Σάββατο 7 Ιουλίου 2018

Η ΘΑΛΑΣΣΑ ΣΤΗΝ ΞΕΝΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗ

Ελεύθερε άνθρωπε, πάντα θα λατρεύεις τη θάλασσα!
Charles Baudelaire

The Cliff Walk Pourville by Claude Oscar Monet

Ουίλιαμ Γέιτς - Τρελό κορίτσι

Εκείνο το τρελό κορίτσι που αυτοσχεδιάζει τη μουσική του
Την ποίησή του, χορεύοντας στην ακροθαλασσιά
Με την ψυχή του τώρα διχασμένη
Και σκαρφαλώνει, πέφτει, δίχως να ξέρει πού…
Με γόνατο σπασμένο, η κόρη αυτή, δηλώνω εγώ
Είναι κάτι ωραίο και υψηλό, κάτι
Ηρωικά χαμένο που ηρωικά έχει βρεθεί.

Δεν έχει σημασία ποια συμφορά το βρήκε
Την τύλιξε μια μουσική απελπισμένη
Και τυλιγμένη, τυλιγμένη μες στο θρίαμβό της
Εκεί που στοίβαζαν δεμάτια και καλάθια
Έβγαλε μια φωνή παράξενη, τραγουδιστή:
«Ω θάλασσα που θάλασσα ποθείς, θάλασσα πεινασμένη».

Μτφ. Σπ. Ηλιόπουλος


 Fishing boats  By Leonid Afremov

Ουώλτ Ουίτμαν - Άσμα Για Όλες Τις Θάλασσες Και Όλα Τα Καράβια

Θάναι τραχιά και σύντομα τα σημερνά τα λόγια μου,
Για τα καράβια που αρμενίζουν μέσ’ τις θάλασσες, καθένα με την ίδια του σημαία, και με το σήμα,
Για τους αγνώστους ήρωες πούναι μέσ΄ τα καράβια – για τα κύματα που απλώνονται, κι απλώνονται, πιο πέρα κι απ΄ το μάτι,
Για τη νερόσκονη που σπάει και τους αγέρηδες οπού σφουράνε και φυσάν,
Και θέλω να υψωθεί μέσ΄ απ΄ τα λόγια μου, κι ένα τραγούδι για τους ναύτες όλων των εθνών,
Απότομο ως το κύμα.
Θέλω να υμνήσω τους πρώτους καπετάνιους, τους γέρους ή τους νέους, και τους δεύτερους, κι όλους τους ατρόμητους τους ναύτες,
Τους λίγους κι εκλεχτούς, τους σιωπηλούς, που η μοίρα δεν μπορεί να τους ξαφνιάσει, μήτε και να τους σκιάξει ποτέ ο θάνατος.
Προσεχτικά από σένα, μαζωμένοι, γέρικε ωκεανέ, και διαλεγμένοι,
Από σένα, θάλασσα, που διαλές και ξεδιαλές τη ράτσα μέσ’ απ΄ τους καιρούς, κι ενώνεις όλα τα έθνη.
Θρεμένοι από τα σένα, γριά παραμάνα δύστροπη, και που να σ΄ ενσαρκώνουν,
Ατίθασοι, άγριοι, σαν και σένα.
(Πάντα να βγαίνουν ήρωες σε στεριά και θάλασσα, μονάχοι, καν δυο - δυο, –
Πάντα η γενιά τους να βαστάει, δίχως ποτέ της να σωθεί – αν κι είναι σπάνιοι, μ΄ αρκετοί, το σπέρμα να φυλάξουν).

Άπλωνε, ω θάλασσα, τις χωριστές σημαίες των εθνών!
Άπλωνε, πάντα φανερά, τα χώρια σήματά τους!
Μόν’ βάστα, σε παρακαλώ, για σένα και για του ανθρώπου την ψυχή, κάποια σημαία που νάναι παραπάνου απ΄ όλες,
Σήμα νοερό, υφασμένο για όλα τα έθνη, σήμα του ανθρώπου που αίρεται πιο πάνου κι απ΄ το θάνατο,
Μνημόσυνο όλων των γενναίων καπεταναίων, των πρώτων και των δεύτερων, και των γενναίων ναυτών,
Κι όλων όσοι έχουν χαθεί, κάνοντας το καθήκον,
Που να βαστάει τη μνήμη τους και νάχει στο ύφασμά της, άτι απ΄ τους αφόβους καπεταναίους, τους νέους και τους γέρους,
Ένα παγκόσμιο λάβαρο, που πάντα μαλακά να κυματίζει, απάνω απ΄ όλους τους αντρείους τους ναύτες,
Σ΄ όλες τις θάλασσες και σ΄ όλα τα καράβια.-
[*Ποίημα από την συλλογή «Φύλλα Χλόης»,
1855 σε μετάφραση Ναπολέοντα Λαπαθιώτη]

Edvard Munch - Summer Night on the Beach

Walt Whitman - Song for all seas, all ships

To-day a rude brief recitative,
Of ships sailing the seas, each with its special flag or ship-signal,
Of unnamed heroes in the ships—of waves spreading and spreading far as the eye can reach,
Of dashing spray, and the winds piping and blowing,
And out of these a chant for the sailors of all nations,
Fitful, like a surge.
Of sea-captains young or old, and the mates, and of all intrepid sailors,
Of the few, very choice, taciturn, whom fate can never surprise nor death dismay.
Pick'd sparingly without noise by thee old ocean, chosen by thee,
Thou sea that pickest and cullest the race in time, and unitest nations,
Suckled by thee, old husky nurse, embodying thee,
Indomitable, untamed as thee.
(Ever the heroes on water or on land, by ones or twos appearing,
Ever the stock preserv'd and never lost, though rare, enough for seed preserv'd.)

Flaunt out O sea your separate flags of nations!
Flaunt out visible as ever the various ship-signals!
But do you reserve especially for yourself and for the soul of man one flag above all the rest,
A spiritual woven signal for all nations, emblem of man elate above death,
Token of all brave captains and all intrepid sailors and mates,
And all that went down doing their duty,
Reminiscent of them, twined from all intrepid captains young or old,
A pennant universal, subtly waving all time, o'er all brave sailors,
All seas, all ships.
Leaves of Grass, 1855

Waterhouse miranda 

e.e. cummings - Θαυμάσια είναι η θάλασσα


θαυμάσια είναι η θάλασσα
που τα χέρια του θεού
την έστειλαν
να κοιμηθεί πάνω στον κόσμο
η γη ξεραίνεται
η σελήνη θρυμματίζεται
ένα προς ένα τα άστρα
στροβιλίζονται και γίνονται σκόνη
μα η θάλασσα
δεν αλλάζει
κι ακόμα βγαίνει από χέρια και
επιστρέφει σε χέρια
και είναι με τον ύπνο…
έρωτας,
        η ψυχή σου
σκάει
        πάνω
στα χείλη μου



Vincent van Gogh - Seascape at Saintes-Maries
Φ. Γκ. Λόρκα -Η μπαλάντα του νερού της θάλασσας

Η θάλασσα
χαμογελάει στα μάκρη
δόντια τ’ αφρού
ουράνια χείλη

-Τι πουλάς ω κόρη θλιμμένη
με τα στήθη σου γυμνά ;

-Καλέ κύρη , το νερό πουλάω
των θαλασσών

-Τι φέρνεις μελαχρινούλα
με το αίμα σου αντάμα ;

-Φέρνω, καλέ κύρη , το νερό
των θαλασσών

-Τούτα τ’ αλμυρά δάκρυα
πούθε βγαίνουν μητέρα ;

-Κλαίω καλέ κύρη το νερό
των θαλασσών

Καρδιά , κι αυτή η πίκρα η μεγάλη
πούθε αναβλύζει ;

-Πολύ πικρό είναι το νερό
των θαλασσών!

Η θάλασσα
χαμογελάει στα μάκρη
δόντια του αφρού
ουράνια χείλη




 Pothast Edward - Little Sea Bather

Εουτζένιο Μοντάλε - Μεσόγειος

Θάλασσα παλιά, με μέθυσε η φωνή
που από τα στόματά σου βγαίνει, σαν ανοίγουν
πράσινες καμπάνες, κι ύστερα ξανά
πισωδρομούν και σβήνουν.
Το σπίτι των αλλοτινών καλοκαιριών μου
κοντά σου ήταν, το ξέρεις,
εκεί στη χώρα όπου ο ήλιος ψήνει
και τα κουνούπια συννεφιάζουν τον αέρα.
Σαν και τότε σήμερα πέτρα γίνομαι μπροστά σου,
θάλασσα, μα πια δεν λογαριάζομαι άξιος
για το προμήνυμα το επίσημο
που κλει η αναπνοή σου: Συ πρώτη μου ’χες πει
πως η μικρούλα η ζύμωση
μέσ’ στην καρδιά μου ήταν μια στιγμή
της δικής σου· πως ήταν ριψοκίνδυνος
για μένα κατά βάθος ο δικός σου νόμος:
να είμαι πλατύς και πολυπρόσωπος
κι ωστόσο σταθερός
κι έτσι από καθετί ακάθαρτο ν’ αδειάζω
όπως συνήθειο το ’χεις συ που ρίχνεις στις ακτές
ανάμεσα σε φελλούς, σε φύκια και σταυρούς
τ’ άχρηστα απορρίμματα του αβυσσαλέου βυθού σου.

* Να μπορούσα τουλάχιστο να κλείσω
σ’ αυτό μου το ρυθμό που αγκομαχά
κάτι απ’ το παραμιλητό σου·
να μου δινόταν να ταιριάσω
στις δικές σου φωνές την τραυλή μιλιά μου, –
εγώ που ονειρευόμουν να σου κλέψω
τα λόγια τ’ αρμυρά
όπου φύση και τέχνη γίνονται ένα,
για να διαλαλήσω πιο καλά τη μελαγχολία μου
γερασμένου παιδιού που δεν έπρεπε να συλλογάται.
Κι ωστόσο δεν έχω άλλα απ’ τα φθαρμένα γράμματα
των λεξικών, και τη σκοτεινή
φωνή που για έρωτα μιλεί, σβήνει,
γίνεται αξιοθρήνητη φιλολογία.
Δεν έχω άλλα από τα λόγια αυτά
που σαν δημόσιες γυναίκες
προσφέρονται σ’ όποιον τις θέλει·
δεν έχω άλλες απ’ τις κουρασμένες τούτες φράσεις
που κι αύριο μπορεί να μου τις κλέψουν
ρέμπελοι φοιτητές γι’ αληθινούς στίχους.
Κι η βοή σου αυξαίνει, κι απλώνεται
γαλάζιος ο νέος ίσκιος.
Μ’ αφήνουν οι σκέψεις μου για δοκιμή.
Αισθήσεις δεν έχω, ούτε νου. Δεν έχω όρια.
μτφρ. Δημήτρης Νικολαρεΐζης 



