Ο Μιχαήλ Αλεξάντροβιτς Σολόχοφ ( 24 Μαΐου 1905 - 21 Φεβρουαρίου 1984 ) ήταν Σοβιετικός συγγραφέας, που βραβεύτηκε με το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1965.
Γεννήθηκε στην περιοχή του Ροστόφ στον Ντον στη Ρωσία, τη γη των Κοζάκων. Ο πατέρας του ήταν μικροαστός και η μητέρα του χήρα ενός Κοζάκου από φτωχή αγροτική οικογένεια. Ο Σολόχοφ παρακολούθησε σχολεία στο Καργκίν, τη Μόσχα, τη Μπογκουτσάρ και τη Βετσένσκαγια μέχρι το 1918, όταν και εντάχθηκε στις τάξεις των επαναστατών μπολσεβίκων και πήρε μέρος στο Ρωσικό Εμφύλιο Πόλεμο.
Ξεκίνησε να γράφει στην ηλικία των 17 ετών. Στα 19 ολοκλήρωσε την πρώτη δουλειά του, Το Σημάδι της Γέννησης. Το 1922 μετακόμισε στη Μόσχα για να γίνει δημοσιογράφος, έπρεπε όμως να εργάζεται σε χειρωνακτικές δουλειές για να συντηρείται οικονομικά. Εργάστηκε ως εκφορτωτής, οικοδόμος και λογιστής από το 1922 έως το 1924, συμμετείχε όμως παράλληλα σε σεμινάρια συγγραφέων. Η πρώτη δημοσιευμένη δουλειά του ήταν το έργο Η Δοκιμασία (1923).
Το 1924 επέστρεψε στη Βετσένσκαγια και αφοσιώθηκε ολοκληρωτικά στη συγγραφή. Την ίδια χρονιά παντρεύτηκε τη Μαρία Πετρόβνα Γκρομοσλάφσκαγια, κόρη του αταμάνου της περιοχής Μπουκανόφσκαγια, Πιοτρ Γκρομοσλάφσκι. Απέκτησαν μαζί δυο γιους και δυο κόρες.
Ο Μιχαήλ Σόλοχοφ έγινε γνωστός κυρίως από το πολυδιαβασμένο επικό μυθιστόρημα Ο Ήρεμος Δον. Από τους περισσότερο τιμημένους συγγραφείς του σοβιετικού κράτους, υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους τεχνίτες του σοσιαλιστικού ρεαλισμού, συνενώνοντας την ποιητική κληρονομιά του λαού του με τις επιτεύξεις του ρεαλιστικού μυθιστορήματος του 19ου και 20ού αιώνα. Το 1965 τιμήθηκε με το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας.
Έργα του στα Ελληνικά
Ο ήρεμος Ντον ― τ. Α΄ μετάφρ. Ρ. Μπούμη-Παπά ("Γιαννούλης"), τ. Β΄ ― μετάφρ. Ρ. Μπούμη-Παπά & Γιολ. Πέγκλη ("Δωρικός")
Ο ήρεμος Ντον ― μετάφρ. Α. Σαραντόπουλος, εκδ. Ζαχαρόπουλος Σ.Ι., Αθήνα, 1986
Ξεχερσωμένη γη ― μετάφρ. Διονυσία Μπιτζιλέκη, εκδ. Δωρικός.
Ξεχερσωμένη γη. ― μετάφρ. Κ. Γεωργιάδης, εκδ. "Ο κόσμος της τέχνης" Αθήνα 1956
Η μοίρα ενός ανθρώπου - Παιδιά στη βιοπάλη ― μετάφρ. Αντρέας Σαραντόπουλος, εκδ. Σ. Ι. ΖΑΧΑΡΟΠΟΥΛΟΣ, Αθήνα, 1984.
Η μοίρα ενός ανθρώπου ― μετάφρ. Τ. Αδάμος. εκδ. Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα, 2001
Πολέμησαν για την πατρίδα ― μεταφρ. Γιάννη Θωμόπουλου, εκδ. Τ. Δρακόπουλου, Αθήνα, χ.χ. https://el.wikipedia.org/
Ο ήρεμος Ντον
 |
| Η φωτογραφία από http://www.elogiki.gr/ |
Η εποποιία «Ο ήρεμος Ντον» (Βραβείο Νόμπελ 1963) είναι το πιο αξιόλογο έργο της παγκόσμιας αντιπολεμικής λογοτεχνίας. Ο συγγραφέας βλέπει τα γεγονότα με τα μάτια του εργαζόμενου που στη δύσκολη μοίρα του προστέθηκαν καινούργια μαρτύρια. Ο Σόλοχοφ είναι ο αγαπημένος συγγραφέας των νέων που αγωνίζονται στην πρωτοπορία για την παγκόσμια ειρήνη. Έδειξε με απλό και παραστατικό τρόπο τί είναι η πραγματική προλεταριακή επανάσταση, τί προσπάθειες χρειάστηκαν για την επιτυχία της στην ΕΣΣΔ, πόσο αίμα χύθηκε και πώς, τέλος, εγκαθιδρύθηκε για πρώτη φορά στον κόσμο η πιο δημοκρατική εξουσία -η Σοβιετική εξουσία- στο ένα έκτο της γήινης σφαίρας. Το μυθιστόρημα «Ο ΗΡΕΜΟΣ ΝΤΟΝ» είναι το έργο που βοηθάει να καταλάβει κανείς τί είναι στην ουσία σοσιαλ.ισμός και ακόμη τί είναι σοσιαλιστικός ρεαλισμός στη λογοτεχνία. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Απόσπασμα
Το απόσπασμα που ακολουθεί τοποθετείται χρονικά πριν από την Επανάσταση του 1917. Ο έμπορος Σέργιος Πλατόνοβιτς Μοσκόβ, ισχυρός οικονομικός παράγοντας της περιοχής, καταγόταν από παλιά οικογένεια. Κάποιος πρόγονός του είχε εγκατασταθεί από την εποχή του Μεγάλου Πέτρου στα χωριά του Ντον ως τοποτηρητής του τσάρου, για να παρακολουθεί τις κινήσεις των κοζάκων, που συχνά επαναστατούσαν, και να αναφέρει σχετικά στη διοίκηση.
Ύστερα από το θάνατο του πιασμένου πατέρα του, ο Σέργιος ανακατεύτηκε με εμποροδουλειές δίχως σχεδόν χρήματα. Έπαιρνε σβάρνα τα χωριά κι αγόραζε φτερά και γουρουνότριχες. Πέντε χρόνια έζησε μέσα στη φτώχεια και στην κακομοιριά, γελώντας τους κοζάκους, λέγοντας ψέματα, για να βγάλει ένα καπίκι. Ύστερα με μιας από Σεργιόζκα, που τον φώναζαν όλα τα χωριά, μεταμορφώθηκε σε Σέργιο Πλατόνοβιτς, άνοιξε στο κέντρο του χωριού μαγαζί με διάφορες πραμάτειες και παντρεύτηκε την κόρη του μισοπάλαβου εφημέριου. Με την προίκα που πήρε, άνοιξε ένα μαγαζί με υφάσματα και άρχισε να στέλνει εμπόρευμα και στ' άλλα χωριά.
Στην αριστερή όχθη όπου η γης ήταν σκληρή και αμμουδερή μ' ένα υπόστρωμα άργιλο, και φυσικά ακατάλληλη για καλλιέργεια, με τη συγκατάθεση του επαρχείου, άρχισαν να μεταφέρονται οι κάτοικοι από ολόκληρα κοζάκικα χωριά. Έτσι γεννήθηκε κι άρχισε να πληθαίνει το χωριό Κρασνοκούτσκι, στις παρυφές των κτημάτων που ανήκαν παλιά σε ευγενείς γαιοκτήμονες, και που διέσχιζαν το Τσιρ, την Τσόρναγια και την Φρολόβκα. Στις κόχες των παραποταμιών και των ξεροπόταμων της στέπας χτίστηκαν νέα χωριά που γειτόνευαν με κείνα των Ουκρανών γεωργών. Για τ' αναγκαία τους ψώνια, έπρεπε να διατρέξουν απόσταση πάνω από πενήντα χιλιόμετρα. Ενώ τώρα, σ' ένα απ' αυτά τα χωριά, άνοιξε εμπορικό με ξύλινες μόστρες και ράφια, ξεχειλισμένα από υφάσματα κάθε λογής και πραμάτειες. Ο Σέργιος Πλατόνοβιτς άρχισε να κάνει μεγάλες δουλειές. Εκτός απ' τα ντρίλια και τους αλατζάδες άρχισε να πουλάει καθετί που αναγκεύονταν οι κοζάκοι· πετσιά, αλάτι, πετρέλαιο και άλλα είδη μπακαλικής. Τελευταία, έφτασε να κάνει δουλειές και με γεωργικά εργαλεία. Θερίστρες, αλωνίστρες, αλέτρια, μηχανές για σπορά κι άλλα εξαρτήματα, που προμηθευόταν απ' τα εργοστάσια του Αξάγισκ, και τ' αποθήκευε σε μια αυλή πλάι στο μαγαζί με τα πράσινα παντζούρια. Φυσικά, δεν είναι εύκολο να μετρήσει κανένας λεφτά σε ξένη τσέπη, μα φαινόταν πως το εμπόριο του τετραπέρατου Σέργιου Πλατόνοβιτς πήγαινε πολύ καλά. Ύστερα από τρία χρόνια μεγάλωσε την επιχείρηση με αποθήκες στάρι, κι ένα χρόνο ύστερα απ' το θάνατο της πρώτης του γυναίκας άρχισε να χτίζει έναν ατμόμυλο.
Έτσι έσφιξε δυνατά μέσα στη μικρή γροθιά του με τις ανάριες μαύρες τρίχες, όλο το χωριό του Τατάρσκι, καθώς και όλα τ' άλλα της περιφέρειας. Είχε στα χέρια του γραμμάτια απ' όλες τις οικογένειες, πότε για μια θεριστική μηχανή πουλημένη, πότε για την προίκα ενός κοριτσιού, («Πρέπει να παντρέψω τη θυγατέρα μου, τώρα που ξέπεσαν την τιμή του σταριού στις αποθήκες του Παραμονόβσκ. Δάνεισέ με τα λεφτά που θα χρειαστώ, Σέργιε Πλατόνοβιτς!») πότε για άλλες ανάγκες. Στο μύλο έχει εννιά εργάτες, εφτά υπαλλήλους στο μαγαζί, και στο σπίτι τέσσερις υπηρεσία. Δηλαδή είκοσι στόματα που δεν πεινούν, χάρη στο Σέργιο Πλατόνοβιτς.
Απ' την πρώτη γυναίκα, του 'χαν απομείνει δυο παιδιά. Ένα κοριτσάκι, η Ελισάβετ, κι ένα αγοράκι δυο χρόνια μικρότερό της, ασθενικό και χοιραδικό, ο Βλαδίμηρος. Η δεύτερη γυναίκα του, η Άννα Ιβάνοβα, μια κοκαλιάρα, του βγήκε στέρφα. Όλο το ανικανοποίητο μητρικό ένστικτο μαζί με τη χολή της γεροντοκόρης, (σαν παντρεύτηκε το Σέργιο Πλατόνοβιτς ήταν τριανταπεντάρα), χύθηκε πάνω στα δυο ορφανά. Με το στρυφνό χαρακτήρα της και τα νεύρα της δεν μπορούσε ν' αναθρέψει κανονικά τα παιδιά, κι ο πατέρας ενδιαφερόταν για δαύτα, όσο και για το μάγερά του και τον αμαξά. Οι δουλειές και τα ταξίδια απορροφούσαν όλο του τον καιρό. Πότε έφευγε για τη Μόσχα, πότε για το Νιγνίγι, πότε για το Ουριούπινσκ, πότε για καμιά εμποροπανήγυρη σε χωριό της περιφέρειας. Τα παιδιά μεγάλωναν δίχως να τα παρακολουθεί με στοργή ένα μάτι. Η Άννα Ιβάνοβα, γυναίκα με λίγη οξυδέρκεια ούτε μπορούσε να μπει στις καρδούλες των παιδιών ούτε και της έμενε καιρός για να το κάνει, απασχολημένη ως ήταν με τη διευθέτηση ενός τέτοιου αρχοντόσπιτου.
Γι' αυτό τα αδερφάκια μεγάλωσαν σα να 'ταν ξένα μεταξύ τους, κι είχαν έτσι διαφορετικούς χαρακτήρες, που να μη μοιάζουν καν πως ήταν άνθρωποι με το ίδιο αίμα. Ο Βλαδίμηρος μεγάλωνε απαθής και κλεισμένος στον εαυτό του. Χαμηλόβλεπε όλα και όλους, κι είχε μια μεγαλίστικη έκφραση στο σιωπηλό μούτρο του. Η Ελισάβετ, που περνούσε όλο της τον καιρό παρέα με την υπηρέτρια και τη μαγείρισσα, γυναίκα η τελευταία πολυταξιδεμένη και περασμένη από φωτιά και σίδερο, είχε μάθει πριν την ώρα της με το νι και με το σίγμα, όσα αποκρύβουμε και σε μεγαλύτερα ακόμα κορίτσια. Αυτές οι γυναίκες, ξυπνούσαν στη μικρή μια νοσηρή περιέργεια και το κορίτσι, δύστροπο καθώς ήταν, μεγάλωνε σαν άγριος βάτος.
Τα χρόνια κυλούσαν αργά.
Όπως γίνεται πάντα, ο γέρος έγερνε κι ο νέος μεγάλωνε και μπουμπούκιαζε. Ένα βράδυ, καθώς έπιναν τσάι στο τραπέζι, ο Σέργιος Πλατόνοβιτς κοιτώντας την κόρη του, έμεινε κατάπληκτος. Η Ελισάβετ είχε τελειώσει το παρθεναγωγείο κι είχε μια ανάπτυξη δεσποινίδας και μάλιστα αρκετά όμορφης. Την ξανακοίταξε μ' επιμονή, και το φλιτζάνι με το τσάι τραμπαλίστηκε μέσα στο χέρι του:
«Θε μου, φτυστή η μακαρίτισσα η μάνα της! Ελισάβετ, γύρισε λίγο το κεφάλι!»
Πρώτη φορά αντιλαμβανόταν πως η κόρη του ήταν ζωντανό πανομοιότυπο της μητέρας της.
Ο Βλαδίμηρος Μοσκόβ, μαθητής της πρώτης γυμνασίου, ένα παιδί αρρωστιάρικο με στενές πλάτες και με πρόσωπο κίτρινο σαν το κερί, διέσχιζε την αυλή του μύλου. Μόλις είχαν φτάσει μαζί με την Ελισάβετ εκεί, για να περάσουν τις θερινές διακοπές κοντά στον πατέρα τους κι ο Βλαδίμηρος, όπως πάντα, πήγε να περιεργαστεί το μύλο, ν' ανακατευτεί με τους αλευροκοσκινισμένους εργάτες, και ν' ακούσει το μονότονο θόρυβο των μηχανών, των γραναζιών και το σύρσιμο των λουριών στους κυλίνδρους. Κολακευόταν, βλέποντας τους κοζάκους που 'ρχονταν να αλέσουν το στάρι τους, να τον κοιτούν με κάποιο σεβασμό και να ψιθυρίζουν:
«Ο κληρονόμος τ' αφέντη...»
Ο Βλαδίμηρος λοξοδρομώντας προσεχτικά από ένα σωρό κοπριάς και από τα κάρα, που ήταν σκορπισμένα στον περίβολο, πλησίασε στο πορτέλο της εισόδου. Μεμιάς όμως θυμήθηκε πως πρώτα έπρεπε να πάει στο διαμέρισμα με τις μηχανές και γύρισε πίσω.
Κοντά στην κόκκινη πετρελαιοδεξαμενή, πλάι στην είσοδο για το μηχανοστάσιο, ο μηχανικός Τιμοφέι, ο ζυγιστής Βαλές όπως τον έλεγαν στο παρατσούκλι, κι ο βοηθός του μηχανικού Δαβίδκα, ένας παίδαρος με κάτασπρα δόντια, ζύμωναν, με τα πανταλόνια ανασηκωμένα μέχρι το γόνατο, μια χοντρή μάζα πηλό.
«Καλώς τον αφέντη!» του 'πε ο Βαλές μ' ένα παιχνιδιάρικο ύφος.
«Καλημέρα, Βλαδίμηρε Σεργκέγιεβιτς!»
«Τι φτιάνετε;»
«Δε βλέπεις; Ζυμώνουμε πηλό», είπε ο Δαβίδκα μ' ένα σκληρό χαμόγελο, και ξεκολλώντας με αγώνα τα πόδια του απ' τη λάσπη, που κολλούσε σαν ιξός και βρωμοκοπούσε, «Να, ο πατέρας σου φοβάται να ξοδέψει κανένα ρούβλι μεροκάματο σε δυο γυναίκες και ξεθεώνει εμάς. Έχεις σπουδαίο πατέρα. Να σου ζήσει!» Και ξαναβούτηξε στη μαστιχένια λάσπη τα πόδια του.
Ο Βλαδίμηρος κοκκίνισε. Ένιωθε και δοκίμαζε μια ακατανίκητη έχθρητα για τον Δαβίδκα, για κείνο του το αιώνιο χαμόγελο, για το περιφρονητικό του ύφος κι ακόμα για κείνα τα υγρά δόντια του, που αστραφτοκοπούσαν.
«Τι θέλεις, δηλαδή, να πεις μ' αυτό;»
«Θέλω να πω πως είναι πιο τσιγκούνης κι απ' το διάολο. Και το σκατό του θα 'τρωγε για να μην ξοδέψει», εξήγησε χαμογελώντας ο Δαβίδκα.
Ο Βαλές κι ο Τιμοφέι, χαμογέλασαν μ' επιδοκιμαστικό ύφος. Ο Βλαδίμηρος πειράχτηκε, κι έριξε στο Δαβίδκα ένα κρύο βλέμμα.
«Δηλαδή, θες να πεις... πως δεν είσ' ευχαριστημένος;»
«Για δοκίμασε λίγο να ζυμώσεις πηλό, και θα μάθεις αν είμαστε ή όχι ευχαριστημένοι. Μονάχα χτήνη θα μπορούσαν να 'ταν ευχαριστημένα με τέτοια δουλειά! Ήθελα να 'βλεπα τον πατέρα σου, στη θέση μας... Η κοιλιά και τα πρισγούλια θα του 'πεφταν σε μια βδομάδα!»
Τραμπαλίζοντας και ζυμώνοντας με δύναμη, ο Δαβίδκα συνέχισε το βαρύ κοπάνισμα των ποδαριών του και το χαμόγελό του άνοιξε περισσότερο. Θέλοντας να δοκιμάσει κι αυτός μια ικανοποίηση, ο Βλαδίμηρος ζητούσε να βρει μια απάντηση. Και τη βρήκε γρήγορα:
«Καλά», είπε μετρώντας τα λόγια του, «θα πω στον πατέρα μου πως δεν είσαι ευχαριστημένος στη δουλειά σου.»
Και κοίταξε με τον κανθό του ματιού του το Δαβίδκα. Απόρησε μεμιάς, πώς είχε αλλάξει το πρόσωπό του. Τα χείλια του έφηβου εργάτη σάλευαν σ' ένα χαμόγελο βιασμένο και αξιολύπητο. Ακόμα κι οι σύντροφοί του συγνέφιασαν. Και για μια στιγμή συνέχισαν να ποδοπατούν δίχως μιλιά, τη λάσπη που όλο και πύκνωνε. Τέλος, ο Δαβίδκα ξεκόλλησε το βλέμμα απ' τα λασπωμένα ποδάρια του, και είπε ζητώντας να εξευμενίσει το γιο του αφέντη:
«Αστειεύτηκα, Βολόντια... Αλήθεια σου λέω, αστεία τα 'πα...»
«Εγώ όμως θ' αναφέρω στον πατέρα μου τ' αστεία σου».
