Βιβλίο-Μυθιστόρημα
ΤΑ ΔΑΚΡΥΑ ΣΤΕΡΕΨΑΝ
Συγγραφέας Θεόδωρος Δεύτος
Σελίδες 484
Εκδόσεις ΧΑΡΤΙΝΗ ΠΟΛΗ Μάρτιος 2024
Βιβλιοκριτική: Άννα Δεληγιάννη-Τσιουλπά
Φιλόλογος, συγγραφέας, ποιήτρια, κριτικός λογοτεχνίας
Ένα νέο μυθιστόρημα, κυκλοφόρησε πρόσφατα, «ποίημα» του Θοδωρή Δεύτουτο οποίο, ως κριτικός, θα το χαρακτήριζα ιδιαίτερο και αξιοθαύμαστο, χάρη στην τεχνική γραφής που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας.
Για τον αναγνώστη που θα το πάρει στα χέρια του, αν δε βιαστεί να το αντιμετωπίσει ως ένα αυθύπαρκτο αντικείμενο, σίγουρα θα απολαύσει την ανάγνωση καθώς ο συγγραφέας έχοντας θητεύσει στη λογοτεχνική διαδικασία, αναδεικνύει τις δυναμικές σχέσεις που συναρτούν πρόσωπα και γεγονότα.
Ο τίτλος «ΤΑ ΔΑΚΡΥΑ ΣΤΕΡΕΨΑΝ»,απεικονίζει, εμβαθύνει, σημασιοδοτεί κάτι ζοφερό. Προδηλωτικός του τι θα ακολουθήσει, δημιουργεί αμέσως στον αναγνώστη ένα «γιατί», ίσωςεγείρει και ένα μεγαλύτερο ενδιαφέρον, μια υπόμνηση για προσεχτική ανάγνωση, μελέτη θα έλεγα, και το ρήμα «στέρεψαν» αφήνει ένα διάχυτο αίσθημα πικρίας.Ευρηματικός τίτλος, που συνιστά την εξιστόρησης της πορείας της ελεύθερης συνείδησης μέσα στον κόσμο και ανταποκρίνεται πλήρως στο περιεχόμενο .
Υφαίνει ο συγγραφέας πάνω στην ιστορία της Ελλάδας και της Κύπρου, επιστρατεύει τη μνήμη και την τέχνη του λόγου και ,όπως και σε προηγούμενα έργα του,με τη συγγραφική του δεινότητα παρουσιάζει μια εντυπωσιακή οργάνωση στην αφηγηματική τεχνική, η οποία κερδίζει τον αναγνώστη.
Ένα κοινωνικοπολιτικό μυθιστόρημα το οποίο μας καλεί σε ένα ταξίδι στην Ελλάδα της περιόδου 1930-1974 αλλά και στην Κύπρο η οποία αγωνίζεται να πετύχει τον εθνικό τα στόχο ,που δεν είναι άλλος παρά η απελευθέρωση από την κατοχή των Άγγλων.
«ΤΑ ΔΑΚΡΥΑ ΣΤΕΡΕΨΑΝ». Μιαστοχευμένη ανακατασκευή του χρόνου με πολιτικές πινελιές άρα και περισσότερες οπτικές και πρόσωπα. Ένα μυθιστόρημα που απλώνεται σε είκοσι πέντε άτιτλα, πλην όμως αριθμημένα κεφάλαια, όπου αρχικά,δίνεται ένα υποκινητικό περιστατικό που αφορά στη ζωή και το θάνατο του Γιώτη Πάσχου και στη συνέχεια η ιστορία συνεχίζεται και περιπλέκεται με δύο νέους ανθρώπους τον γιο του Χρήστο και τον Ευαγόρα από την Κύπρο, των οποίων η συνάντηση θα εξελιχθεί σε φιλία, αγωνιστική συνεργασία αλλά και σε ένωση των οικογενειών. Τα κεφάλαια είναι μικρά και μεγάλα .Μικρά για να δημιουργηθεί η αίσθηση του επείγοντος, μεγαλύτερα ,για καθηλωτική εμπειρία της ανάγνωσης, ενδελεχή εξέταση τω χαρακτήρων του περιβάλλοντος και των εξελίξεων. Στα μικρά κεφάλαια γρήγορος ο ρυθμός στα μεγαλύτερα επιβράδυνση και επιμονή στη λεπτομέρεια.
Ο συγγραφέας ενώνει τα πρόσωπα του έργου, όταν κρίνει απαραίτητο, με γάμους και αναδεικνύει την αξία των στόχων στη ζωή το ανθρώπου, όταν αποκόπτονται από τη γονεϊκά δεσμά ,από μικροί γίνονται μεγάλοι και προσδίδουν νόημα στη ζωή μας.
Με σημαντικές αλλαγές, που οδηγούν στη συναισθηματική και αφηγηματική κορύφωση, ο Θοδωρής Δεύτος φλερτάρει, θα έλεγα, με τον κινηματογράφο στρέφοντας τον φακό στον αναγνώστη, ο οποίος παρακολουθεί με αγωνία και περιέργεια την εξέλιξη της ιστορίας. Η γρήγορη εναλλαγή εικόνων, η πολυπρόσωπη αφήγηση, η εναλλαγή του χωροχρονικού πεδίου είναι παράμετροι που στηρίζουν εκτός των άλλων, την παραπάνω άποψη.
Τα πρόσωπα, αξίζει αναγνώστη μου, να το προσέξεις τούτο ιδιαίτερα, κινούνται και συνδέονται μεταξύ τους σε συγκεκριμένη αλληλουχία καταστάσεων, που σημαίνει ότι το «γίγνεσθαι» είναι εκείνο που επηρεάζει τη ζωή τους και αυτό οφείλουμε και εμείς να το γνωρίζουμε καλά.
Δεν θα το χαρακτήριζα ιστορικό μυθιστόρημα, μολονότι εμπεριέχει στοιχεία, αλλά κοινωνικοπολιτικό και ως τέτοιο αποκτά μια διαχρονικότητα και μια βαρύτητα, υπό την έννοια ότι τα γεγονότα μπορεί να επαναληφθούν, κάπως διαφορετικά αλλά κινούμενα πάνω σε έναν κτητικό άξονα που λέγεται συμφέρον και μας επηρεάζει όλους ανεξαιρέτως. Εξάλλου οι κοινωνίες αλλάζουν και διαμορφώνουν άλλους πολιτισμούς.
Σαφώς η χούντα των συνταγματαρχών δεν έχει όμοιά της ως προς τα πρόσωπα και τα γεγονότα αλλά εμείς μελετώντας, μαθαίνουμε πώς περίπου κινούνται εκείνοι που θέλουν να την επιβάλουν. Σαφώς η πολύχρονη Αγγλική κατοχή επηρέασε πρόσωπα και καταστάσεις στην Κύπρο. Κι αν οι γενικοί όροι είναι ίδιοι ,οι λεπτομέρειες δεν είναι.
Πέρα από την πάλη των τάξεων, τις ιδεολογικές αντιπαραθέσεις, τους συμβιβασμούς σε βάρος του εαυτού, ο συγγραφέας δεν ξεχνά την κινητήρια δύναμη της ζωής και της δημιουργικότητας την αγάπη και τον έρωτα που σαφώς επιβιώνουν και στα δύσκολα, από κοινωνία σε κοινωνία και από εποχή σε εποχή.
«ΤΑ ΔΑΚΡΥΑ ΣΤΕΡΕΨΑΝ». Η γραφή του Θοδωρή Δεύτου δεν είναι φανταχτερή, γεμάτη «στολίδια» γιατί δεν προσπαθεί να εντυπωσιάσει. Είναι μια διακριτική κατάθεση προβληματισμού ,εξαιτίας των όσων συμβαίνουν από εποχή σε εποχή ,με υποκείμενο σε νέες περιπέτειες τον ίδιο τον άνθρωπο. Ανάμεσα στη φαντασία και τη ζωή, το μύθο και την πραγματικότητα ο συγγραφέας, σε τούτο το έργο,«εικονογραφεί» την εποχή όπου αναπτύσσονται οι περιπέτειες των προσώπων και καθιστώντας σε συνοδοιπόρο με ανιχνευτική διάθεση και πρόθεση να επισημανθούν τα σπουδαιότερα, επιλέγει την πρωτοπρόσωπη αφήγηση που επηρεάζει το συναισθηματικό μας φορτίο και την τριτοπρόσωπη,όταν πρέπει να φιλτράρει καταστάσεις ,για αντικειμενικότητα και ευρύτερη γνώση.
Τα πρόσωπα είναι περισσότερα του ενός, και δίνει το καθένα τη δική του εκδοχή για τα γεγονότα, με παράλληλη αναφορά σε πρόσωπα πολιτικά, που επηρέασαν τη ζωή τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Κύπρο. Το εκπληκτικό βρίσκεται στο ότι ο συγγραφέας δεν δίνει την ευκαιρία στον αναγνώστη να ταυτιστεί με κάποιο πρόσωπο, καθώς οι συνεχείς μεταβλητές, οι αλλαγές εξασφαλίζουν μια ιδιαιτερότητα και κυρίως μια υποκειμενικότητα. Οι επιστολές π.χ. οπρωτοπρόσωπος λόγος, έχουν εξομολογητικό τόνο των επιθυμιών και των στιγμών των προσώπων, που καθιστούν δύσκολη την ταύτιση. Τούτη η επιλογή,κάνει τον αναγνώστη να αγωνιά μέχρι το τέλος για την εξέλιξη των καταστάσεων, χωρίς τον πειρασμό να νοιάζεται για το τι θα έκανε ο ίδιος αλλά με έντονη την επιθυμία να εξιχνιάσει κάποιους υπαινιγμούς, ναμάθει. Εδώ βοηθάει πολύ ο διάλογος μεταξύ των προσώπων. Εξάλλου η ζωή είναι διαλογική. Θες να μιλήσεις να συναναστραφείς, ναπληροφορηθείς. Έτσι καταλήγουμε να λέμε πως η λογοτεχνία δεν αποτελεί άμεση αντανάκλαση της πραγματικότητας αλλά μια καλλιτεχνική τροποποίησή της.
Άλλα χαρίσματα, αρετές της γραφής του Θοδωρή Δεύτου που αναδεικνύονται εδώ και με χαροποιούν, είναι η προσπάθεια συγκράτησης των ηθών και εθίμων στο ύψος του εφικτού ,η κατάκτηση της αυτογνωσίας μέσα από την οικογένεια, τον ατομικό και συλλογικό αγώνα, με τη γυναικεία παρουσία συνεχώς και αδιαλείπτως κοντά στον άνδρα ως βοηθός και συμπαραστάτης ,που βάζει φρένο στις φιλοδοξίες που πιθανώς υπονομεύουν τα οικογενειακά θεμέλια,αλλά και η διατήρηση της φιλίας μεταξύ αλλόδοξων, εκεί που ο πόλεμος είναι ο γκρίζος παρονομαστής των ανθρωπίνων ανθρωποποιεί τον άνθρωπο.
Βεβαίως δεν λησμονεί να καταθέσει και το πιθανό να συμβεί, όταν ο έρωτας συγκλονίζει το άτομο με απρόβλεπτες συνέπειες.
Με γραφή απλοϊκή,αφκιασίδωτη,εύκολη στο βηματισμό ,ανοιχτή στην επικοινωνία, με συναισθηματικό πλούτο, με την επιλογή δύο κυρίως αξόνων ,τα δύο παλικάρια, γύρω από τους οποίους στρέφεται η πλοκή ,μια σειρά από γεγονότα που ακολουθούν το ρυθμό της ιστορίας, στέρεψαν τα δάκρυα αλλά με την πένα του συγγραφέα πολλαπλασιάστηκαν οι ιδέες και οι στόχοι. Ο χρόνος της αφήγησης είναι αυτός που διευρύνει τις χρονικές αναφορές του έργου ,καθώς το πραγματικό συμφύρεται με αυτό της υποκειμενικής εκδοχής και αυτό χάρη στη δημιουργική φαντασία του συγγραφέα και στην ικανότητά του να αποδίδει την πραγματικότητα μέσω της λογοτεχνίας. Ακόμα και το ιδεολογικό ζήτημα δεν καταντά ιδεολογικός δεσποτισμός και όπως αναιρούνται πάγιες αποδοχές -βλ. περίπτωση Χρήστου και Ευαγόρα- εμπλουτίζεται η γνώση και η εμπειρία.
Χωρίς να δίνει πολύ χρόνο στην απώλεια -υπάρχει η ζωή άρα και ο θάνατος ,όπου και όταν επέλθει, ο συγγραφέας θα κλείσει το έργο αλλά και εδώ θα φροντίσει να μας αφήσει μετέωρους ,μόνο και μόνο για να σκεφτούμε τι έγινε, τι ακολούθησε και τι φανταζόμαστε αναγνώστη μου, ότι θα συμβεί. Πάρε στα χέρια σου το βιβλίο και ξεκίνα το ταξίδι.
Άννα Δεληγιάννη-Τσιουλπά
Φιλόλογος, συγγραφέας, ποιήτρια, κριτικός λογοτεχνίας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου