Homo Universalis: "Δάφνις και Χλόη" του Ελληνα συγγραφέα Λόγγου - Μία ιστορία αγάπης του 3ου μ.Χ. αιώνα & οι επιδράσεις της στην Λογοτεχνία και την Τέχνη

Πέμπτη 2 Ιουλίου 2020

"Δάφνις και Χλόη" του Ελληνα συγγραφέα Λόγγου - Μία ιστορία αγάπης του 3ου μ.Χ. αιώνα & οι επιδράσεις της στην Λογοτεχνία και την Τέχνη

Δάφνις και Χλόη - Louise Marie-Jeanne Hersent-Mauduit.

Δάφνις και Χλόη είναι μία ιστορία αγάπης που έγραψε ένας εκ των πρώτων μυθιστοριογράφων του κόσμου, ο Έλληνας Λόγγος, συγγραφέας του 3ου μ.Χ. αιώνα

Το έργο

Στην εποχή μας δεν έχουν διασωθεί άλλα έργα του Λόγγου, αλλά το Δάφνις και Χλόη διασώθηκε πλήρες και αποτελείται από 4 βιβλία. Το έργο αυτό ήταν γνωστό από την περίοδο της Αναγέννησης στην Κεντρική Ευρώπη. Πριν όμως γίνει γνωστό στην Ευρώπη, αγαπήθηκε και διασκέδαζε τις δέσποινες και τις αρχόντισσες της Μήθυμνας, από τον 3ο μ.Χ. αιώνα.

Στο βουκολικό αυτό μυθιστόρημα, η φύση, οι ήρωές του και ο ταπεινός κόσμος των αγροτών και των δούλων που τους περιβάλλει, εξιδανικεύονται από τον συγγραφέα. Το ύφος του έργου είναι μοναδικό για την εκλεπτυσμένη περιγραφή του έρωτα και της φύσης. Τίποτα δεν καλύπτεται με πέπλο και όμως το κάθε τι είναι γεμάτο μυστήριο.

Η υπόθεση

Η υπόθεση διαδραματίζεται σε μία παραλία της Λέσβου, όπου οι δύο βοσκοί Λάμων και Δρύας βρίσκουν, υιοθετούν κι ανατρέφουν μαζί δύο έκθετα παιδιά, ένα αγόρι και ένα κορίτσι. Τα παιδιά φορούν πολλά κοσμήματα, δείγμα της καταγωγής τους. Οι θετοί τους γονείς, οι βοσκοί Λάμων και Δρύας, τους δίνουν τα ονόματα Δάφνις και Χλόη. Όταν μεγαλώνουν τα παιδιά, αναλαμβάνουν τη βοσκή των κοπαδιών (κατσικιών και προβάτων) από τους θετούς γονείς τους, ενώ η φλόγα της αγάπης αρχίζει να διαφαίνεται στις νεανικές τους καρδιές.

Λόγγος - Δάφνις και Χλόη (ραδιοφωνικό θέατρο)

Δάφνις και Χλόη στην τέχνη

Από το θέμα του εμπνεύστηκαν ζωγράφοι, όπως ο Μπουρντόν (Εθνική Πινακοθήκη Λονδίνου), ο Ζεράρ (Μουσείο Λούβρου), ο Μαρκ Σαγκάλ, γλύπτες όπως ο Νταλού και ο Κορτό (Μουσείο Λούβρου). Γνωστή είναι και η ομώνυμη χορογραφική συμφωνία του Μωρίς Ραβέλ σε 3 μέρη με χορικά.

Το μυθιστόρημα για πρώτη φορά μεταφράστηκε στη γαλλική γλώσσα από τον Αμνώ επίσκοπο της Ωξέρ το 1551 και η πρώτη ολοκληρωμένη έκδοση έγινε το 1810 από τον Πωλ-Λουΐ Κουριέ. Ακολούθησαν πολλές εκδόσεις με σχόλια και διορθώσεις. Στα γερμανικά η καλύτερη έκδοση θεωρείται του εκδοτικού οίκου Prestel – Verlag (1994), εμπλουτισμένη με 42 λιθογραφίες του Σαγκάλ. Ο Γεώργιος Βενδότης ήταν ο πρώτος νεο-έλληνας που μετέφρασε και εξέδωσε το έργο, από το τυπογραφείο του στη Βιέννη.
https://el.wikipedia.org/

Δάφνις και Χλόη, γλυπτό του Γάλλου Ζαν-Πιέρ Κορτό (1824)

Λογοτεχνία

Εκδόσεις στα νέα ελληνικά

Λόγγος. Δάφνις και Χλόη, μετάφραση Ιώ Τσοκώνα, εκδ. Μεταίχμιο, 2017.

Μπορείτε να ξεφυλλίσετε τις πρώτες σελίδες του βιβλίου εδώ :
https://www.metaixmio.gr/

Δάφνις και Χλόη, πίνακας του Γάλλου ζωγράφου Ραφαέλ Κολέν (1890).

Ο Γκαίτε θεωρούσε το αρχαίο ερωτικό μυθιστόρημα του Λόγγου «Δάφνις και Χλόη» αριστούργημα.

Ο Ελβετός φιλόλογος Κουρτ Στάινμαν μετέφρασε πρόσφατα την «Ιλιάδα» και την «Οδύσσεια» στα γερμανικά. Τώρα μετέφρασε και το ερωτικό μυθιστόρημα του Λόγγου, ενός συγγραφέα που διαθέτει ένα διάσημο λάτρη. Ο Γκαίτε θεωρούσε το αρχαίο ερωτικό μυθιστόρημα του Λόγγου «Δάφνις και Χλόη» αριστούργημα. «Είναι καλό να το διαβάζει κανείς κάθε λίγα χρόνια», σημείωνε ο κορυφαίος Γερμανός ποιητής, «το έργο αυτό συνδυάζει τη λογική, την τέχνη και το γούστο στην υψηλότερη έκφρασή τους». Ο λόγος για το ποιμενικό ειδύλλιο που χρονολογείται τον 3ο μ.Χ. αιώνα για δυο βοσκόπουλα που μεγαλώνουν στα περίχωρα της Μυτιλήνης ανάμεσα σε κατσίκια και σε πρόβατα και αγαπιούνται παράφορα.

Για τον συγγραφέα δεν ξέρουμε πολλά, υποθέτουμε πως έζησε στη Λέσβο. Το βέβαιο είναι ότι με το μυθιστόρημα «Δάφνις και Χλόη» έγραψε λογοτεχνική ιστορία. Το έργο αυτό μαζί με τα «Ειδύλλια» του Θεοκρίτου και τα «Βουκολικά» του Βιργιλίου καθόρισε τον τρόπο, με τον οποίο αργότερα η Αναγέννηση ή το μπαρόκ φαντάστηκαν την ιδανική, την ειδυλλιακή Αρκαδία, μια νοητή χώρα των μακάρων. Ο Ελβετός φιλόλογος Κουρτ Στάινμαν που σχετικά πρόσφατα μετέφρασε τα ομηρικά έπη μετέφερε τώρα στα γερμανικά και το «Δάφνις και Χλόη».

Μια μεγάλη αγάπη

Να θυμηθούμε. Στο βουκολικό αυτό μυθιστόρημα ένας βοσκός ανακαλύπτει σ' ένα λιβάδι τον Δάφνι που θηλάζει μια κατσίκα. Λίγο αργότερα βρίσκουν σε μια σπηλιά και τη μικρή Χλόη να θηλάζει τα μαστάρια μιας προβατίνας. Μέσα από χίλιες-δυο χαριτωμένες και αφελείς περιπέτειες τα δυο έκθετα παιδιά μεγαλώνουν και γίνονται αχώριστα. Μπορεί άλλα κορίτσια να ορέγονται τον όμορφο Δάφνι και άλλα αγόρια να στριφογυρίζουν γύρω από τη Χλόη, οι ήρωές μας όμως δεν δίνουν σημασία. Είναι πλασμένοι ο ένας για τον άλλο με ό,τι αυτό συνεπάγεται: ξαγρύπνιες, τρυφερότητες, ζηλοτυπίες. Αλλά μέχρι να ενωθούν οριστικά θα ζήσουν κάμποσες περιπέτειες, θα αντιμετωπίσουν εχθρότητες και θα λύσουν το μυστήριο της καταγωγής τους.

Κάτω από τον πιο καθάριο ουρανό

Στη μετάφρασή του ο Στάινμαν εμφυσά τη χαριτωμένη αφέλεια των ηρώων που διαπνέει και το πρωτότυπο. Γλωσσικά μένει πιστός στην ποιητική πρόζα του Λόγγου, την οποία αποδίδει με κομψά, κλασικότροπα γερμανικά. Να μην ξεχάσουμε ότι ο Λόγγος είχε και τους επικριτές του, αυτούς που έβλεπαν στο έργο του «ένα μίγμα λεπτής γλυκερότητας και άσεμνου αισθησιασμού», κάποιοι διέκριναν ακόμα και «πορνογραφικά ερεθίσματα». Ήταν οι κριτικοί παλιότερων, πιο σεμνότυφων εποχών. Οι βουκολικές ερωτοτροπίες ορισμένων σκηνών σήμερα μόνο χαμόγελο προκαλούν. Είναι ένας έρωτας τρυφερός, διστακτικός, ειδυλλιακός. Όπως το διατύπωσε ο Γκαίτε, διαβάζοντας αυτό το έργο βρίσκεσαι «διαρκώς κάτω από τον πιο γαλάζιο, καθάριο ουρανό, μέσα σε μια μεθυστική ατμόσφαιρα, και στα πόδια σου ένα στεγνό χώμα που σε καλεί να ξαπλώσεις γυμνός».

Πηγή: Deutsche Welle / dpa

Διαβάστε :

"Δάφνης και Χλόη" (Ολόκληρο το έργο σε μετάφραση Ηλία Βουτιερίδη)

http://gerontakos.blogspot.com/

Charles Gleyre - Daphnis et Chloe revenant de la montagne

Κινηματογράφος

Το 1931 γυρίστηκε βουβή ταινία του ελληνικού κινηματογράφου υπό τον ίδιο τίτλο (Δάφνις και Χλόη) βασισμένη στο Ειδύλλιον του Λόγγου σε σενάριο και σκηνοθεσία του Ορέστη Λάσκου.

Το 1963 ο Νίκος Κούνδουρος γύρισε την ταινία "Μικρές αφροδίτες", βασισμένη στο ειδύλλιο του Λόγγου και στα "Ειδύλλια" του Θεόκριτου.

Το 1966 η Μίκα Ζαχαροπούλου γύρισε την ταινία "Δάφνις και Χλόη '66", μεταφέροντας το μύθο του Λόγγου στη σύγχρονη εποχή.

Το 1969 ο Ορέστης Λάσκος γύρισε την ταινία "Δάφνις και Χλόη, μικροί εραστές", βασισμένη στο ειδύλλιο του Λόγγου.https://el.wikipedia.org/

Daphnis racontant le conte Echo à Chloe. (François Boucher, 1743)

Μουσική - Χορός

Μορίς Ραβέλ , ΔΑΦΝΙΣ ΚΑΙ ΧΛΟΗ

Μπαλέτο σε τρεις πράξεις

«Σκοπός μου ήταν να συνθέσω γράφοντας το μια μεγάλη μουσική τοιχογραφία, παραμένοντας πιστός όχι τόσο στις 'αρχαϊκές' λεπτομέρειες όσο στο δικό μου όραμα για την Ελλάδα που είναι πολύ κοντά σ εκείνο που οραματίστηκαν και αποτύπωσαν οι Γάλλοι ζωγράφοι του τέλους του 18ου αιώνα».

Το μουσικό αριστούργημα Δάφνις και Χλόη του Μωρίς Ραβέλ είναι ένα έργο ιδιαίτερα σημαντικό στην ιστορία του χορού. Το λιμπρέτο του μπαλέτου, βασισμένο στο μυθιστόρημα του Λόγγου του 3ου μ.Χ. αιώνα, συνέθεσε στις αρχές του 20ού αιώνα ο νεαρός χορογράφος Φοκίν, επηρεασμένος και εμπνευσμένος ως προς το Ελληνικό θέμα από την Ισιδώρα Ντάνκαν την οποία μόλις είχε πρωτοδεί να χορεύει στην Αγία Πετρούπολη. Με το Δάφνις και Χλόη ο Φοκίν φιλοδοξούσε να εισάγει μια ριζική μεταρρύθμιση στο Ρωσικό μπαλέτο. Η πρόταση δεν έγινε μεν δεκτή από την διεύθυνση των αυτοκρατορικών μπαλέτων, την υιοθέτησε όμως λίγα χρόνια αργότερα ο ιδρυτής των πρωτοποριακών Ρωσικών Μπαλέτων και μέγας ιμπρεσάριος Σεργκέϊ Ντιάγκιλεφ. Το 1909 παρήγγειλε στον Μωρίς Ραβέλ να γράψει τη μουσική, η οποία ολοκληρώθηκε τρία χρόνια αργότερα. Το 1912 δόθηκε η πρεμιέρα του έργου με τον Νιζίνσκι στον ρόλο του Δάφνι. Η χορογραφία του Φοκίν δεν έχει μεν διασωθεί αλλά το μουσικό έργο παραμένει ένα από τα σημαντικότερα αριστουργήματα της μουσικής για χορό. Έχει χορογραφηθεί έκτοτε από δεκάδες χορογράφους με σημαντικότερο τον Φρέντερικ Άστον του οποίου η χορογραφία είναι στο ρεπερτόριο του Βασιλικού Μπαλέτου της Μ. Βρετανίας. Η χορογραφία βασίστηκε ακριβώς σ' αυτό το στοιχείο της διαχρονικότητας που χαρακτηρίζει την κλασσική ελληνική τέχνη και θεματολογία. Στο Δάφνις και Χλόη είναι παρούσα όχι μόνο η αντανάκλαση της Ελλάδας της κλασικής αρχαιότητας αλλά και η Ελλάδα όλων των αιώνων της ιστορίας της Τέχνης από την Αναγέννηση μέχρι σήμερα. Το έργο του Ραβέλ είναι απόσταγμα -καθαρά Γαλλικό- της ιστορίας του κλασικού στιλ.