Winslow Homer - Boys in a Dory

ΠΑΜΠΛΟ ΝΕΡΟΥΝΤΑ - H ΘΑΛΑΣΣΑ


Έχω ανάγκη τη θάλασσα γιατί με διδάσκει:
δεν ξέρω αν μου δίνει μουσική ή συνείδηση:
Δεν γνωρίζω αν είναι κύμα μονάχα η πλάσμα βαθύ
ή μονάχα βραχνή φωνή η θαμβωτική εικασία
ιχθύων και καραβιών.
Γεγονός είναι ότι και κοιμισμένος ακόμα
με κάποιο μαγνητικό τρόπο
κυκλοφορώ
στην παγκοσμιότητα των κυμάτων.
Δεν είναι μονάχα τ’ αλλοιωμένα κοχύλια,
σα ν’ ανάγγελνε κάποιο αργό θάνατο
τρεμουλιάρης πλανήτης,
όχι, με τη λεπτομέρεια ανοικοδομώ την ημέρα,
με μια ριπή αλατιού το σταλακτίτη,
και με μια κουταλιά τον άπειρο θεό.
Διατηρώ ό, τι με δίδαξε.
Τον αγέρα, τον αδιάκοπο άνεμο, το νερό και την άμμο.
Μοιάζει ελάχιστο για τον νέο
που ‘ρθε εδώ να ζήσει με τις πυρκαγιές του,
αυτός ο παλμός όμως που κατερχόταν
κι ανέβαινε στην άβυσσο του,
το ψύχος του γαλάζιου που κροτάλιζε καιγόμενο,
και η στείρωση του άστρου,
το τρυφερό ξεκαθάρισμα του κύματος
που σπαταλάει το χιόνι με τον αφρό,
η ειρηνική κι ασάλευτη εξουσία
σαν πέτρινος θρόνος στα βάθη,
αντικαταστήσανε τον περίβολο
που μεγάλωνε η πεισματάρικη θλίψη,
συσσωρεύοντας λησμονιά,
κι άλλαξε ξάφνου η ύπαρξη μου:
Προσχώρηση στην καθάρια κίνηση.




Alexander Averin art 

Φ. Πεσσόα - Βιβλίο της ανησυχίας

Όποιος διέσχισε όλες τις θάλασσες, δεν διέσχισε τελικά παρά την μονοτονία του εαυτού του. Έχω κιόλας διασχίσει περισσότερες θάλασσες απ' όλους. Έχω κιόλας δει περισσότερα βουνά απ' όσα υπάρχουν στη γη. Έχω κιόλας περάσει από πολιτείες περισσότερο υπαρκτές και τα μεγάλα ποτάμια του πουθενά κυλούσαν, απόλυτα, κάτω από το ρεμβαστικό μου βλέμμα. Αν ταξίδευα δε θα αντίκριζα παρά τη θαμπή απομίμηση αυτών που είδα χωρίς να ταξιδέψω. [...] Απόσπασμα 

A Kiss by Sir Lawrence Alma-Tadema

Πιέρ Ρεβεντρύ - Στο πέλαγο

Το πτερύγιο του πνεύματος περήφανο για το εύρος του
Τα νησιά της θάλασσας βαμμένα ανοιχτά κυανά
Ο σταυρός από κατάρτια ιστιοφόρων
Γι αυτήν την ανώνυμη και απρόσωπη κατεύθυνση
Το σπιθοβόλημα των φτερών κάτω απ’ την προσταγή του Λεβάντε
Ο ήλιος στη μπουτονιέρα
Ο σκαμμένος δρόμος των φαντασμάτων
που αναμένουν μπροστά στο σταθμό.

Η νερένια κορυφογραμμή λάμπει προπορευόμενη
τα λόγια του ανέμου σκορπίζουν
το βλέμμα του πεπρωμένου χάνεται
όλα σαλεύουν και σκαμπανεβάζουν
Ο νερόλακκος ξεραίνεται
όταν η θάλασσα αποτραβάει τη γλώσσα της
Δεν απομένει παρά ο καπνός στο πέρασμα του βάθους
οι τελευταίες ανταύγειες
η καρδιά
Και συγκίνηση.
Μτφ: Μελισσάνθη



The Three Sisters On The Beach Painting by Joaquin Sorolla

ARTUR RIMBAUD - ΤΟ ΜΕΘΥΣΜΕΝΟ ΚΑΡΑΒΙ
.Αποσπάσματα 

.....................

Και τότε ήταν που λούστηκα στο γαλατένιο αστρόχυτο
θαλάσσιο ποίημα, τους βυθούς ρουφώντας, που συμβαίνει
κάποτε εκεί, κατάχλωμο κι εκστατικό ναυάγιο,
ένας πνιγμένος σκεφτικός να σιγοκατεβαίνει,

όπου τις κυανότητες αιφνίδια χρωματίζοντας,
ντελίρια κι αργοί ρυθμοί, φωτός χρυσοπλημμύρες,
οι πικραμένες του έρωτος εξάψεις συφλογίζονται,
δριμύτερες κι από τ’ αλκοόλ κι απ’ τις πλατιές σας λύρες!
................................

Μήνες οι φουσκοθαλασσιές να τρων το βράχο αγνάντεψα,
δαμάλινες αφρίζουσες μεγάλες υστερίες,
ξέροντας πως του Ωκεανού το ρύγχος δεν θα δάμαζαν
οι φωτοβηματίζουσες θαλασσινές Μαρίες.

Σ’ αφάνταστες εξόκειλα Φλωρίδες που συνταίριαζαν
άνθη με μάτια πάνθηρων, δέρματα των αγρίων
μ’ ουράνια τόξα, χαλινούς που ώς κάτω στον ορίζοντα
τεντώνανε να συγκρατούν πλήθη γλαυκών ποιμνίων.

........................................