Και με μάτια γεμάτα δάκρυα για την προσβολή που 'γινε στον πατέρα του και σ' αυτόν, αλλά και λιγάκι για κείνο το μαργαριταρένιο χαμόγελο του Δαβίδκα, ο Βλαδίμηρος κίνησε για να φύγει.
«Βολόντια! Βλαδίμηρε Σεργκέγιεβιτς!» φώναξε φοβισμένος ο Δαβίδκα, και βγήκε απ' τη στρογγυλή χαβούζα με τη λάσπη κατεβάζοντας τα λασπωμένα του μπατζάκια.
Ο Βλαδίμηρος σταμάτησε. Ο Δαβίδκα τρέχοντας τον έφτασε.
«Μην πείτε τίποτε στον πατέρα σας. Έτσι το 'πα,... Συμπαθάτε με... Σας ορκίζομαι σε ό,τι θέτε, έτσι το 'πα, γι' αστεία!... Μου ξέφυγε!»
«Καλά! Δε θα πω τίποτα!» φώναξε νευριασμένος ο Βλαδίμηρος, τραβώντας για την έξοδο.
Ένα αίσθημα συμπόνιας για το Δαβίδκα τον εκυρίεψε. Ξαλαφρωμένος κάπως, περπάτησε κατά μάκρος της πεζούλας του περιβόλου. Απ' το σιδεράδικο, κρυμμένο σχεδόν σε μια γωνιά της αυλής του μύλου, έφτανε η χαρούμενη μουσική του σφυριού. Ένα χτύπημα σβησμένο και μαλακό πάνω στο σίδερο, κι ύστερα δυο αντιχτυπήματα στ' αμόνι.
Ο Βλαδίμηρος άκουσε τη βαθιά φωνή του Βαλέ, που έλεγε:
«Έπρεπε, σώνει και καλά, να τα σκαλίσεις... Αν δε τα σκάλιζες, δε θα βρωμούσαν!»
«Άκου κει γλώσσα, το παλιόσκυλο!» σκέφτηκε με θυμό ο Βλαδίμηρος. «Να το πω, ή να μην το πω στον πατέρα μου;»
Γυρίζοντας ακόμα μια φορά το κεφάλι του πίσω είδε το Δαβίδκα, να του χαμογελά με το συνηθισμένο του χαμόγελο, δείχνοντάς του τ' αστραφτερά δόντια του, χρώμα ζάχαρης. Κι αμέσως πήρε την απόφαση: «θα του το πω!»
Στη μικρή πλατεία μπρος απ' το εργοστάσιο, ήταν δεμένο σ' ένα κάρο ένα άλογο. Ένα μπουλούκι χωριατόπαιδα πιλάτευε, κυνηγώντας ένα σμήνος σπουργίτια, που κελαηδούσαν πάνω στη στέγη του Πυροσβεστείου. Απ' την ταράτσα ερχόταν η βαρυτονάλε φωνή του φοιτητή Μπογιαρίσκιν* και μια άλλη ακόμα φωνή, βραχνή και σπασμένη.
Ο Βλαδίμηρος ανέβηκε τα σκαλοπάτια που 'βγαζαν στην ταράτσα, και πάνω απ' το κεφάλι του σάλεψε το φύλλωμα της αγριοκληματαριάς, που σκέπαζε με το πυκνό και φαντασμένο σφρίγος της όλη την ταράτσα, και κρέμαγε κάτω απ' τα περβάζια της εξώπορτας, σαν βαριά μαστάρια, τα πράσινα τσαμπιά της.
Ο Μπογιαρίσκιν κουνούσε το ξουρισμένο βιολετί κεφάλι του, κι έλεγε κουβεντιάζοντας στο νέο και δασύτριχο δάσκαλο Μπαλάντα, που καθόταν πλάι του:
«Αισθάνομαι κάποια, δε θα πιστεύετε, συμπόνια, αν κι είμαι γιος χωρικών κοζάκων, που έπρεπε να εχθρεύεται τις προνομιούχες τάξεις, αισθάνομαι, λέω, συμπόνια για την παρακμή της αστικής τάξης. Είναι φορές που νιώθω έτσι, σαν να είμαι ένας ευγενής γαιοκτήμονας κι εγώ· γαργαλιέμαι σαν κι αυτούς μπροστά στις καλοφτιαγμένες γυναίκες και την καλοπέραση, και ανησυχώ για τα συμφέροντά τους... Άντε κατάλαβε τι μου συμβαίνει! Αυτό θα πει, αγαπητέ μου, να 'σαι συγγραφέας με ταλέντο! Μπορείς ακόμα και την πίστη σου ν' αλλάξεις σαν ένα σώβρακο!»
Ο Μπαλάντα έτριβε τη φιούμπα* της ζώνης του, χαμογελώντας με μια έκφραση ειρωνείας και περιεργαζόταν το μάλλινο κέντημα που στόλιζε την μπορντούρα της κοζάκικης μπλούζας του. Η Ελισάβετ ήταν ξαπλωμένη σε μια σαιζ λογκ, και φαινόταν η συζήτηση να μην την ενδιέφερε καθόλου. Με μάτια που έψαχναν θαρρείς για κάτι που είχαν χάσει, κοιτούσε, σαν πάντα, τις αμυχές στο πελιδνό κεφάλι του Μπογιαρίσκιν.
Αφού χαιρέτησε τους επισκέπτες του, ο Βλαδίμηρος πέρασε την ταράτσα και πήγε ίσα να χτυπήσει την πόρτα του γραφείου του πατέρα του. Ο Σέργιος Πλατόνοβιτς, ξαπλωμένος σε μια καρέκλα ντυμένη με δέρμα, που 'δινε μια δροσερή εντύπωση, ξεφύλλιζε το τεύχος του Ιουνίου του περιοδικού «Ο Ρωσικός Πλούτος». Ένας κιτρινωπός χαρτοκόπτης είχε πέσει στο πάτωμα.
«Τι θέλεις;»
Ο Βλαδίμηρος σήκωσε τους ώμους και με μια νευρική κίνηση έσιαξε το πουκάμισό του.
«Να, γυρίζοντας απ' το μύλο...» άρχισε να λέει με αναποφάσιστη φωνή, μα ύστερα σαν θυμήθηκε το ακτινοβόλο χαμόγελο του Δαβίδκα, συνέχισε πιο σταθερά και κοιτώντας το παχύ προκοίλι του πατέρα του, σφιγμένο στο σετακρουτένιο γελέκο.
«Άκουσα κείνο το Δαβίδκα, να λέει...»
Ο Σέργιος Πλατόνοβιτς άκουσε προσεκτικά τι του διηγήθηκε ο γιος του και είπε:
«Θα τον απολύσω. Τώρα πήγαινε.» Και με κόπο έσκυψε και μάζεψε το χαρτοκόπτη [...]
Ο Δαβίδκα ο μυλωνάς, που απολύθηκε απ' τον Μοσκόβ, ξενυχτούσε στους στάβλους του Βαλέ φυλώντας κάρα και τα μάτια του άστραφταν με κακία, καθώς έλεγε:
«Ο-όχι! Θα δείτε! Γρήγορα θα σας ανοίξουμε τις φλέβες. Γι' αυτούς δε φτάνει μια επανάσταση! Χρειάζεται ένα δεύτερο 1905. Ε, τότε θα λογαριαστούμε, βδέλλες!...» Και απειλούσε με το τραχύ δάχτυλο τους επίδοξους εχθρούς του, σταματώντας στους ώμους το ριχτό σακκάκι του που γλίστραγε για να πέσει.
Πάνω απ' το χωριό οι μέρες διαδέχονταν τις νύχτες, περνούσαν οι βδομάδες, οι μήνες, φυσούσε ο άνεμος, συγνέφιαζε το βουνό προμηνώντας την κακοκαιριά, και ο Ντον, πίσω απ' το πρασινογάλαζο χινοπωριάτικο τζάμι, κυλούσε αδιάφορος με κατεύθυνση τη μακρινή κι άγνωστη θάλασσα». http://ebooks.edu.gr/
Μτφρ.: Ριτα Μπουμη-Παπα
«Ο ήρεμος Ντον» άρχισε να γράφεται στα 1926 και στα 1928 τυπώθηκε ο πρώτος τόμος. Στα 1929 ακολούθησε ο δεύτερος, στα 1933 ο τρίτος, για να συμπεριληφθεί το επόμενο έτος ολόκληρη η τμηματική αυτή εργασία στον τόμο τούτο με οριστικό πια τίτλο «Ο ήρεμος Ντον». Στο χρονικό διάστημα της συγγραφής του έργου, αναπτυσσόταν στη Σοβιετική Ένωση το γιγαντιαίο και σκληρό έργο της αγροτικής μεταρρύθμισης και η μάχη για την κολλεκτιβοποίηση εμαίνετο στις ρωσικές στέππες.
Κεντρισμένος από τα γεγονότα αυτά, ο συγγραφέας γράφει σύγχρονα με τον «Ήρεμο Ντον», το μυθιστόρημα «Τόργωμα της παρθένας γης», που πολλοί σοβιετικοί κριτικοί, το θεωρούν σαν ταριστούργημά του. Αν στο «Ήρεμο Ντον» παρουσιάζει την ιστορία των κοζάκων, μέχρι το τέλος του εμφύλιου πολέμου, στο δεύτερο μυθιστόρημα περιγράφει την πεισματώδη αντίσταση που συνάντησε η αγροτική μεταρρύθμιση, και την οδυνηρή αντίδραση της ψυχής των πληθυσμών σαυτήν την περίοδο.
Αυτά τα δυό βιβλία έκαμαν το Σολόχωφ διάσημο, και σήμερα τόσο η κριτική, όσο και το αναγνωστικό κοινό του συγγραφέα, που ανέρχεται σε πολλά εκατομμύρια, πιστεύουν σαυτόν, σαν το πιο στερεό εκπρόσωπο της νεαρής σοβιετικής πεζογραφίας. Ο Σολόχωφ είναι ο συγγραφέας, που περισσότερο από κάθε άλλο πέτυχε να πραγματοποιήσει, εμβαθύνοντας και ανακαλύπτοντας την ουσία της ζωής, τη σωστή ερμηνεία και την ανάγλυφη προβολή των απλών ανθρώπων της γης του, με το απέριττο λογοτεχνικό ύφος του σοσιαλιστικού ρεαλισμού. Στα 1930 η σοβιετική λογοτεχνία άρχισε να αναγνωρίζει το δρόμο του κοινωνικού ρεαλισμού, σαν το σωστότερο στην τέχνη, κι ο Σολόχωφ έγινε με μιας το υπόδειγμα και ο προσανατολισμός. Και μέχρι σήμερα, μαζί με τον Έρεμπουργκ, τον Αξάγεφ, το Φαντέγιεφ και την Πανόβα, θεωρείται ένας απ’ τους αντιπροσωπευτικούς εκείνους τεχνίτες της σοβιετικής πεζογραφίας, που μπόρεσαν να φτάσουν σε θριαμβευτικό καλλιτεχνικό αποτέλεσμα.
Δεν υπάρχει αμφιβολία, πως ύστερα απ’ το Γκόρκυ, ο ερημίτης της Βιοσένσκαγια, είναι κείνος που μπόρεσε αντικρύζοντας μια αποφασιστική ιστορική στιγμή, να την ερμηνεύσει με βαρύτητα και πληρότητα. Ο Σολόχωφ αποκαλύπτει στον αναγνώστη την ουσία των γεγονότων, μέσα από μια διήγηση πλατειά και πλούσια από ανθρώπινους τύπους έμπειρα ζωγραφισμένη, και πλαισιωμένη από τη ρωσική φύση. Η γλώσσα του είναι παρμένη απ’ το στόμα του λαού και δεν οφείλει λίγα ο συγγραφέας στο εκφραστικό του όργανο, που με τόση ρωμαλέα ζωντάνια ντύνει το έργο του.
Τα βιβλία του Σολόχωφ έχουν μεταφραστεί σε όλες σχεδόν τις γλώσσες του κόσμου, και ο αριθμός των εκδόσεών τους έφτασε εκεί, που μόνο βιβλία του Γκόρκυ και του Έρεμπουργκ έφτασαν. Οι αναγνώστες του, εκφράζοντας την αγάπη τους στον συγγραφέα, τον εξέλεξαν στα 1937 πολιτικό τους εκπρόσωπο στο Ανώτατο Σοβιέτ. Και τότε ο Σολόχωφ απάντησε στα εκατομμύρια των εκλογέων του:
«Εγώ γεννήθηκα στο Ντον, εδώ μεγάλωσα, εδώ σπούδασα, εδώ έγινα άντρας, συγγραφέας και μέλος του Κόμματος. Είμαι, ναι, παιδί της μεγάλης και δυνατής μας πατρίδας. Όμως, εδώ στις στέππες του Ντον, θέλω να ζήσω και να πεθάνω τέκνο της στέππας».
Ο Σολόχωφ έζησε και ζει στο χωριό του, αν και τόσο δοξασμένος και πλούσιος. Στον τελευταίο παγκόσμιο πόλεμο πήρε μέρος σαν απλός στρατιώτης και στην επιστροφή του πανηγύρισε όλη η επαρχία, που από τότε τον βγάζει τακτικά βουλευτή. Μεταπολεμικό του μυθιστόρημα είναι το «Αυτοί πολέμησαν για την πατρίδα».
Με το μυθιστόρημα «Ο ήρεμος Ντον», γνωστό σόλο τον κόσμο, ο Σολόχωφ προτάθηκε το 1955 και για το Βραβείο Νόμπελ, γεγονός που δείχνει πόσο αγαπούν κι’ εκτιμούν το μεγάλο αυτό σοβιετικό συγγραφέα και στο δυτικό κόσμο. http://www.katiousa.gr/
Ρίτα Μπούμη – Παπά
Η μοίρα ενός ανθρώπου
Το έργο του Μιχαήλ Σολόχοφ «Η μοίρα ενός ανθρώπου» είναι ένα από τα σημαντικότερα της σοβιετικής, αλλά και της παγκόσμιας λογοτεχνίας.
Η μοίρα ενός ανθρώπου γράφτηκε στα 1957 και αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα «κατηγορώ» ενάντια στο ναζισμό και την καταπίεση των αιχμάλωτων λαών από τα χιτλερικά κτήνη.
Ο Μ. Σολόχοφ έχει βραβευτεί με το βραβείο Στάλιν (1928), το βραβείο Λένιν (1955) και το βραβείο Νόμπελ (1965), ενώ έχει μεταφραστεί σε πάνω από εβδομήντα γλώσσες.
Με το ξέσπασμα του πολέμου τον Ιούλη του 1941, ο συγγραφέας εντάσσεται στις γραμμές του Κόκκινου Στρατού με το βαθμό του κομισαρίου συντάγματος για να λάβει μέρος στις φονικότερες μάχες. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο μέτωπο, η μητέρα του σκοτώνεται από μια βόμβα που γκρέμισε συθέμελα το σπίτι του στη Βεσένσκαγια του Ντον.
Τούτες οι ατέλειωτες και πικρές εμπειρίες αποτελούν το υλικό του βιβλίου, το οποίο παρουσιάζει με αδρές γραμμές την ακατάβλητη ηθική δύναμη ενός απλού Σοβιετικού ανθρώπου, που σήκωσε στις πλάτες του το βάρος του πολέμου, και της πάλης για την ανόρθωση του κόσμου που γλίτωσε από το φασισμό.
Ο Αντρέι Σοκόλοφ, κεντρικός ήρωας του έργου, διηγείται την ιστορία του σε έναν άλλο Σοβιετικό πολίτη που συναντά τυχαία μετά το τέλος του πολέμου.
Οι εμπειρίες του φρικτές, η ζωή του ρημαγμένη οριστικά. Μέσα από την απλή, αλλά τόσο ζωντανή κι ανθρώπινη διήγηση, ο αναγνώστης γίνεται μάρτυρας της φρικτής πορείας. Μια διήγηση, που δεν είναι καθόλου μίζερη ή μελοδραματική, όπως ίσως θα περίμενε κάποιος εξαιτίας του θέματός της. Απεναντίας, η αμεσότητα και η ζεστασιά του τραγικού αφηγητή μάς δίνει την εντύπωση ότι ακούμε έναν παλιό φίλο που ξέρει να μιλά για τα βάσανά του περήφανα χωρίς να ζητιανεύει οίκτο και παρηγοριά...
Η οικογένεια του ήρωα σκοτώνεται από μια βόμβα που χτυπά το σπίτι του - όπως ακριβώς και του ίδιου του συγγραφέα - ο ίδιος αιχμαλωτίζεται και βασανίζεται στα χιτλερικά κολαστήρια επί χρόνια, ενώ στο τέλος του πολέμου, αφού επιτέλους έχει απελευθερωθεί, μαθαίνει πως το μοναδικό μέλος της οικογένειάς του που είχε γλιτώσει, η μοναδική του ίσως αφορμή για να συνεχίσει να ζει, είναι επίσης νεκρό. Ο γιος του, που συνυπηρετούσε μαζί του στο μέτωπο, σκοτώνεται κατά τη διάρκεια της πολιορκίας του Βερολίνου, όταν ο πόλεμος πια έφτανε στο τέλος του.
Πόσο φρικτά είναι πράγματι όλα αυτά, αλλά αλίμονο, σε πόσα εκατομμύρια ανθρώπους έχουν συμβεί και - ακόμα πιο σοβαρό - πόσο ατάραχα τα αντιμετωπίζει η πλειονότητα των ανθρώπων, όταν τα ακούει από την τηλεόραση μεταξύ ποδοσφαίρου και σίριαλ...
Το σημαντικότερο όμως μήνυμα του έργου δεν είναι η επίθεση στις χιτλερικές φρικαλεότητες, ούτε η αποστροφή για τον πόλεμο, αλλά το φανέρωμα της αστείρευτης δύναμης του αγωνιζόμενου ανθρώπου, μιας δύναμης που ίσως ούτε καν την υποψιάζεται μέχρι οι περιστάσεις να τον καλέσουν να υπερασπιστεί τις κατακτήσεις και τα ιδανικά του...
Μετά το τέλος του πολέμου, ο ήρωάς μας γυρίζει ολομόναχος στα μέρη του. Τίποτα δεν υπάρχει γι' αυτόν. Η οικογένεια του διαλυμένη, η υγεία του κατεστραμμένη, η πατρίδα του στο χείλος της διάλυσης από τα δεινά του πολέμου.
Ωστόσο η ζωή πάντα βρίσκει από κάπου να πιαστεί...
Τυχαία ο Αντρέι συναντά ένα μικρό αγόρι στο χώρο της δουλειάς του. Ορφανό κι αυτό χωρίς κανέναν στον κόσμο, περιπλανιέται τυχαία όπου βρει και τα βήματά του το φέρνουν στον καινούριο του πατέρα...
Ο ήρωας μόλις μαθαίνει την ιστορία του μικρού αποφασίζει να τον πάρει κοντά του. Εβρισκε λοιπόν ξανά δύναμη, τη δύναμη να εργαστεί για ν' αναστήσει ένα ορφανό παιδί και να χτίσει την πατρίδα του από την αρχή. Την ίδια αξιοθαύμαστη δύναμη και αυτοθυσία που έδειξε ολόκληρος ο σοβιετικός λαός κατά τη διάρκεια του πολέμου και μετά από αυτόν...
Αυτό είναι το πιο σημαντικό και συνάμα το πιο επίκαιρο μήνυμα του έργου...
Ο μόνος σοβαρός εχθρός είναι ο φόβος, η αδράνεια, η παραίτηση...
Η μόνη ρεαλιστική ελπίδα είναι η απίστευτη δύναμη του απλού καθημερινού ανθρώπου που δεν ξέρει να υποχωρεί ακόμα και στις πιο δύσκολες συνθήκες, ακόμα κι όταν έχει απομείνει ολότελα μόνος.
Δύο ορφανοί, δύο κόκκοι άμμου που τους σκόρπισε η καταιγίδα του πολέμου...
Τι τους ετοίμαζε, άραγε, το μέλλον...
Μάρκος Ηλιάδης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου