ΤΖΙΑΣ ΓΙΩΡΓΟΣ "Ποδόσφαιρο και Ποίηση "

Πίνακας - Anthony Barrow

Το αγαπήσαμε και το αγαπάμε το ποδόσφαιρο. Άθλημα δικό μας. Παιχνίδι των μαζών, των απανταχού φτωχών. Των καταφρονημένων. Μαζί με εμάς το αγάπησαν, το λάτρεψαν και το τραγούδησαν ποιητές και συγγραφείς. Άνθρωποι τρανοί, που με την πένα και το λόγο μίλησαν στο συναίσθημα, χάιδεψαν τα αυτιά μας, συντρόφευσαν τους καημούς και το μεράκι μας. Και έχει πολλούς τέτοιους η ράτσα μας. Ποιητάδες αλλοπαρμένους από το καθάριο φως της μέρας, ζαλισμένους από τις χιλιάδες μυρωδιές των λουλουδιών, εμπνευσμένους από την ντομπροσύνη της φυλής.

Το 1978 ο Νίκος Εγγονόπουλος στη συλλογή του ‘’Στην κοιλάδα με τους ροδώνες’’ μας κρατά σε εγρήγορση. 

‘’ ένα σας λέω / όλοι να τρέξουμε αμέσως / στα γκωλ – ποστ / παιδιά

στα γκωλ – ποστ / στα γκωλ ποστ / άγρυπνοι / ακοίμητοι φρουροί / πανέτοιμοι / το μάτι εδώ εκεί / να γρηγορούμε

μην αρχινίσουνε να πέφτουνε / τα τέρματα / βροχή / και / ηττηθούμε ‘’

Και ο Εμπειρίκος στο ποίημα του ‘’Ηχώ’’, από τη συλλογή ‘’Η σήμερον ως αύριον και ως χθες’’, μας λέει ανάμεσα στ’ άλλα.

 ‘’Goall – Goall στα δίχτυα των εχθρών / Όχι ποτέ στα δίχτυα του θανάτου’’

Ο Μάνος Χατζιδάκις υμνεί στο ‘’Αιώνιο πάθος – μπαλάντα για τον Τζωρτζ Μπεστ’’ το ταλέντο του μεγάλου Βρετανού μπαλαδόρου.

‘’Εκμηδενίστηκε η ορμή μου / Έγινε χιόνι το κορμί μου / Από μια εικόνα κρεμαστή / Χρωματιστή / Από ‘να ποδοσφαιριστή / Που σφυροκόπαε τη βροχή / Θεέ μου με τι ψυχή / Γίνοταν ο ίδιος πάθος/ Εικόνα και βροχή / Μες στην τηλεοπτική μου / Συσκευή.

‘’ Ο Μπεστ υπήρξεν ο .../ υπήρξεν ο .../ καλύτερος ,Ο Μπεστ υπήρξεν ο .../ υπήρξεν ο .../ καλύτερος’’

Κι όσο για μένα / έτσι καθώς θα μαι χωμένος / Στην πατρική μου Γη / Οι απόγονοι / Θα ρχονται κάθε Κυριακή / Να με ποτίζουν έρωτα / Ψωμάκι και βροχή / Κι όταν θα σουρουπώνει / Θα στέκουν μπρος μου Προσοχή / [ Οι απόγονοι ] / Γιορτάζοντας το πάθος μου / Για μια φωτογραφία χρωματιστή / Γι΄ αυτόν τον Γεώργιον Μπεστ / Τον ποδοσφαιριστή.’’ 

Πίνακας Miki de Goodaboom

Ο Κώστας Ταχτσής, ο αδικοχαμένος πεζογράφος μας, γράφει αυτοκριτικά το 1972.

‘’ Μια μπάλα υπήρξε η ζωή μου / κλώτσ’ από δω / κλωτσ΄ από κει / γκολ, γκολ / το χάσαμε το παιχνίδι.’’ 

Ο Γιάννης Ρίτσος, ο πολυτραγουδισμένος ποιητής της Ρωμιοσύνης, η βιβλική μορφή των νεανικών μας χρόνων, με περίσσιο συναίσθημα έγραφε το 1957 για τον αθλητή, τον ποδοσφαιριστή, τον πιτσιρικά με τα οράματα.

‘’………………………………………………………………….

Γιατί ο Παυλής αν και ξυπόλυτος έπαιζε, Τζον, σ’ όλες τις θέσεις και κυνηγός και μπακ και σέντερ – χαφ [ στη γλώσσα σου τα λέμε Τζον] – 

Ακόμα και τερματοφύλακας – τον καμάρωνε η μάνα του,

και μεις τον καμαρώναμε – έτσι ανάμεσα στα γκωλπόστ

μπροστά στο δίχτυ, με το κοντό μπαλωμένο παντελονάκι του,

με τα νευρώδη του ποδάρια – με κοίνα του τα θεαματικά μπλοζόν

και πάλι, ως μπακ, κάτι πιδέξιες, Τζον κλωτσιές – τον καμαρώναμε, Τζον, κι ονειρευόμασταν – 

κάτι γερές κλωτσιές, απ΄ το ‘να τέρμα στ’ άλλο,

φώναζε κι η μαρίδα της γειτονιάς – τόσο γερές κλωτσιές –

τόσο που παραξενευτήκαμε, Τζον, που δεν τα κατάφερε

στο τελευταίο παιχνίδι του να δώσει μια κλωτσιά από κείνες

τις γνωστές του

και να τινάξει, Τζον, το τανκ σου ως το Λονδίνο

ώσμε την κούτρα, Τζον, του κ. Τσώρτσιλ σας.

Μα είταν, βλέπεις, ξυπόλυτος. Τι να σου κάνει;

Σου μιλάω για τον Παυλή που ΄χε πουλήσει τα παπούτσια του – 

Δεν αξιώθηκε από τότε, Τζον, να ξαναβάλει παπούτσι στα ποδάρια του

Κι έτσι ξυπόλυτος σκοτώθηκε ο Παυλής το Δεκέμβρη

Κι έτσι ξυπόλητα μείναν τα ποδάρια του. Δεν τα λειώσε το

Τανκ σου, Τζον, τα πόδια του,

κι έτσι ξυπόλυτος, Τζον, κι έτσι ξυπόλυτος

ο Παυλής τώρα σεργιανάει στην αθανασία

…………………………………………………………………’’

Πίνακας - Gordon France

Θα μου πείτε τώρα γιατί αυτά τα ποιήματα δεν μας είναι και πολύ γνωστά. Το ίδιο αναρωτιέμαι κι εγώ. Και δεν είναι μόνο αυτά. Είναι και άλλα πολλά, καταξιωμένων ποιητών – λογοτεχνών. Στους Ζάνες, νοητούς ή πραγματικούς, αυτοί που σκόπιμα μας κρύβουν τέτοιο πλούτο, έχουν γραμμένο το όνομα και την ιδιότητα τους. Για όλους εμάς τους άλλους, τους εραστές του χλωροτάπητα, τους λάτρεις της ομορφιάς, τους ονειροπαρμένους, οι παρακάτω στίχοι του Μανώλη Αναγνωστάκη, είναι το βάλσαμο μας.

‘’… Εραστές της μπάλας όλου του κόσμου, παραμερίστε.

Περνά η Μεγάλη Κυρία των γηπέδων [ αυτή η πραγματική

Κυρία κι όχι οι ψιμυθιωμένες εταίρες των πολυεθνικών],

Περνά ο Μεγάλος ΑΓΙΑΞ.

……………………………………………………………..

Ότι υπήρξε πριν από τον Άγιαξ – το συνειδητοποιήσαμε ξαφνικά – υπήρξε η προϊστορία του ποδοσφαίρου.

Μετά τον Άγιαξ φάνηκε πως υποχρεωτικά πια άνοιγε η Ιστορία.

Δεν άνοιξε. Άνοιξε το αλισβερίσι των συστημάτων της

κυριαρχίας του κώουτς – σκηνοθέτη, των αγοραπωλησιών και των λεγεωνάριων.

…………………………………………………..........................

Θα μας ξαναθυμίσει άραγε κάποιος καμιά πάλι φορά πως το ποδόσφαιρο δεν είναι πια απλώς τεχνική, δεν είναι πια απλώς δύναμη, δεν είναι άθροισμα από εξωνημένες βεντέτες;

Θα μας θυμίσει πάλι κανείς την έμπνευση, τη γοητεία του απρόοπτου, τον αυθορμητισμό που γίνεται σοφία και τη σοφία που φαντάζει σαν αυθορμητισμός, το ότι το ποδόσφαιρο μπορεί να είναι το πιο μοντέρνο χορογραφικό έργο Τέχνης, όπως μας απέδειξαν και μας το δίδαξαν οι νέοι Νιζίσκυ της δεκαετίας του ΄70;

Βίβα, για πάντα, ΑΓΙΑΞ.’’

Από το βιβλίο του Γ Τζια "Προσκύνημα στους ξεχασμένους Ζάνες"

 Henri Rousseau "The Football Players 1908"