Κι άλλοτε πάλι η θάλασσα, ζωνών και πόλων μάρτυρας,
με του λυγμού της το ρυθμό καθώς γλυκοκυλούσα,
μου ανέβαζεν ανθούς σκιών τίς κίτρινές της μέδουσες
και σα γυναίκα που έπεσε στα γόνατα ηρεμούσα.
Μετάφραση: Αλέξανδρος Μπάρας


Vladimir Volegov- Summer Wind

Γουάλας Στίβενς  - Η ιδέα της τάξης στο Κη Γουέστ 

Τραγουδούσε πέρα απ’ την ευφυΐα της θάλασσας.
Το νερό ποτέ δεν έπαιρνε σχήμα στο μυαλό ή τη φωνή.
Σαν ένα ολότελα σωμάτινο σώμα, που ανεμίζει
τα άδεια του μανίκια• κι ωστόσο η μιμική του κίνηση
αποτελούσε επίμονη κραυγή, προκαλούσε επίμονα μια κραυγή
που δεν ήταν δική μας, αν και την εννοούσαμε.
Κραυγή εξωανθρώπινη, του αληθινού ωκεανού.

Η θάλασσα δεν ήταν μάσκα.
Ούτε κι εκείνη.
Το νερό και το τραγούδι δεν ήταν σύμφυρμα ήχων
ακόμη κι αν ό, τι τραγουδούσε ήταν ό, τι άκουγε
μια και ό, τι τραγουδούσε αρθρωνόταν λέξη τη λέξη.
Ίσως γιατί σε όλες της τις φράσεις αναδευόταν
το λίκνισμα του νερού και το αγκομαχητό του ανέμου.
Όμως ακούγαμε εκείνην, όχι τη θάλασσα.

Γιατί εκείνη ήταν η δημιουργός του τραγουδιού που τραγουδούσε.
Η θάλασσα, πάντα μαντιλοδεμένη, στο φέρσιμό της τραγική
ήταν μονάχα ένας τόπος που πλάι του βάδισε για να τραγουδήσει».
Μτφ Κατερίνα Σχινά




Edward Henry Potthast At the Beach

Ναζίμ Χικμέτ - Η πιο όμορφη θάλασσα 

Να γελάσεις απ’ τα βάθη των χρυσών σου ματιών
είμαστε μες στο δικό μας κόσμο.

Η πιο όμορφη θάλασσα
είναι αυτή που δεν έχουμε ακόμα ταξιδέψει.
Τα πιο όμορφα παιδιά
δεν έχουν μεγαλώσει ακόμα.
Τις πιο όμορφες μέρες μας
δεν τις έχουμε ζήσει ακόμα.

Κι αυτό που θέλω να σου πω,
το πιο όμορφο απ’ όλα,
δε σ’ τό ‘χω πει ακόμα.
Μετάφραση Γιάννης Ρίτσος


Edgar Degas - Beach Scene


 ΕΡΝΕΣΤ ΧΕΜΙΝΓΟΥΕΪ  - Ο ΓΕΡΟΣ ΚΑΙ Η ΘΑΛΑΣΣΑ 
(Απόσπασμα)

Τα σύννεφα είχαν σηκωθεί πάνω απ’ τη στεριά κι έμοιαζαν με βουνά πανύψηλα, ενώ η ακτή φαινόταν μόνο σα μια πράσινη γραμμή με τους γκριζογάλανους λόφους της να ξεχωρίζουν πίσω της. Τα νερά είχαν γίνει τώρα βαθυγάλαζα κι ήταν τόσο σκοτεινά, που έμοιαζαν πορφυρά. Καθώς κοίταξε βαθιά μέσα τους, είδε την κόκκινη απόχρωση του πλαγκτόν μες στα σκοτεινά νερά και την περίεργη αντανάκλαση των αχτίνων του ήλιου πάνω τους. Έριξε μια ματιά στις πετονιές του και τις είδε να χάνονται ολόισια κάτω μες στα σκοτεινά νερά. Η ψυχή του φτερούγισε από χαρά, που είδε τόσο πολύ πλαγκτόν, γιατί σήμαινε πολλά και μεγάλα ψάρια. Οι παράξενες αποχρώσεις των αχτίνων του ήλιου πάνω στο νερό, τώρα που ο ήλιος είχε ανέβει ψηλότερα, ήταν σημάδι καλού καιρού όπως και τα σχήματα των σύννεφων πάνω απ’ τη στεριά. Το πουλί δε φαινόταν πουθενά τώρα πια και τίποτα δε φαινόταν πάνω στην επιφάνεια του νερού εκτός από μερικά μέρη με κίτρινα, ξεπλυμένα απ’ τον ήλιο φύκια των Σαργασών και την πορφυρή, ιριδίζουσα, ζελατινώδη μορφή μιας θαλασσομάνας που απέπλεε πλάι στη βάρκα. Σε μια στιγμή γύρισε στο πλάι αλλά μετά από λίγο ξαναγύρισε στην προηγούμενη θέση της. Έπλεε ξέγνοιαστη σα φούσκα σέρνοντας ένα μέτρο πίσω της μέσα στο νερό τα θανατηφόρα πλοκάμια της.

 Geogres Seurat - Bathers at Asnieres 1883-84

Κέρουακ Τζακ Η θάλασσα τ' αδέρφι μου
Απόσπασμα 

Ένας νέος άντρας, με τσιγάρο στα χείλη και τα χέρια χωμένα στου παντελονιού τις τσέπες, κατέβηκε τα λίγα τούβλινα σκαλιά που οδηγούσαν στο φουαγιέ ενός ξενοδοχείου στο πάνω Μπρόντγουεϊ και στράφηκε προς τη μεριά της Ρίβερσαϊντ Ντράιβ, σουλατσάροντας μ’ ένα περίεργο, αργό σούρσιμο των ποδιών του.

Σουρούπωνε. Οι δρόμοι μες στον ζεστό Ιούλη, καλυμμένοι σε μιαν αχλή πνιγηρότητας που θόλωνε τα αιχμηρά περιγράμματα του Μπρόντγουεϊ, να βρίθουν από ένα σμάρι τύπους που σεργιανούσαν, από γραφικά μικρά οπωροπωλεία, από λεωφορεία, ταξί, απαστράπτοντα αυτοκίνητα, καταστήματα με τρόφιμα κοσέρ, μαρκίζες κινηματοθεάτρων, και τα αναρίθμητα άλλα φαινόμενα που φτιάχνουν το λαμπρό πανηγυριώτικο πνεύμα μιας οδικής αρτηρίας στην καλοκαιριάτικη πόλη της Νέας Υόρκης.

Ο νέος άντρας, ντυμένος ανέμελα μ’ ένα λευκό πουκάμισο χωρίς γραβάτα, μια πράσινη πολυφορεμένη καμπαρντίνα, μαύρο παντελόνι, και μοκασίνια, κοντοστάθηκε μπροστά σ’ ένα υπαίθριο οπωροπωλείο και έριξε μια καλή ματιά στην πραμάτεια. Στο λεπτό του χέρι βαστούσε ό,τι είχε απομείνει από τα χρήματά του – δυο εικοσιπενταράκια, μια δεκάρα, και μια πεντάρα. Αγόρασε ένα μήλο και συνέχισε το δρόμο του, μασουλώντας σκεφτικά. Τα ’χε ξοδέψει όλα σε δυο βδομάδες – πότε θα μάθαινε να ’ναι πιο συνετός! Οχτακόσια δολάρια σε δεκαπέντε μέρες – πώς; πότε; και γιατί;

Όταν πέταξε του μήλου το αποφάγι, δεν έπαψε να νιώθει την ανάγκη να ικανοποιήσει τις αισθήσεις του με κάτι [… ] – με το ένα ή το άλλο χασομέρι, κι έτσι μπήκε σ’ ένα καπνοπωλείο και αγόρασε ένα πούρο. Δεν το άναψε παρά μονάχα σαν πήγε κι έκατσε σ’ ένα παγκάκι στην Ντράιβ φάτσα στον Ποταμό Χάντσον.

Ήταν δροσερά εκεί σιμά στον ποταμό. Πίσω απ’ τον άντρα, ο δραστήριος υπόκωφος θόρυβος της Νέας Υόρκης ν’ αναστενάζει και να πάλλεται λες και το ίδιο το Μανχάταν Άιλαντ να ήταν μια δυσαρμονική χορδή που την κοπανούσε το χέρι κάποιου αδιάντροπου και φουριόζου δαίμονα. Ο άντρας στράφηκε και σάρωσε με τα βαθύχρωμα, περίεργα μάτια του τις ψηλές στέγες της πόλης, και πέρα κάτω το λιμάνι όπου η αλυσίδα απ’ τα φώτα του νησιού σχημάτιζε μιαν εντυπωσιακή αψίδα, πνιγηρές χάντρες μες στην αχλή του μεσοκαλόκαιρου να κρέμονται με μιαν ακανόνιστη σειρά.
Μετάφραση: Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης

Edward Henry Potthast-In the Summertime

Η θάλασσα είναι το παν. Καλύπτει τα 7/10 της γήινης σφαίρας. Η ανάσα της είναι αγνή και υγιεινή. Είναι μια απέραντη έρημος όπου ο άνθρωπος δεν αισθάνεται ποτέ μόνος, γιατί η ζωή στροβιλίζεται από όλες τις πλευρές.
Ιούλιος Βερν

Winslow Homer, Summer night, 1890

Η θάλασσα έχει μια δύναμη που επιδρά επάνω στους ανθρώπους σαν θέληση. Η θάλασσα μπορεί να υπνωτίζει. Η φύση γενικά έχει μια τέτοια δύναμη.
Ερρίκος Ίψεν

Claude Monet – Impression, Sunrise

Ο άνθρωπος δεν μπορεί να ανακαλύψει νέους ωκεανούς αν δεν έχει το θάρρος να απομακρυνθεί από την ακτή.
Αντρέ Ζιντ

Mary Cassatt - Children Playing on the Beach


ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ 
Η θάλασσα μέσα μου
Το Η θάλασσα μέσα μου (πρωτότυπος τίτλος: Mar adentro) είναι ταινία του 2004 σε σκηνοθεσία, σενάριο, παραγωγή και μουσική του Αλεχάντρο Αμενάμπαρ. Βασίζεται στην πραγματική ιστορία του Ραμόν Σαμπέδρο.


Πλοκή

Ο Ραμόν Σαμπέδρο, πρώην μηχανικός σε καράβι, είναι τετραπληγικός εδώ και 28 χρόνια μετά από ένα ατύχημα που είχε καθώς κολυμπούσε. Ζει στην Α Κορούνια καθηλωμένος στο κρεβάτι μαζί με τον αδερφό του, την κουνιάδα του, τον ανιψιό του και τον πάτερα του. Αυτό που ζητά είναι να του δοθεί η άδεια να κάνει ευθανασία.
Κατά τη διάρκεια αυτής της προσπάθειάς του, γνωρίζει δύο γυναίκες, τη δικηγόρο Χούλια, που πάσχει από τη νόσο CADASIL, και την εργάτρια Ρόσα, που ζει με τα δύο μικρά παιδιά της. Οι δυο τους τον αποτρέπουν να το κάνει αυτό, όπως άλλωστε και η οικογένεια του Ραμόν, όμως εκείνος τους λέει πως μόνο όσοι τον αγαπούν πραγματικά θα τον βοηθήσουν να πεθάνει.
Ο Ραμόν εισπράττει αρνήσεις από τα δικαστήρια, αλλά και αρνητική κριτική από έναν καθολικό ιερέα, επίσης τετραπληγικός, ο οποίος βγαίνει στα κανάλια και τον επισκέπτεται στο σπίτι του, και του υποδεικνύει ότι πρέπει να ζήσει.
Στο τέλος, ο Ραμόν αποφασίζει να το πράξει μόνος του και πίνει νερό μαζί με υδροκυάνιο και πεθαίνει.
Η ταινία κέρδισε το Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας,τη Χρυσή Σφαίρα Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας, το βραβείο Satellite καλύτερης ξένης ταινίας και το βραβείο Διεθνούς Ταινίας στο Φεστιβάλ της Βενετίας.
Στα βραβεία Γκόγια του 2005 κέρδισε σε 14 κατηγορίες: καλύτερης ταινίας, σκηνοθέτη, Α' ανδρικού ρόλου (, Α' γυναικείου ρόλου (Λόλα Ντουένιας), Β' ανδρικού ρόλου (Κέλσο Μπουγάλο), Β' γυναικείου ρόλου (Μαμπέλ Ριβέρα), νέου ηθοποιού (Ταμάρ Νόβας), νέας ηθοποιού (Μπελέν Ρουέντα), φωτογραφίας, μαλλιών και μέικ απ, πρωτότυπης μουσικής, επίβλεψης παραγωγής, πρωτότυπου σεναρίου και ήχου. Ήταν υποψήφια σε άλλη μία: σχεδιασμού παραγωγής.
Επίσης, ήταν υποψήφια για τον Χρυσό Λέοντα και το Βραβείο Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου καλύτερης ταινίας.




Frederick Carl Frieseke - On the Beach

Le Grand Blue (Το Απέραντο Γαλάζιο ), 1988 . 

Το Απέραντο Γαλάζιο (γαλλικά: Le Grand Bleu) είναι γαλλική ταινία του 1988 σε σκηνοθεσία του Λυκ Μπεσόν. Αποτελεί εκτεταμένη δραματοποιημένη διασκευή της πραγματικής ιστορίας δυο φίλων δυτών οι οποίοι ήταν πρωταθλητές της ελεύθερης κατάδυσης στον 20ό αιώνα, του Ζακ Μαγιόλ (τον οποίο υποδύεται ο Ζαν Μαρκ Μπαρ) και του Έντζο Μαϊόρκα (υποδύεται ο Ζαν Ρενώ, στην ταινία ονομάζεται Έντζο Μολινάρι), και την επινοημένη για τις ανάγκες της ταινίας σχέση του Μαγιόλ με την φίλη του Μαϊόρκα, την Τζοάνα Μπέικερ (υποδύεται η Ροζάνα Αρκέτ). Η ταινία ξεκινά με την παιδική τους ηλικία στο νησί της Αμοργού στην Ελλάδα του 1960, και ολοκληρώνεται με τον θάνατο τους στην θάλασσα της Ταορμίνα στην Σικελία κατά την διάρκεια διαγωνισμού κατάδυσης. Το έργο αναδείχθηκε σε ένα από τα πλέον επιτυχημένα φιλμ του γαλλικού κινηματογράφου και σημείο αναφοράς.Ο πραγματικός Μαγιόλ συμμετείχε ως σεναριογράφος στην ταινία


Πλοκή

Δυο νεαρά αγόρια, ο Ζακ Μαγιόλ και ο Έντζο Μολινάρι μεγαλώνουν στο νησί της Αμοργού στις Κυκλάδες κατά την δεκαετία του 1960. Βάζουν ως πρόκληση αναμεταξύ τους την περισυλλογή ενός νομίσματος το οποίο έχει πέσει στον πυθμένα της θάλασσας και ο Ζακ χάνει. Αργότερα, ο πατέρας του Ζακ ο οποίος μαζεύει οστρακοειδή από τον πυθμένα χρησιμοποιώντας σκάφανδρο, πνίγεται μετά από περιπλοκή που σημειώνεται με την συσκευή του, με τους Ζακ και Έντζο να μην μπορούν να τον βοηθήσουν.
Αρκετά χρόνια αργότερα, κατά την δεκαετία του 1980, και οι δύο έχουν εξελιχθεί πλέον σε διάσημους καταδύτες, και μπορούν να παραμένουν κάτω από την στάθμη της θάλασσας για πολύ ώρα και σε μεγάλο βάθος. Ο Έντζο έχει εξελιχθεί σε παγκόσμιο πρωταθλητή ελεύθερης κατάδυσης και έχει θρασύ και ισχυρή προσωπικότητα. Επιθυμεί να ξαναβρεθεί με τον Ζακ ώστε να τον πείσει να διαγωνιστούν μεταξύ τους για το ποιος είναι ο καλύτερος δύτης από τους δυο τους. Ο Μαγιόλ ασχολείται με τις επιστημονικές μετρήσεις καταδύσεων, καθώς και με το κολύμπι με τα δελφίνια, και παρουσιάζει εκπληκτικές αποδόσεις ως δύτης. Κατά την απασχόληση αυτή γνωρίζεται με την Αμερικανίδα Τζοάνα Μπέικερ, η οποία ελκύεται έντονα από αυτόν και φροντίζει να τον ξανασυναντήσει και σταδιακά η έλξη γίνεται αμοιβαία.
Κατά τον συναγωνισμό που τελικά γίνεται μεταξύ του Ζακ και του Έντζο, ο Ζακ τον νικά για διαφορά ενός μέτρου κατά την πρώτη τους κατάδυση, με τον Έντζο να του δωρίζει ένα γυάλινο δελφίνι ως είδος βραβείου καθώς και μια λωρίδα μέτρου με την οποία του δείχνει την πολύ μικρή απόσταση με την οποία τον νίκησε. Η Τζοάνα εν τω μεταξύ φεύγει από την Νέα Υόρκη και ζει μόνιμα με τον Ζακ πλέον. Εκεί ακούει μια διήγηση η οποία αναφέρει πως εάν κάποιος πραγματικά αγαπά τα βάθη της θάλασσας, τότε θα εμφανιστεί μια γοργόνα και θα τον πάρει μαζί της σε ένα μαγικό μέρος.
Κατά την διάρκεια του επόμενου παγκοσμίου πρωταθλήματος καταδύσεων, ο Έντζο ξεπερνά την επίδοση που σημείωσε ο Ζακ όταν τον νίκησε. Ο Έντζο και ο Ζακ αποφασίζουν να ξαναδοκιμάσουν τις δυνάμεις τους, αλλά πλέον τα βάθη στα οποία κατεβαίνουν είναι πέρα από τα γνωστά ανθρώπινα όρια και ο ιατρός που τους παρακολουθεί τους συμβουλεύει να μη συνεχίσουν, ωστόσο δεν εισακούεται. Υπάρχουν και άλλοι δύτες οι οποίοι προσπαθούν να ξεπεράσουν το ρεκόρ του Έντζο, ωστόσο αποτυγχάνουν όλοι. Καθώς έρχεται η σειρά του Ζακ, αυτός βουτά και σημειώνει επίδοση 122 μέτρων, ξεπερνώντας το παγκόσμιο ρεκόρ του Έντζο. Ο Έντζο θυμωμένος, προετοιμάζεται με την σειρά του να ξεπεράσει την επίδοση του Ζακ. Ο γιατρός που τον εξετάζει του λέει πως δεν πρέπει να πάει βαθύτερα βάσει της αντίδρασης του σώματος του όταν ξεπέρασε τα 120 μέτρα, και κυρίως για τον μεγάλο κίνδυνο που εγκυμονεί η πίεση σε τέτοιο βάθος. Ο Έντζο αγνοεί τον γιατρό και βουτά, ωστόσο δεν αναδύεται αργότερα, και ο Ζακ ανησυχώντας βουτά για να τον σώσει. Καταφέρνει να ανασύρει τον Έντζο, ο οποίος ωστόσο έχει υποστεί σοβαρές επιπλοκές από την κατάδυση του, και πεθαίνοντας, ζητά από τον φίλο του να τον βοηθήσει να ξαναεπιστρέψει πίσω στα βάθη όπου ανήκει. Ο Ζακ, βαθιά θλιμμένος από τον θάνατο του παιδικού του φίλου που πέθανε στα χέρια του, τιμά την τελευταία επιθυμία του Έντζο και βουτά μαζί του βαθιά, και κατόπιν αφήνει το σώμα του να βυθιστεί στον πυθμένα της θάλασσας. Ο ίδιος παθαίνει καρδιακό επεισόδιο κατά την άνοδο του στην επιφάνεια, διασώζεται όμως από τους άλλους δύτες και του γίνεται ανάνηψη και διακομιδή στο αναρρωτήριο.
Ο Ζακ φαίνεται να συνέρχεται από το ατύχημα του, ωστόσο υποφέρει από παράξενους εφιάλτες. Εντωμεταξύ, η Τζοάνα τον επισκέπτεται και τον βρίσκει να αιμορραγεί από την μύτη. Ο Ζακ αποφασίζει να φύγει από το νοσοκομείο και καταφεύγει σε μια βάρκα την οποία χρησιμοποιεί για να πάει στην θάλασσα και να κάνει μια τελευταία κατάδυση. Απεγνωσμένη, η Τζοάνα τον εκλιπαρεί να μην φύγει όμως δεν εισακούεται, ακόμα και όταν του λέει πως είναι έγκυος, και τελικά καταλαβαίνει πως ο Ζακ πρέπει να φύγει. Τον συνοδεύει στην βάρκα και στα ανοιχτά της θάλασσας, και μετά τον δραματικό αποχαιρετισμό τους, απελευθερώνει το σχοινί που συγκρατεί τον Ζακ από το να καταδυθεί στα βάθη. Ο Ζακ βυθίζεται όλο και πιο βαθιά, πέφτοντας ελεύθερα στο αχανές μαύρο του βυθού, και φτάνει σε ένα σημείο όπου αντικρίζει το βαθύ σκότος της θάλασσας για μια σύντομη στιγμή. Τότε, κάνει την εμφάνιση του ένα δελφίνι, και ο Ζακ ακολουθώντας το εξαφανίζεται μαζί του μέσα στο υδάτινο σκότος.

Ηθοποιοί

Ροζάνα Αρκέτ – Τζοάνα Μπέικερ
Ζαν Μαρκ Μπαρ – Ζακ Μαγιόλ
Ζαν Ρενώ – Έντζο Μολινάρι
Πωλ Σενάρ – Γιατρός
Σέρτζιο Καστελίτο – Νοβέλι
Αντρέας Βουτσινάς – Ιερέας



Σύγκριση με την πραγματική ιστορία

Στην πραγματικότητα ο Έντζο Μαϊόρκα και ο Ζακ Μαγιόλ ενώ πράγματι ήταν κορυφαίοι καταδύτες δεν συναγωνίστηκαν ποτέ μεταξύ τους, ούτε και ξεπέρασαν τα 120 μέτρα, αλλά ούτε και πέθαναν κατά την διάρκεια κατάδυσης.
Ο Ζακ Μαγιόλ πράγματι ασχολούνται με την επιστημονική έρευνα σχετικά με τις ανθρώπινες δυνατότητες στο θαλάσσιο περιβάλλον, και ήταν ενθουσιασμένος με τα δελφίνια. Είχε σημειώσει διάφορα παγκόσμια ρεκόρ, καθώς και καταδύσεις κοντά στα 100 μέτρα. Αυτοκτόνησε το 2001 λόγω κατάθλιψης.
Ο Έντζο Μαϊόρκα, επίσης σημείωσε πολυάριθμα καταδυτικά ρεκόρ από το 1960 έως το 1988, παρά το ότι αποκλείστηκε από τους διαγωνισμούς κατά την περίοδο από το 1974 έως το 1986 λόγω επεισοδίου που είχε προκαλέσει κατά την διάρκεια τηλεοπτικής συνέντευξης. Ασχολήθηκε με την πολιτική κατά την διάρκεια του 1990, και κατόρθωσε να γίνει μέλος της ιταλικής γερουσίας. Για πολλά χρόνια ήταν εναντίον της ταινίας καθώς θεωρούσε πως τον αναπαριστούσε ακατάλληλα, μετά τον θάνατο του Ζακ Μαγιόλ το 2001 ωστόσο, άλλαξε γνώμη και αποδέχτηκε την ταινία προς μνήμη του φίλου του.
Μεγάλο μέρος της ταινίας γυρίστηκε στην Αμοργό, στο χωριό της Αγίας Άννας και το μοναστήρι της Παναγίας Χοζιοβιότισσας. Ο Λυκ Μπεσόν αφιέρωσε την ταινία στην κόρη του, την Ζουλιέτ, η οποία αρρώστησε κατά την διάρκεια της δημιουργίας της ταινίας και χρειάστηκε χειρουργείο. Άλλες κύριες τοποθεσίες ήταν το Μαγκανάρι της Ίου, η Αντίμπ στην νότια Γαλλία, και η Ταορμίνα στην Σικελία.
Η ταινία γνώρισε εξαιρετικά θετικές κριτικές στην Ευρώπη, και επαινέθηκε για την φωτογράφιση της.

Βραβεία

Η ταινία ήταν υποψήφια για αρκετά βραβεία Σεζάρ, και κέρδισε το βραβείο Σεζάρ Καλύτερης Μουσικής για Ταινία (ο Ερίκ Σερά έκανε την μουσική σύνθεση) και καλύτερου ήχου το 1989. Κέρδισε επίσης το βραβείο της γαλλικής Εθνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου το ίδιο έτος, ενώ προβλήθηκε εκτός συναγωνισμού στο φεστιβάλ κινηματογράφου των Κανών το 1988.



Pablo Picasso - Two Women Running on the Beach


ΜΟΥΣΙΚΗ 

Andrea Bocelli and Dulce Pontes - O Mare E Tu

O Mare E Tu

Sentir em nós
Sentir em nós
Uma razão
Para não ficarmos sós
E nesse abraço forte
Sentir o mar,
Na nossa voz,
Chorar como quem sonha
Sempre navegar
Nas velas rubras deste amor
Ao longe a barca louca perde o norte.

Ammore mio
Si nun ce stess’o mare e tu
Nun ce stesse manch’io
Ammore mio
L’ammore esiste quanno nuje
Stamme vicino a Dio
Ammore
No teu olhar
Um espelho de água
A vida a navegar
Por entre o sonho e a mágoa
Sem um adeus sequer.

E mansamente,
Talvez no mar,
Eu feita espuma encontre o sal do teu olhar,
Voga ao de leve, meu amor
Ao longe a barca nua a todo o pano.


 Hendry’s Beach Yellow Umbrella” by Kathleen Elsey 

Η θάλασσα μέσα μας
Αισθάνσου με.
Αισθάνσου με.
Είναι ένας λόγος
για να μην μείνω μόνη μου
που έχω μια τεράστια αγκαλιά.
Νιώσε την Θάλασσα
είναι η φωνή μου.
Κλαίω σαν ονειροπόλα
και πάντα πλέω
με τα κόκκινα πανιά αυτής της αγάπης
μέχρι η βάρκα μας να χαθεί στον βορρά.
Αγάπη μου,
αν δεν υπήρχε η θάλασσα και εσύ
δεν θα υπήρχα ούτε εγώ.
Αγάπη μου,
η αγάπη υπάρχει μόνο
όταν είμαστε κοντά στον Θεό.
Αγάπη.
Μέσα στα μάτια σου
ένας καθρέπτης από νερό
να καθρεπτίζει την ζωή
μέσα από τα όνειρα και τον πόνο
χωρίς να λέει αντίο,
και σιγά - σιγά
ίσως μέσα στην θάλασσα
η ευχή που κάνω θα συναντηθεί με το αλάτι των ματιών σου
και θα απλώνεται αργά.
Αγάπη μου,
σαν μια βάρκα που ταξιδεύει στην ανοιχτή θάλασσα.
https://lyricstranslate.com/


Sally Swatland- Summer Memories




 Edward Hopper Rooms by the Sea, 1951



Dali - Butterfly Ship 


https://itzikas.wordpress.com/
https://iliopoulou.wordpress.com/
http://duendemagazine.gr/
http://ebooks.edu.gr/
http://logotexnika.blogspot.com/

Joaquin Sorolla, La hora del baño (The Bathing hour), 1904







Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου