ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1-ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η παρούσα εργασία στο πλαίσιο του μαθήματος «Κοινωνιολογία της Παιδείας» με καθηγήτρια την κ. Ηρώ Μυλωνάκου-Κεκέ έχει ως θέμα το εξής: «Η θέση της γυναίκας και η επίδραση της θρησκείας». Σκοπός της εργασίας είναι η παρουσίαση του τρόπου με τον οποίο αντιμετωπίζει η κοινωνία διαχρονικά τη γυναίκα. Επιμέρους στόχους της εργασίας αποτελούν οι παρακάτω:
-Συνοπτική παρουσίαση της θέσης της γυναίκας από την αρχαιότητα έως σήμερα.
-Στοιχεία για την εκπαίδευση των γυναικών (σύμφωνα με το Διαφωτιστή Ρουσώ και τη σύγχρονη εποχή)
-Η αντιμετώπιση των γυναικών από το Χριστιανισμό και τον Ισλαμισμό.
-Η γυναίκα στη μουσουλμανική κοινωνία.
-Η σύγχρονη γυναίκα.
-Το κίνημα του Φεμινισμού.
-Τα Δικαιώματα των γυναικών.
Στο σημείο αυτό θα γίνει αναφορά στη διάρθρωση της εργασίας. Συγκεκριμένα, στο κεφάλαιο 1- Εισαγωγή αναφέρονται οι στόχοι της εργασίας και η διάρθρωση αυτής. Στο κεφάλαιο 2 γίνεται ιστορική αναδρομή στη θέση της γυναίκας από την αρχαιότητα έως σήμερα. Το κεφάλαιο 3 αναφέρεται στην εκπαίδευση και περιλαμβάνει δύο ενότητες. Η πρώτη αναφέρεται στην εκπαίδευση των γυναικών, σύμφωνα με το Ρουσώ, ενώ η δεύτερη στην εκπαίδευση των σύγχρονων γυναικών. Στο κεφάλαιο 5 παρουσιάζεται η αντιμετώπιση της γυναίκας από τις θρησκείες σε τέσσερις ενότητες. Στην πρώτη αναφέρεται η θέση του Χριστιανισμού, στη δεύτερη η αντιμετώπιση από τις θρησκευτικές οργανώσεις, στην τρίτη η άποψη του Ισλαμισμού και στην τέταρτη η ζωή της γυναίκας στο πλαίσιο της μουσουλμανικής κοινωνίας. Στο κεφάλαιο 5 παρουσιάζεται η ζωή των γυναικών στη σύγχρονη κοινωνία. Στο κεφάλαιο 6 δίνονται σύντομες πληροφορίες για το κίνημα του φεμινισμού. Στο κεφάλαιο 7 γίνεται αναφορά στα δικαιώματα των γυναικών και η εργασία ολοκληρώνεται με τον επίλογο (κεφάλαιο 8), όπου παρατίθενται τα κυριότερα σημεία της εργασίας.
 |
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2- |
Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΑΠΟ
ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ
Η θέση της γυναίκας στην αρχαιότητα ποίκιλλε
ανάλογα με την εποχή, τον τόπο και την κοινωνική τάξη. Οι πληροφορίες που
έχουμε προέρχονται από κείμενα αρχαίων συγγραφέων, νομοθεσίες, απεικονίσεις σε
έργα τέχνης, και αφορούν κυρίως στην Αθήνα της Κλασικής περιόδου. Η γνώση μας
για άλλες πόλεις ή περιόδους είναι πολύ πιο αποσπασματική.
Οι γυναίκες στην αρχαία Αθήνα δεν είχαν
πολιτικά δικαιώματα και θεωρούνταν «ανήλικες», ενώ ο όρος της «πολίτιδος»
εμφανίστηκε μόνο στο τέλος της Κλασικής
περιόδου. Για την
αθηναϊκή κοινωνία, αποστολή της ενάρετης γυναίκας, της δέσποινας, ήταν από τη
μία μεριά η φύλαξη του οίκου και η επιτέλεση των καθηκόντων που αφορούσαν στην
καλή λειτουργία του (με τη βοήθεια δούλων, που ήταν καθεστώς για όλα σχεδόν τα
σπίτια), και από την άλλη η απόκτηση παιδιών – κυρίως αρσενικών – για τη
διαιώνιση του οίκου. Οι γάμοι εξυπηρετούσαν πρωτίστως κοινωνικές και
θρησκευτικές ανάγκες. Οι κοπέλες παντρεύονταν σε πολύ νεαρή ηλικία άνδρες που
είχαν επιλέξει οι πατέρες τους. Ο σύζυγος γινόταν κηδεμόνας της νέας και
έπαιρνε προίκα, την οποία διαχειριζόταν ο ίδιος. Σε περίπτωση διαζυγίου, η
προίκα επέστρεφε στον πατέρα ή στον πιο κοντινό συγγενή. Ίσως αυτό να μην ίσχυε
παλιότερα, καθώς στα ομηρικά έπη αναφέρεται ότι ο γαμπρός ήταν εκείνος που
έδινε δώρα.
Οι γυναίκες περνούσαν το μεγαλύτερο μέρος της
ημέρας τους στο γυναικωνίτη, συνήθως στον επάνω όροφο του σπιτιού,
γνέθοντας, πλέκοντας ή υφαίνοντας στον αργαλειό. Αυτές, άλλωστε, ήταν και οι
μόνες εργασίες που θεωρούνταν ότι άρμοζαν σε γυναίκες αριστοκρατικής καταγωγής.
Οι μόνες έξοδοί τους σε δημόσια θέα ήταν σε μεγάλες θρησκευτικές γιορτές, σε
γαμήλιες τελετές, γιορτές συγγενών και κηδείες. Δεν υπήρχε θεσμοθετημένη
εκπαίδευση για τις γυναίκες και οι όποιες γνώσεις προερχόταν από συγγενείς,
φίλες και άλλες γυναίκες του περιβάλλοντός τους. Η νοοτροπία της εποχής
αποτυπώνεται με γλαφυρό τρόπο στον Επιτάφιο του Περικλή, όπου
αναφέρεται ότι το ιδανικό για μια γυναίκα είναι να γίνεται όσο το δυνατόν
λιγότερος λόγος γι’ αυτήν, είτε έπαινος είτε ψόγος ( Flaceliere , 1991).
Αντίθετα, οι δούλες, οι γυναίκες-μέτοικοι
αλλά και οι πιο ταπεινής καταγωγής Αθηναίες απολάμβαναν μεγαλύτερη ελευθερία,
καθώς έβγαιναν για εξωτερικές δουλειές, όπως ψώνια και μεταφορά νερού,
μπορούσαν να διεξάγουν μικρο-εμπόριο ή και να εργαστούν ως τροφοί.
Υπήρχαν, βέβαια, και οι εταίρες,
που ήταν κατά κανόνα δούλες ή μέτοικοι και έπαιζαν έναν ξεχωριστό ρόλο στην
κοινωνική και ερωτική ζωή των ανδρών. Τους κρατούσαν συντροφιά στα συμπόσια,
τους διασκέδαζαν και συζητούσαν μαζί τους διάφορα θέματα, ακόμη και φιλοσοφικού
περιεχομένου. Φαίνεται πως γενικότερα ήταν πιο καλλιεργημένες από τις Αθηναίες
δέσποινες, συχνά δε έπαιζαν κάποιο μουσικό όργανο (αυλό ή λύρα) και
τραγουδούσαν. Κάποιες μάλιστα, όπως η σύζυγος του Περικλή, Ασπασία, απέκτησαν
μεγάλη φήμη στην τότε Αθηναϊκή ζωή, γεγονός που υποδηλώνει ότι δε βρίσκονταν
στο περιθώριο της κοινωνίας. Παρόλο που η μονογαμία ήταν ο κανόνας στην αρχαία
Αθήνα, η πορνεία δεν εθεωρείτο παράνομη, ούτε οι σχέσεις με παλλακίδες ή η
ύπαρξη νόθων παιδιών συνιστούσαν αποδεικτικά μοιχείας ( Pomeroy, 1995) .
Οι αντιλήψεις αυτές είχαν βέβαια αντίκτυπο
και στην τέχνη της εποχής. Στην Αρχαϊκή και την Κλασική περίοδο, οι γυναικείες μορφές
στα αγγεία και τα γλυπτά αποδίδονται κατά κανόνα ευπρεπώς ενδεδυμένες, χωρίς
ιδιαίτερη έμφαση στα ανατομικά χαρακτηριστικά. Εξαίρεση αποτελούν οι
απεικονίσεις εταίρων, κυρίως στην αγγειογραφία, οι οποίες συχνά εμφανίζονται
γυμνές, ενίοτε δε λαμβάνουν μέρος σε τολμηρές ερωτικές σκηνές.
Πάντως η κατάσταση δεν ήταν παντού η ίδια.
Στην ολιγαρχική Σπάρτη επικρατούσε η αντίληψη πως για να φέρουν στον κόσμο γερά
παιδιά και να τα αναθρέψουν σωστά, οι ελεύθερες γυναίκες δεν έπρεπε να περνούν
τη μέρα τους υφαίνοντας – εργασία που μπορούσαν να κάνουν οι είλωτες – αλλά να ασκούνται
και να μορφώνονται. Όταν, μάλιστα, γυμνάζονταν (αλλά και κατά τη διάρκεια αγώνων), οι Σπαρτιάτισσες φορούσαν
ελαφρότερη περιβολή που άφηνε ακάλυπτους τους μηρούς, γεγονός το οποίο οι
υπόλοιποι Έλληνες θεωρούσαν υπερβολή. Οι άνδρες ήταν υποχρεωμένοι από το νόμο
να παντρεύονται, καθώς όμως τον περισσότερο χρόνο έλειπαν από το σπίτι λόγω της
στρατιωτικής ζωής τους, την ανατροφή των παιδιών αναλάμβαναν οι γυναίκες –
τουλάχιστον μέχρι την ηλικία των επτά ετών, οπότε και αναλάμβανε η πολιτεία. Οι
Σπαρτιάτισσες είχαν δικαίωμα έγγειας ιδιοκτησίας, αλλά και κληρονομιάς τόσο της
πατρικής όσο και της συζυγικής περιουσίας ( Mosse, 2002).
Από το δεύτερο μισό του 4ου αι. π. Χ. και
κυρίως κατά την Ελληνιστική
περίοδο η θέση
της γυναίκας βελτιώνεται αισθητά και αποδεσμεύεται από το συντηρητισμό των
κλασικών χρόνων. Στην τέχνη, αυτό αντικατοπτρίζεται στην εμφάνιση για πρώτη
φορά γυμνών γυναικείων αγαλμάτων (π.χ. της Αφροδίτης), καθώς και στην κατασκευή
γυναικείων ειδωλίων που διακρίνονται για τη χάρη τους καθώς και για έναν τόνο
αισθησιασμού (τα ειδώλια αυτά είναι γνωστά ως "Ταναγραίες").
Στο ρωμαϊκό κόσμο, τέλος, παρατηρείται περαιτέρω
βελτίωση της κοινωνικής θέσης των γυναικών. Αποκτούν μεγαλύτερη ελευθερία και
θεσμοθετημένο δικαίωμα στην εκπαίδευση ενώ η μόρφωση και η γενικότερη
καλλιέργειά τους είναι ένα στοιχείο που χαίρει ιδιαίτερης εκτίμησης.
Η θέση της γυναίκας στα βυζαντινά χρόνια δεν άλλαξε σημαντικά. Οι γυναίκες δεν κατέχουν
ιδιαίτερους ρόλους σε πολιτικές ή κρατικές θέσεις. Παρά την απαξίωσή τους από
την ανδροκρατούμενη κοινωνία, οι γυναίκες μάχονται στο πλευρό των ανδρών κατά
τη διάρκεια της επανάστασης του 1821 και στον πόλεμο του 1940. Πολύ αργότερα σε
σχέση με τον υπόλοιπο κόσμο αναπτύχθηκε το φεμινιστικό κίνημα στην Ελλάδα
(Δουλκέρη, 1986). Λίγο πριν από το Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο η έλλειψη ανδρικών
εργατικών χεριών οδήγησε τις γυναίκες αναπόφευκτα στην εργασία εκτός σπιτιού (Κραβαρίτου,
1989).
Η παρουσία της γυναίκας στο χώρο εργασίας
οδήγησε στην αναγνώριση της συνεισφοράς τους, αλλά και τις έκανε να
συνειδητοποιήσουν πόσο σημαντικές είναι (Νικολάου, 1982).
Χαρακτηριστικό στοιχείο των τελευταίων
χρόνων αποτελεί η ομογενοποίηση των ρόλων των δύο φύλων λόγω της οικονομικής
και της τεχνολογικής ανάπτυξης. Ακόμη, αξίζει να αναφερθεί ότι στην Ελλάδα τα
ατομικά χαρακτηριστικά των συζύγων αποτελούν σημαντικούς παράγοντες
διαφοροποίησης των συζυγικών συμπεριφορών και στάσεων στο πλαίσιο της
οικογενειακής ζωής ως προς την κατανομή και πραγματοποίηση των οικιακών
εργασιών (Μαράτου-Αλιμπράντη, 2000). Στην εποχή μας έχει αλλάξει η ιδέα ότι οι
γονείς πρέπει να θυσιάσουν τα πάντα, ακόμη και την επαγγελματική καριέρα τους
για τα παιδιά ( Coltrane, 2000).
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3- Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΩΝ
ΓΥΝΑΙΚΩΝ
3.1. Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ
ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΡΟΥΣΣΩ
Ο Ρουσσώ ήταν ένα από τα πιο προοδευτικά
πνεύματα της εποχής του. Στο έργο του «ο
Αιμίλιος» (1762) περιγράφει και εξηγεί πώς πρέπει να διαπαιδαγωγούνται τα
παιδιά, για να γίνουν ιδανικοί άνθρωποι . όμως μόνο του ανδρικού
φύλου. Αυτός ο σκοπός όμως της διαπαιδαγώγησης για τα αγόρια είναι διαμετρικά
αντίθετος όσον αφορά τα κορίτσια. Το ανδρικό φύλο πρέπει να διαπαιδαγωγείται
έτσι, ώστε να είναι ανεξάρτητο και ελεύθερο και το γυναικείο, για να είναι
υπάκουο και εξαρτημένο. «Η εξάρτηση είναι για τις γυναίκες μια φυσική κατάσταση
και τα μικρά κορίτσια ακόμη νιώθουν ότι γεννήθηκαν για να υπακούν. Οι γυναίκες
είναι ή θα έπρεπε να είναι σε μικρό βαθμό ανεξάρτητες. Διαρκώς
υποτάσσονται σε έναν άνδρα ή στις
κρίσεις των ανδρών και δεν είναι δυνατόν η δική τους κρίση ή άποψη να είναι
καλύτερη εκείνων. Το πιο ευγενικό και σπουδαίο χαρακτηριστικό της γυναίκας
είναι η πραότητα. Επειδή γεννήθηκε, για να υπακούει κάποιον, που είναι ατελής
και γεμάτος λάθη, πρέπει η γυναίκα από νωρίς να μαθαίνει να υπομένει την αδικία
και τη σκληρότητα του συζύγου της». Σε άλλο σημείο του έργου αναφέρει ο Ρουσσώ
για τη μόρφωση των γυναικών: «Η εκπαίδευση των γυναικών πρέπει να εξυπηρετεί τους άνδρες. Για να τους ευχαριστούν, για να τους περιποιούνται, για να τους
αγαπούν και να τους σέβονται, για να διαπαιδαγωγούν τα αγόρια σωστά, για να τα
φροντίζουν, όταν μεγαλώσουν, για να τα συμβουλεύουν, για να κάνουν τελικά τη
ζωή των ανδρών γλυκιά και ευχάριστη. Αυτά είναι τα καθήκοντα της γυναίκας όλων
των εποχών τα οποία θα έπρεπε να τους μαθαίνουν στην παιδική τους
ηλικία » (Λογοθέτη,1985).
3.2 Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΚΑΤΑ
ΤΟΥΣ ΝΕΟΤΕΡΟΥΣ ΧΡΟΝΟΥΣ
Οι σπουδές
για τη γυναίκα κατά τον 19ο αιώνα
είχαν ως σκοπό να κατασκευάσουν καλές συζύγους και μητέρες.
Αν και
ο Πλάτων στην «Πολιτεία» πρώτος καθιέρωσε ιδεολογικά την ισότιμη παιδεία για
αγόρια και κορίτσια, το πρώτο δημοτικό σχολείο για κορίτσια λειτούργησε στην
Ευρώπη το 1831. Στο γυμνάσιο επιτράπηκε στις γυναίκες να φοιτούν μόνο κατά τα
τέλη του 19ου αιώνα. Το πανεπιστήμιο του Καίμπριτζ άνοιξε τις πύλες
του για τις γυναίκες το 1872. Αυτή η εκπαίδευση γινόταν κυρίως σύμφωνα με τις
συμβουλές του Ρουσσώ και έτσι η γυναίκα έπρεπε να αναλάβει πρωταρχικά το ρόλο
της ως νοικοκυρά και μητέρα.
Σήμερα σπουδάζουν οι γυναίκες σε κλάδους, που
θεωρούνται περισσότερο «γυναικείοι», με χαρακτηριστικό τους την «πραότητα», τη
«φροντίδα» ή έχουν σχέση με το ρόλο ως μητέρα, δηλαδή διαπαιδαγώγηση των
παιδιών. Τέτοιοι «γυναικείοι» κλάδοι είναι η φαρμακευτική, οι γλώσσες, η
παιδαγωγική κ.λ.π. Όμως, ο αριθμός των γυναικών που φοιτούν σε πανεπιστήμια και
ανώτερες σχολές συνεχώς αυξάνεται. Το ποσοστό των γυναικών που προέρχονται από
τη μεσαία τάξη είναι μεγαλύτερο εκείνου των γυναικών που προέρχονται από χαμηλότερες
κοινωνικές σχέσεις. Επίσης, όσο λιγότερο στερεότυπα γίνεται ο διαχωρισμός των
σπουδών σε «γυναικείους» και «ανδρικούς» κλάδους, τόσο υψηλότερη είναι εν γένει
η κοινωνική προέλευση των φοιτητριών σε αυτήν τη χώρα. Όσο περισσότερο
σπουδάζουν οι γυναίκες «ανδρικούς» κλάδους και εξασκούν τα επαγγέλματα αυτά,
τόσο πιο απελευθερωμένες είναι. Αυτή η απελευθέρωση έχει βέβαια σχέση με το
βαθμό μοντερνισμού και με το πολιτικό σύστημα ορισμένων χωρών. Στη Φινλανδία,
όπως και στις άλλες σκανδιναβικές χώρες, παρατηρείται ένας μεγάλος βαθμός
«μοντερνισμού» κι εκεί υπάρχει ήδη μία παλαιότερη παράδοση στην απελευθέρωση
της γυναίκας παρά σε άλλες χώρες. Ακόμη στις υποανάπτυκτες χώρες υπάρχει στο
γυναικείο πληθυσμό συχνά ακόμη και 90-100% αναλφαβητισμός. Και εκεί έχουν οι
άνδρες περισσότερες πιθανότητες από τις γυναίκες, για να βγουν από τη φτώχια
τους. Στην Ελλάδα υπάρχει αναλφαβητισμός στις γυναίκες 21,3%, ενώ στους άνδρες
6,2% (Λογοθέτη, 1985).
ΚΕΦΑΛΑΙΟ4-ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΑ
4.1 Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΣΤΟ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟ
Ο χριστιανισμός δε βελτίωσε
τα πράγματα. Μολονότι αναγνωρίστηκε και στις γυναίκες μία ψυχή που στα μάτια
του θεού ήταν ισότιμη με την ψυχή των ανδρών, η γυναίκα χαρακτηρίστηκε ως
πειρασμός, υπεύθυνη για την έκπτωση του Αδάμ και ανθρώπινο ον δεύτερης
κατηγορίας, αφού, όπως γράφει ο απόστολος Παύλος, ο άνδρας δεν ήταν
υποχρεωμένος να σκεπάζει το κεφάλι του. Οι γυναίκες αποκλείονταν από όλες τις
δημόσιες υποθέσεις. Οι γυναίκες οφείλουν να τηρούν σιωπή μέσα στην εκκλησία. Ο
ασκητισμός των πρώτων Πατέρων της Εκκλησίας, ιδιαίτερα του αποστόλου Παύλου,
επηρέασε τη θέση των γυναικών για πολλούς αιώνες.
Η Εκκλησία, ωστόσο, αποδείχθηκε
πολύ ευεργετικός κοινωνικός και οικονομικός παράγοντας για τις γυναίκες της
Δύσης κατά τους ύστερους μεσαιωνικούς χρόνους προσφέροντας καταφύγιο,
απασχόληση, και αξιοπρεπή ζωή σε γυναικείες μονές στον πλεονάζοντα πληθυσμό των
γυναικών, που με τους πολέμους, τις φονικές πράξεις αντεκδίκησης, τις
σταυροφορίες και τις επιδημίες δεν είχαν
ελπίδα να βρουν στη ζωή τους ανδρικό στήριγμα. Μερικές από αυτές τις γυναίκες
διαχειρίζονταν μεγάλες γαιοκτησίες και απέκτησαν σημαντική δύναμη. Από την
άλλη, όμως, οι γυναίκες αντιμετώπιζαν πάντα τον κίνδυνο σε όλη τη διάρκεια του
μεσαίωνα και πολύ αργότερα ακόμη, να
καούν ζωντανές στην πυρά ως «μάγισσες». Ο αριθμός των γυναικών που είχαν αυτή
τη μοίρα υπολογίζεται ότι ξεπερνά τις 100.000.
Με την ανάπτυξη πόλεων, οι γυναίκες της
μεσαίας τάξης έπαιζαν όλο και πιο σημαντικό ρόλο στο εμπόριο και γίνονταν
δεκτές ως μέλη σε πολλές συντεχνίες. Έτσι, όχι μόνο η οικονομική αλλά και η
κοινωνική θέση τους βελτιώθηκε σημαντικά. Και αυτή ακόμη η γνώση γραφής και
ανάγνωσης, αν και περιορισμένη κυρίως στις ανώτερες τάξεις, φαίνεται να ήταν
διαδεδομένη ανάμεσα στις γυναίκες, μάλλον, παρά στους άνδρες (Πάπυρος Λαρούς
Μπριτάννικα,1996).
4.2 ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΤΙΣ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ
Οι γυναίκες έγιναν δεκτές στο ρόλο των
καλογραιών, που αποτέλεσε και την κύρια μορφή άμεσης έκφρασης της γυναικείας
θρησκευτικής πίστης στο χριστιανισμό.
Η μοναστική ζωή προέρχεται από την πρακτική
των πρωτοχριστιανικών ομάδων που ζούσαν
μια ζωή ένδειας αφιερωμένη στο διαλογισμό. Τα περισσότερα από τα
γυναικεία τάγματα ιδρύθηκαν το 14ο -15ο αιώνα και ο αριθμός τους παρέμενε
μικρός μέχρι το 19ο αιώνα. Πολλές γυναίκες έγιναν τότε καλόγριες εν μέρει χάρη
στις σταδιοδρομίες της διδασκαλίας και νοσοκομειακής περίθαλψης που τους
ανοίγονταν, δεδομένου ότι τα επαγγέλματα αυτά ελέγχονταν τότε από τα
θρησκευτικά τάγματα. Με την απόσχιση των επαγγελμάτων από την Εκκλησία το
ποσοστό των γυναικών στα μοναστικά τάγματα μειώθηκε.
Σήμερα τα γυναικεία μοναστικά τάγματα
εμφανίζουν σημαντικές διαφορές όσον αφορά τις πεποιθήσεις τους και τον τρόπο
ζωής τους. Σε μερικά μοναστήρια οι
αδελφές φορούν την παραδοσιακή τους ενδυμασία και ακολουθούν ένα καθιερωμένο
τυπικό δραστηριοτήτων.
Η ύπαρξη γυναικείων ταγμάτων δεν έδωσε ποτέ
στις γυναίκες κάποια άμεση εξουσία στις ευρύτερες θρησκευτικές οργανώσεις, οι
οποίες στην Αγγλικανική και στην Καθολική Εκκλησία κυριαρχούνται τελείως από άνδρες, αν και οι γυναικείες οργανώσεις ασκούν
τώρα σοβαρές πιέσεις. Το 1977 η Ιερά Σύνοδος διακήρυξε επίσημα ότι οι γυναίκες
δεν μπορούν να γίνουν δεκτές στη καθολική ιεροσύνη. Η εξήγηση που δόθηκε ήταν
ότι ο Ιησούς δεν κάλεσε καμιά γυναίκα να γίνει μαθητής του.
Μέχρι το 1992 στην Αγγλικανική Εκκλησία οι γυναίκες
μπορούσαν να είναι διακόνισσες, όχι όμως και ιερείς. Το 1992 η Αγγλικανική Εκκλησία
ψήφισε επιτέλους το άνοιγμα του κλήρου στις γυναίκες. Πολλές ομάδες - ακόμη και
γυναικών - αντέδρασαν στην απόφαση αυτή και εγκατέλειψαν την εκκλησία
τονίζοντας ότι η πλήρης αποδοχή των γυναικών αποτελεί μια βλάσφημη εκτροπή από
την αλήθεια που αποκαλύφθηκε με τη Βίβλο (Giddens, 2002).
4.3 Η ΘΕΣΗ ΤΟΥ ΜΩΑΜΕΘΑΝΙΣΜΟΥ ΓΙΑ ΤΙΣ
ΓΥΝΑΙΚΕΣ
Οι μουσουλμάνοι απολογητές
δηλώνουν πως ο Μωάμεθ ήταν υπέρμαχος των δικαιωμάτων της γυναίκας. Αν και
αληθεύει πως ο Μωάμεθ βελτίωσε τη θέση της γυναίκας στην Αραβία, πρέπει να
αναφερθεί ότι ο ίδιος πίστευε αλλά και κήρυττε την κατωτερότητα των πνευματικών
ικανοτήτων της γυναίκας. Κατά τον Μωάμεθ, οι προοπτικές της γυναίκας στη μετά
θάνατο ζωή είναι αποθαρρυντικές και ήταν επιτρεπτό οι άνδρες να βιάζουν τις
αιχμάλωτες γυναίκες. Η γυναίκα δεν δικαιούται να ζητήσει διαζύγιο, ενώ αντίθετα
ο άνδρας μπορεί να πει μπροστά στο μουφτή τρεις φορές «σε χωρίζω» και έτσι απλά
να βγει το διαζύγιό του. Την επιμέλεια των παιδιών σε περίπτωση διαζυγίου
αναλαμβάνει για τα αγόρια μέχρι τα επτά
η μητέρα, ενώ για τα κορίτσια μέχρι τα εννέα. Έπειτα τα παίρνει ο
πατέρας χωρίς καμία διαπραγμάτευση. Η γυναίκα δικαιούται διατροφή για τρεις
μήνες και υποχρεώνεται να εγκαταλείψει
τη συζυγική εστία παίρνοντας μαζί της μόνο ό,τι της ανήκε
την ημέρα του γάμου και συνοδευόμενη από την κοινωνική κατακραυγή.
4.4 Η
ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗ ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ
Ο άνδρας μπορεί να συνάψει γάμο
με τέσσερις γυναίκες. Η γυναίκα, αν συνάψει σχέση μετά την εγκατάλειψη από τον
άνδρα της, θεωρείται μοιχαλίδα και τιμωρείται με λιθοβολισμό. Αυτή η ποινή
εφαρμόζεται στην Νιγηρία, το Αφγανιστάν, τη Σαουδική Αραβία και άλλες ισλαμικές
χώρες (Φούγιας, 2000). Βέβαια, η κατάσταση στις πόλεις λόγω της δυτικής
επιρροής η κατάσταση είναι καλύτερη και όχι τόσο αρνητική όπως συμβαίνει στα
χωριά (Στάγκου, 1980).
Στη μουσουλμανική κοινότητα η
διαφορά του φύλου αποτελεί κριτήριο της κατανομής όχι μόνο της κοινωνικής
ισχύος και του κοινωνικού γοήτρου αλλά και της κατανομής των ρόλων που έχουν να
επιτελέσουν τα άτομα. Στη μουσουλμανική κοινωνία ήδη από τη γέννηση του ατόμου
η κοινωνική πορεία του κάθε παιδιού είναι προδιαγεγραμμένη από το φύλο του και
γίνεται αντιληπτή ως αμετάβλητη (Bodman and Herbert, 1998).`
Οι γυναίκες στο πλαίσιο της
ελληνικής μουσουλμανικής μειονότητας κατέχουν μειονεκτική θέση και ως σύμβολο
της κατωτερότητας αποτελεί η μαντίλα που φορούν οι γυναίκες. Χαρακτηριστικό
παράδειγμα αποτελούσαν παλιότερα στη Θράκη οι παραδοσιακές γιαγιάδες με τους
φερετζέδες, οι νεωτερίζουσες μαμάδες με τα μαντώ και τις μαντίλες και «οι
απελευθερωμένες» κοπέλες που είχαν πετάξει τις μαντίλες. Τώρα συναντάμε στις
νέες γενιές κοριτσιών την επαναφορά της μαντίλας με το νέο τρόπο , το «Middle East Look», όπως ονομάζεται, που
είναι ο συνδυασμός μοντέρνων ρούχων και μαντίλας (Kassotakis and Roussakis, 1999).
Ωστόσο, στο Ιερό
Κοράνι, ο Αλλάχ αναφέρει πρώτα τη «hijab» (μαντίλα) για τους άνδρες και ύστερα για τις γυναίκες.
Το Κοράνι αναφέρει στη Σούρα ελ-Νουρ:
«Να
πεις στους πιστούς (άνδρες) ότι πρέπει να κατεβάζουν τα βλέμματά τους και να
προφυλάσσουν τη σεμνότητά τους (να μην διαπράττουν μοιχεία). Αυτό τους κάνει να
γίνονται πιο αγνοί για τον εαυτό τους. Ο Αλλάχ είναι εμπειρογνώμονας για όλα
όσα κάνουν.» [Κοράνι 24:30]
«Και
να πεις στις πιστές να κατεβάζουν τα βλέμματά τους και να προφυλάσσουν την αγνότητά
τους (να μην διαπράττουν μοιχεία)και να μην επιδεικνύουν την ομορφιά και τα
κοσμήματά τους, εκτός απ’ αυτά (που συνήθως) φαίνονται εξωτερικά. Και να σύρουν
το πέπλο πάνω από τα στήθη τους και να μην εκθέτουν τα κοσμήματά τους (ομορφιές
τους), παρά μόνο στον άνδρα τους ή στον πατέρα τους ή στον πατέρα του ανδρός
τους ή στα παιδιά τους... » [Κοράνι 24:31]
Σύμφωνα με το Κοράνι και τη Σουνά
υπάρχουν έξι βασικά κριτήρια για να
εξετάσουμε το θέμα της « Hijab»
(Μαντίλας):
1.
Έκταση: Το πρώτο κριτήριο αφορά στην έκταση του σώματος που πρέπει να καλυφθεί.
Εδώ υπάρχει διαφορά μεταξύ ανδρών και γυναικών. Στον άνδρα είναι υποχρεωτικό να
καλύπτεται το σώμα τουλάχιστον από τον ομφαλό έως τα γόνατα. Στις γυναίκες, η
έκταση που πρέπει υποχρεωτικά να
καλύπτεται είναι ολόκληρο το σώμα εκτός από
το πρόσωπο και τα χέρια μέχρι τον καρπό. Εάν το επιθυμούν, μπορούν να
καλύψουν ακόμα και τα εν λόγω μέρη του σώματος. Ορισμένοι μελετητές του Ισλάμ
επιμένουν ότι το πρόσωπο και τα χέρια είναι υποχρεωτικό να καλύπτονται από την
« hijab ».
Όλα τα υπόλοιπα πέντε κριτήρια είναι ίδια για
τους άνδρες και τις γυναίκες.
2.
Τα ρούχα πρέπει να είναι χαλαρά και να μην αποκαλύπτουν τη μορφή του σώματος.
3.
Τα ρούχα δεν πρέπει να είναι διαφανή, έτσι ώστε να μπορεί κανείς να δει μέσα
από αυτά.
4.
Τα ρούχα δεν πρέπει να είναι τόσο λαμπερά, ώστε να προσελκύουν το αντίθετο
φύλο.
5.
Τα ρούχα δεν πρέπει να μοιάζουν με εκείνα του αντίθετου φύλου.
6.
Τα ρούχα δεν πρέπει να μοιάζουν με αυτά των άπιστων, δηλαδή δεν πρέπει να
φορούν ρούχα που να φέρουν ιδιαίτερα διακριτικά ή σύμβολα των θρησκειών των
άπιστων.
4.
Η «Hijab» συμπεριλαμβάνει μεταξύ άλλων το ήθος και τη συμπεριφορά
H «Hijab», πέρα από τα έξι κριτήρια ένδυσης
που προαναφέρθηκαν καταδεικνύει, επίσης, το ήθος, τη συμπεριφορά, τη στάση ζωής
και τις προθέσεις ενός ατόμου. Ένα άτομο που απλά πληροί τα ενδυματολογικά
κριτήρια της «Hijab», τηρεί εν μέρει το έθιμο της «Hijab». Η «Hijab» ως ρούχο
πρέπει να συνοδεύεται από την «Hijab» των ματιών, την «Hijab» της καρδιάς, την
«Hijab» της σκέψης, καθώς και από την «Hijab» της πρόθεσης. Περιλαμβάνει,
επίσης, τον τρόπο που κάποιος περπατά, τον τρόπο που μιλάει, το τρόπο που
συμπεριφέρεται, κλπ.
5.
Η χρήση της «Hijab» (Μαντίλας) αποτρέπει την παρενόχληση.
Ο λόγος για τον οποίο η «Hijab» υπαγορεύεται
στις γυναίκες αναφέρεται στο Κοράνι στους ακόλουθους στίχους της Σουρα ελ-
Εχζάμπ:«Ω Προφήτη! Πες στις συζύγους σου, στις θυγατέρες σου και στις γυναίκες
των πιστών ότι πρέπει να ρίχνουν πάνω τους (όταν κυκλοφορούν) τα εξωτερικά τους
ρούχα (κελεμπίες),(που καλύπτουν - από το κεφάλι μέχρι τα πόδια). Αυτό είναι
κατάλληλο για να αναγνωρίζονται (ως αγνές πιστές) και να μην παρενοχλούνται. Ο
ΑΛΛΑΧ είναι Πολυεύσπλαχνος και Γαφούρ (Αυτός που συγχωρεί πάντοτε).» [Κοράνι
33:59]
Το Κοράνι λέει ότι η «Hijab» έχει υπαγορευθεί
στις γυναίκες, έτσι ώστε να αναγνωρίζεται η σεμνότητά τους και να προφυλάσσονται
από την κακοποίηση[1].
[1]
Βλέπε βιβλιογραφία, ιστοσελίδα 3
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5- Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ
ΓΥΝΑΙΚΑ
Σήμερα οι γυναίκες του
"δυτικού" κόσμου βάζουν μαχαίρι στο σώμα τους και λιμοκτονούν με τη
θέλησή τους, για να μοιάζουν στα πρότυπα που λανσάρουν τα ΜΜΕ, ενώ οι γυναίκες
του τρίτου κόσμου βλέπουν τα παιδιά τους να σβήνουν από την πείνα και τις
αρρώστιες. Παντού γύρω μας γυναίκες χωρίς φωνή υπομένουν ατέλειωτα βάσανα,
δυστυχία και πόνο, σε ένα παγκόσμιο σύστημα που δημιουργεί δισεκατομμύρια
χαμένους για κάθε χούφτα νικητών (Γκριρ,2001).
Οι γυναίκες στον αναπτυσσόμενο
κόσμο ζουν σε πολύ δυσκολότερες συνθήκες από τους άντρες. Από το 1,3
δισεκατομμύριο ανθρώπους που ζουν σήμερα στη φτώχια, περισσότερο από το 70%
είναι γυναίκες και κορίτσια. Οι αποδοχές των γυναικών σε παγκόσμιο επίπεδο κυμαίνονται
από το 50 έως το 80% των ανδρών, ενώ οι γυναίκες στον αναπτυσσόμενο κόσμο
εργάζονται 10-20% περισσότερο από τους άνδρες. Η ενασχόληση με τα οικιακά δεν
αμείβεται , αλλά η συνολική αξία της φτάνει τα 11 τρισεκατομμύρια δολάρια.
Ακόμη, τα 2/3 του 1 δισεκατομμυρίου αναλφάβητων του πλανήτη είναι γυναίκες. Η UNICEF, σε συνεργασία με τοπικές κυβερνήσεις και μη κυβερνητικούς οργανισμούς,
χρηματοδοτεί και εφαρμόζει προγράμματα για την άρση των πολιτισμικών
προκαταλήψεων και πρακτικών που καταπνίγουν την ανεξαρτησία, τα ταλέντα και τις
φιλοδοξίες των γυναικών, ενώ θέτουν σε κίνδυνο ακόμη και τη ζωή τους[2].
Στις κοινωνίες μας ο προνομιούχος
ρόλος που παίζουν οι γυναίκες στην καθαρά συμβολική παραγωγή, τόσο μέσα όσο και έξω από το σπίτι, υποτιμάται πάντα
και μάλιστα αγνοείται. Η ανδρική κυριαρχία βασίζεται έτσι στη λογική της
οικονομίας των συμβολικών ανταλλαγών, δηλαδή επάνω στην ασυμμετρία μεταξύ
ανδρών και γυναικών, που θεσμοθετείται μέσα στην κοινωνική κατασκευή της
συγγένειας και του γάμου, την κατασκευή του υποκειμένου και του αντικειμένου,
του φορέα και του οργάνου. Δεν μπορούμε να περιμένουμε μια αληθινή απελευθέρωση
των γυναικών παρά μόνο μέσα από μια συλλογική δράση που θα στοχεύει στην
πρακτική ρήξη της άμεσης συμφωνίας των ενσωματωμένων και των αντικειμενικών
δομών, δηλαδή μέσα από μια συμβολική επανάσταση που θα είναι ικανή να θέσει υπό
αμφισβήτηση τις βάσεις της παραγωγής και της αναπαραγωγής του συμβολικού
κεφαλαίου (Bourdieu, 1996).
Οι διακρίσεις ανάμεσα σε άνδρες
και γυναίκες καλά κρατούν όσον αφορά τις αποδοχές στον εργασιακό τομέα, καθώς
οι γυναίκες εξακολουθούν να αμείβονται κατά μέσο όρο 16,4% λιγότερο από τους άρρενες συναδέλφους του, όπως τονίζεται σε έκθεση που
δημοσίευσε σήμερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Αν και η τάση αυτή στην ΕΕ βαίνει μειούμενη όσον
αφορά τη διαφορά στις απολαβές των ανδρών έναντι των γυναικών, το χάσμα
παραμένει σε ορισμένες χώρες, μεταξύ αυτών και η Γαλλία - η οποία ωστόσο
παραμένει στο μέσον της κατάταξης, με μια διαφορά 16%.
«Η αρχή της ισότητας
στην μισθοδοσία ανδρών και γυναικών απασχολούμενων στην ίδια εργασία περιέχεται
στις ευρωπαϊκές συνθήκες από το 1957. Είναι πλέον καιρός αυτή η συνθήκη να
εφαρμοσθεί παντού», τόνισε η ευρωπαία επίτροπος για τη Δικαιοσύνη Βίβιαν Ρέντινγκ παρουσιάζοντας την
έκθεση.
Τα πλέον
πρόσφατα στοιχεία καταδεικνύουν πως το 2010 η διαφορά στις μισθολογικές
αποδοχές μεταξύ γυναικών και ανδρών κυμάνθηκε κατά μέσο όρο στο 16,4% στους
κόλπους της ΕΕ. Τα στοιχεία καταγράφουν μία ελαφρά κάμψη της τάσης, καθώς
προηγουμένως ανερχόταν σε 17%. Το ύψος της διαφοράς αυτής ξεκινά από 2% στην
Πολωνία, φθάνοντας στο 27% στην Εσθονία, περνώντας από το 8,8% του Βελγίου.
Οι διαφορές στις
απολαβές αυξάνονται σε ορισμένες χώρες της Ένωσης, όπως η Βουλγαρία, η Γαλλία,
η Λετονία, η Ουγγαρία, η Πορτογαλία και η Ρουμανία, τονίζεται στην έκθεση της
Επιτροπής.
Η διαφορά στους
μισθούς αντανακλά, σύμφωνα με τις Βρυξέλλες, τη δυσκολία συμβιβασμού της
επαγγελματικής με την οικογενειακή ζωή. Ορισμένες γυναίκες είναι υποχρεωμένες
να λαμβάνουν περισσότερες άδειες για οικογενειακούς λόγους ή να μην εργάζονται
με πλήρες ωράριο. Ωστόσο, επιμένει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η διαφορά των
μισθολογικών απολαβών αντανακλά τις επίμονες ανισότητες στην αγορά εργασίας στο
σύνολό της [3].
[2]
Βλέπε βιβλιογραφία, ιστοσελίδα 5
[3| Βλέπε βιβλιογραφία, ιστοσελίδα 2
 |
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 –ΦΕΜΙΝΙΣΜΟΣ
Ο Φεμινισμός είναι
μια συλλογή κοινωνικών θεωριών, πολιτικών κινήσεων και ηθικών φιλοσοφιών, σε
μεγάλο βαθμό παρακινούμενη από ή αναφερόμενη σε εμπειρίες γυναικών, ιδιαίτερα
σε σχέση με την κοινωνική, πολιτική και οικονομική τους κατάσταση. Ως κοινωνικό
κίνημα, ο φεμινισμός εστιάζεται κατά πολύ στον περιορισμό ή εξάλειψη της
φυλετικής ανισότητας και στην προώθηση των δικαιωμάτων, των συμφερόντων και των
ζητημάτων των γυναικών στην κοινωνία.
Ο
Φεμινισμός ως φιλοσοφία και κίνημα με την σύγχρονη έννοια μπορεί να
χρονολογηθεί από τον Διαφωτισμό με
στοχαστές όπως οι Λαίδη Mary Wortley Montagu και Μαρκήσιος de Condorcet,
υπέρμαχοι της γυναικείας εκπαίδευσης. Η πρώτη επιστημονική κοινότητα για
γυναίκες ιδρύθηκε στο Μίντελμπουργκ, μια πόλη στα νότια της Ολλανδικής
Δημοκρατίας, το 1785. Την ίδια περίοδο
έγιναν επίσης δημοφιλείς εφημερίδες για γυναίκες που εστίαζαν σε θέματα όπως η
επιστήμη. Η “Υπεράσπιση των Δικαιωμάτων της Γυναίκας” (A Vindiacation
of the Rights of Woman) της Mary
Wollstonecraft του 1792, είναι ένα από τα
πρώτα έργα που μπορούν αναμφίβολα να αποκληθούν φεμινιστικά.
Ο φεμινισμός έγινε ένα οργανωμένο κίνημα τον
19ο αιώνα καθώς όλο και περισσότεροι άνθρωποι άρχισαν να πιστεύουν πως οι
γυναίκες υφίστανται άδικη μεταχείριση. Το φεμινιστικό κίνημα ριζώθηκε στο
προοδευτικό κίνημα και ιδιαίτερα στο μεταρρυθμιστικό κίνημα του 19ου αιώνα. Το
οργανωμένο κίνημα χρονολογείται από το πρώτο συνέδριο για τα δικαιώματα των
γυναικών στο Seneka Falls,
στη Νέα Υόρκη, το 1848. Το 1869, ο Τζον Στιούαρτ Μιλλ εξέδωσε το “Η Υποταγή των Γυναικών”
(The Subjection of Women) για να δείξει πως “η νόμιμη κατωτερότητα του
ενός φύλου από το άλλο είναι λάθος...και... ένα από τα κύρια εμπόδια στην
βελτίωση και την πρόοδο της ανθρωπότητας.”
Πολλές χώρες άρχισαν να παραχωρούν δικαίωμα
ψήφου στις γυναίκες στα πρώτα χρόνια του 20ου αιώνα, ιδιαίτερα στα τελευταία
χρόνια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και τα πρώτα χρόνια μετά τον πόλεμο.
Οι λόγοι γι’ αυτό ποικίλουν, αλλά συμπεριελάμβαναν μια επιθυμία για αναγνώριση
των συνεισφορών των γυναικών στον πόλεμο και τη δουλειά τους στη βιομηχανία και
παντού στην έλλειψη ανδρών, ενώ επηρεάστηκαν και από την ρητορική και των δύο
πλευρών εκείνη την εποχή για να δικαιολογήσουν τις πολεμικές τους προσπάθειες.
Για παράδειγμα, από τη στιγμή που ο Γούντροου Ουίλσον στα Δεκατέσσερα
Σημεία του αναγνώριζε τον
αυτο-προσδιορισμό ως ζωτικό συστατικό της κοινωνίας, ήταν δύσκολο να
παραβλεφθεί από τους άντρες η υποκρισία της άρνησης στον μισό πληθυσμό των
μοντέρνων εθνών να ψηφίσουν.
σημ.
1. Στον περισσότερο από τον μισό πληθυσμό αμέσως μετά τον πόλεμο και την
λειψανδρία που δημιούργησε. Σε καιρούς ειρήνης, οι ενήλικες γυναίκες σε
παραγωγικές ηλικίες είναι γενικά περίπου 52-53%, βλέπε διεθνείς στατιστικές.
Οι απαρχές του κινήματος του φεμινισμού,
τοποθετούνται γύρω από τη Γαλλική Επανάσταση. Αρχικά, είχε την μορφή ενός
τετραδίου παραπόνων (1789), το οποίο αργότερα εξελίχθηκε στην λεγόμενη Διακήρυξη Δικαιωμάτων των Γυναικών (1791). Έτσι, σιγά σιγά ο αγώνας
οργανώνεται. Από εκεί το ενδιαφέρον μεταφέρεται στην Αγγλία, 70 χρόνια
αργότερα, με τον αγώνα για την διεκδίκηση ψήφου. Βασική αρχή δεν ήταν άλλη από
την ισότητα των 2 φύλων. Κάπου στον εικοστό αιώνα εμφανίζονται και οι
σουφραζέτες, οι οποίες ξεκίνησαν την δράση τους με εισβολές σε βουλευτικές
συνεδριάσεις και συνέχισαν με εμπρησμούς δημοσίων κτηρίων.
Την ίδια περίπου περίοδο στις Η.Π.Α. (1848)
έχουμε την πρώτη Διακήρυξη Συναισθημάτων με αιτήματα που αφορούσαν το δικαίωμα
ψήφου και τη διεκδίκηση δικαιωμάτων γενικότερα σε σχέση με προβλήματα που
αντιμετώπιζαν οι γυναίκες της εποχής είτε στο σπίτι είτε στον χώρο εργασίας
τους. 40 χρόνια μετά έχουμε το πρώτο
Φεμινιστικό Συνέδριο.
Ημέρα ορόσημο για το φεμινιστικό κίνημα,
έγινε η 8 Μαρτίου 1857, όπου 20.000 εργάτριες κλωστοϋφαντουργίας διεκδίκησαν
την μείωση του ωραρίου εργασίας, μέσω μαζικής απεργίας σε μια περίοδο, που ο
συνδικαλισμός απαγορευόταν [4].
[4]
Βλέπε βιβλιογραφία, ιστοσελίδα 1
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7
ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ
ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ
Η
Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου υπογραμμίζει ότι τα
ανθρώπινα δικαιώματα είναι αναφαίρετα, αδιαίρετα και αλληλοσυμπληρούμενα. Η
Σύμβαση για την Εξάλειψη Όλων των Μορφών Διακρίσεων κατά των Γυναικών
υιοθετήθηκε το 1979 από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ και συχνά περιγράφεται ως το
διεθνές νομοσχέδιο των δικαιωμάτων της γυναίκας. Για τους σκοπούς επιτήρησης
της εφαρμογή της Σύμβασης, ιδρύθηκε η Επιτροπή για την Εξάλειψη των Διακρίσεων
κατά των Γυναικών.
Το
Άρθρο 2 της σχετικής σύμβασης λέει ότι τα Kράτη Mέλη “καταδικάζουν τις διακρίσεις
κατά των γυναικών σε όλες τις μορφές της, συμφωνούν να συνεχίσουν με όλα τα
κατάλληλα μέσα και χωρίς καθυστέρηση μια πολιτική που θα τείνει να εξαλείψει
τις διακρίσεις κατά των γυναικών.”
Επίσης, η Σύμβαση απαιτεί την
εξάλειψη των διακρίσεων κατά των γυναικών στους ακόλουθους τομείς:
Δημόσιος Βίος
Άρθρο 7
Τα Kράτη Mέλη
λαμβάνουν όλα τα κατάλληλα μέτρα για να εξαλείψουν τις διακρίσεις κατά των
γυναικών στην πολιτική και δημόσια ζωή της χώρας και, ιδιαίτερα, εξασφαλίζουν
σ’ αυτές, υπό ίσους όρους με τους άνδρες, το δικαίωμα:
α) Να ψηφίζουν σε όλες τις εκλογές και όλα
τα δημόσια δημοψηφίσματα και να είναι εκλέξιμες σε όλους τους οργανισμούς που
εκλέγονται δημόσια.
β) Να λαμβάνουν μέρος στην κατάστρωση της
πολιτικής του Κράτους και στην εκτέλεσή της, να καταλαμβάνουν δημόσιες θέσεις
και να ασκούν όλα τα δημόσια καθήκοντα σε όλες τις βαθμίδες της κυβερνήσεως.
γ) Να συμμετέχουν στις μη κυβερνητικές
οργανώσεις και ενώσεις που ασχολούνται με τη δημόσια και πολιτική ζωή της
χώρας.
Υπηκοότητα
Άρθρο 9
1.Τα Kράτη Mέλη παρέχουν στις
γυναίκες δικαιώματα ίσα με εκείνα των ανδρών όσον αφορά την απόκτηση, την
αλλαγή και τη διατήρηση της υπηκοότητας. Εγγυώνται ιδιαίτερα ότι ούτε ο γάμος
με έναν αλλοδαπό ούτε η αλλαγή της υπηκοότητας του συζύγου κατά το γάμο δεν
αλλάζει αυτόματα την υπηκοότητα της γυναίκας ούτε την καθιστά άπατρι ούτε την υποχρεώνει
να πάρει την υπηκοότητα του συζύγου της.
2.Τα Kράτη Mέλη παρέχουν στη
γυναίκα δικαιώματα ίσα με εκείνα του άνδρα όσον αφορά την υπηκοότητα των
παιδιών τους.
Εκπαίδευση
Άρθρο 10
Τα Kράτη Mέλη λαμβάνουν όλα τα
κατάλληλα μέτρα για να εξαλείψουν τις διακρίσεις κατά των γυναικών ώστε να τους
εξασφαλίσουν δικαιώματα ίσα με εκείνα των ανδρών όσον αφορά την εκπαίδευση και
μόρφωση, για να εξασφαλίσουν σε βάση ισότητας του άνδρα και της γυναίκας:
Απασχόληση
Άρθρο 11
1.Τα Kράτη Mέλη αναλαμβάνουν την
υποχρέωση να λάβουν όλα τα κατάλληλα μέτρα για να εξαλείψουν τη διάκριση κατά
των γυναικών στον τομέα της απασχολήσεως ώστε να εξασφαλιστούν σε βάση ισότητας
του άνδρα και της γυναίκας τα ίδια δικαιώματα.
Υγεία
Άρθρο 12
1.Τα Kράτη Mέλη λαμβάνουν όλα τα
κατάλληλα μέτρα για να εξαλείψουν τις διακρίσεις κατά των γυναικών στον τομέα
της υγειονομικής περιθάλψεως, ώστε να εξασφαλίσουν σε αυτές, σε βάση ισότητας
άνδρα και γυναίκας, τα μέσα ώστε να δικαιούνται ιατρικές υπηρεσίες,
συμπεριλαμβανομένων κι εκείνων που αφορούν τον οικογενειακό προγραμματισμό.
Οικονομική και Κοινωνική Ζωή
Άρθρο 13
Τα Kράτη Mέλη θα λάβουν όλα τα
κατάλληλα μέτρα για την εξάλειψη των διακρίσεων κατά των γυναικών και σε άλλους
τομείς της οικονομικής και κοινωνικής ζωής, αποσκοπώντας στο να διασφαλίσουν τα
ίδια δικαιώματα, με βάση την αρχή της ισότητας ανδρών και γυναικών.
Γυναίκες σε Αγροτικές Περιοχές
Άρθρο 14
Τα Kράτη Mέλη θα λάβουν υπόψη τα
ειδικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες των αγροτικών περιοχών και το
σημαντικό ρόλο που διαδραματίζουν στην οικονομική επιβίωση των οικογενειών τους
κυρίως με την εργασία τους στους μη εγχρημάτους τομείς της οικονομίας, θα
λάβουν όλα τα κατάλληλα μέτρα για την εξασφάλιση της εφαρμογής των διατάξεων
της παρούσας Συμβάσεως που αφορούν τις γυναίκες των αγροτικών περιοχών.
Γάμος
Άρθρο 16
Τα Kράτη Mέλη θα λάβουν όλα τα
κατάλληλα μέτρα για την εξάλειψη των διακρίσεων κατά των γυναικών σε όλα τα
ζητήματα που αφορούν τον γάμο και τις οικογενειακές σχέσεις και ειδικότερα θα
διασφαλίζουν, με βάση την ισότητα ανδρών και γυναικών:
Περαιτέρω, η Σύμβαση προνοεί τα ακόλουθα:
Άρθρο 3
Τα Kράτη Mέλη λαμβάνουν σε όλους
τους τομείς, ιδίως στον πολιτικό, κοινωνικό, οικονομικό και πολιτιστικό τομέα,
όλα τα κατάλληλα μέτρα, συμπεριλαμβανομένων και νομοθετικών διατάξεων, για να
εξασφαλίσουν την πλήρη ανάπτυξη και την πρόοδο των γυναικών, ώστε να τους εξασφαλίσουν
την άσκηση και την απόλαυση των δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών σε
βάση ισότητας με τους άνδρες.
Άρθρο 5
Τα Kράτη Mέλη λαμβάνουν όλα τα
κατάλληλα μέτρα ώστε:
α) Να τροποποιήσουν τα σχέδια και τα
πρότυπα κοινωνικοπολιτιστικής συμπεριφοράς του άνδρα και της γυναίκας με σκοπό
να φθάσουν στην εξάλειψη των προκαταλήψεων και των εθιμικών ή κάθε άλλου τύπου
συνηθειών που βασίζονται στην ιδέα της κατωτερότητας ή της ανωτερότητας του
ενός ή του άλλου φύλου ή στην ιδέα ενός στερεότυπου ρόλου των ανδρών και των
γυναικών.
β) Να ενεργήσουν κατά τρόπο ώστε η
οικογενειακή αγωγή να συμβάλλει στην καλή κατανόηση ότι η μητρότητα είναι
κοινωνική λειτουργία και στην αναγνώριση της κοινής ευθύνης του άνδρα και της
γυναίκας στη φροντίδα για την ανατροφή των παιδιών και για την εξασφάλιση της
αναπτύξεώς τους, εξυπακουομένου ότι το συμφέρον των παιδιών είναι ο πρωταρχικός
όρος σε όλες τις περιπτώσεις.
Άρθρο 6
Τα Kράτη Mέλη λαμβάνουν όλα τα
κατάλληλα μέτρα, συμπεριλαμβανομένων και νομοθετικών διατάξεων, για να καταστείλουν,
σε όλες τις μορφές τους, το εμπόριο των γυναικών και την εκμετάλλευση της
πορνείας των γυναικών.
Άρθρο 15
1.Τα Kράτη Mέλη θα αναγνωρίζουν
στις γυναίκες ισότητα με τους άνδρες ενώπιον του νόμου [5].
[5]
Βλέπε βιβλιογραφία, ιστοσελίδα 4
 |
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8-ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Η θέση της γυναίκας στην αρχαιότητα ποίκιλλε
ανάλογα με την εποχή, τον τόπο και την κοινωνική τάξη. Για την αθηναϊκή
κοινωνία, αποστολή της ενάρετης γυναίκας, της δέσποινας, ήταν από τη μία μεριά
η φύλαξη του οίκου και η επιτέλεση των καθηκόντων που αφορούσαν στην καλή
λειτουργία του (με τη βοήθεια δούλων, που ήταν καθεστώς για όλα σχεδόν τα
σπίτια), και από την άλλη η απόκτηση παιδιών – κυρίως αρσενικών – για τη
διαιώνιση του οίκου.
Σύμφωνα με το Ρουσώ, το ανδρικό φύλο πρέπει
να διαπαιδαγωγείται έτσι, ώστε να είναι ανεξάρτητο και ελεύθερο και το
γυναικείο, για να είναι υπάκουο και εξαρτημένο. Σήμερα ο αριθμός των γυναικών
που φοιτούν σε πανεπιστήμια και ανώτερες σχολές συνεχώς αυξάνεται και οι
γυναίκες σπουδάζουν κυρίως σε κλάδους, που θεωρούνται περισσότερο «γυναικείοι».
Όπως γράφει ο απόστολος Παύλος, ο άνδρας δεν
ήταν υποχρεωμένος να σκεπάζει το κεφάλι του και οι γυναίκες οφείλουν να τηρούν
σιωπή μέσα στην εκκλησία. Ο ασκητισμός των πρώτων Πατέρων της Εκκλησίας,
ιδιαίτερα του αποστόλου Παύλου, επηρέασε τη θέση των γυναικών για πολλούς
αιώνες.
Η Εκκλησία, ωστόσο, αποδείχθηκε
πολύ ευεργετικός κοινωνικός και οικονομικός παράγοντας για τις γυναίκες της
Δύσης κατά τους ύστερους μεσαιωνικούς χρόνους προσφέροντας καταφύγιο,
απασχόληση, και αξιοπρεπή ζωή σε γυναικείες μονές. Πολλές γυναίκες έγιναν τότε
καλόγριες εν μέρει χάρη στις σταδιοδρομίες της διδασκαλίας και νοσοκομειακής
περίθαλψης που τους ανοίγονταν, δεδομένου ότι τα επαγγέλματα αυτά ελέγχονταν
τότε από τα θρησκευτικά τάγματα.
Στη μουσουλμανική κοινωνία ήδη από τη γέννηση
του ατόμου η κοινωνική πορεία του κάθε παιδιού είναι προδιαγεγραμμένη από το
φύλο του και η θέση της γυναίκας είναι κατώτερη από τη θέση του άντρα.
Στις κοινωνίες μας ο
προνομιούχος ρόλος που παίζουν οι γυναίκες στην καθαρά συμβολική παραγωγή, τόσο
μέσα όσο και έξω από το σπίτι,
υποτιμάται πάντα και μάλιστα αγνοείται.
Ως κοινωνικό κίνημα,
ο φεμινισμός εστιάζεται κατά πολύ στον περιορισμό ή εξάλειψη της φυλετικής
ανισότητας και στην προώθηση των δικαιωμάτων, των συμφερόντων και των ζητημάτων
των γυναικών στην κοινωνία.
Η Οικουμενική Διακήρυξη των
Δικαιωμάτων του Ανθρώπου υπογραμμίζει ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι
αναφαίρετα, αδιαίρετα και αλληλοσυμπληρούμενα.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Ελληνόγλωσση
Δουλκέρη,
Τ., (1986). Η συμμετοχή της Ελληνίδας
στην οικογένεια και στην εργασία. Αθήνα: Σάκκουλας
Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα (1996), τ.19, σ. 300
Κραβαρίτου,
Γ., (1989). «Οι γυναίκες στη μεταμοντέρνα κοινωνία: φτωχότερες ή πλουσιότερες».
Σύγχρονα θέματα 240, σσ 25-30
Λογοθέτη,
Σ.-Σ.,(1985).Ρόλοι γυναικών και
ολοκλήρωση της προσωπικότητας. Αθήνα: Σάκκουλα
Μαράτου-Αλιμπράντη,
Λ.,(2000). Οι ρόλοι των δύο φύλων στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία: Καταμερισμός
ή Συνέργεια; Στο Δομές και σχέσεις εξουσίες στη σημερινή Ελλάδα. Αθήνα: Ίδρυμα
Καράγιωργα, σσ 482-498
Νικολάου,
Π., (1982). Η αξιοποίηση του γυναικείου εργατικού δυναμικού. Οικονομικός
Ταχυδρόμος, τ.39, σσ 33-36
Στάγκου, Π., (1980). Οι
πολιτικοκοινωνικές διαστάσεις του ισλαμικού φαινομένου: Οικονομία-κοινωνία. Θεσσαλονίκη
Φούγιας,
Μ., (1997). Το ελληνικό υπόβαθρο του ισλαμισμού. Αθήνα: Λιβάνης
Σε
ελληνόγλωσση μετάφραση
Bourdieu, P., ( 1996). Η
ανδρική κυριαρχία (επιμ. Ν.
Παναγιωτόπουλος). Αθήνα: Δελφίνι.
Flaceliere, R., ( 1991). Ο
δημόσιος και ιδιωτικός βίος των αρχαίων Ελλήνων (μτφ. Γ. Δ. Βανδώρου
). Αθήνα: Παπαδήμας
Giddens, A., (2002). Κοινωνιολογία (μτφ. Δημήτρης Γ.
Τσαούσης). Αθήνα: Gutenberg.
Greer, G.,(2001). Η
ολοκληρωμένη γυναίκα(μτφ. Τιτίνα Σπερελάκη). Αθήνα: Ενάλιος
Mosse, C. , (2002). Η γυναίκα στην αρχαία Ελλάδα (μτφ. Αθαν. Δ. Στεφάνης. - Αθήνα : Παπαδήμας
Ξενόγλωσση
Bodman H.
and Herbert L., (1998). Woman
in Muslim Societies: Diversity within unity. London: Lynne Rienner Press
Coltrane, S.,
(2000). Research on household labour : Modeling and measuring the social
embeddness of routine family, journal of Marriage and family, vol.62(2034),pp
1208
Kassotakis and Roussakis, (1999). Some
aspects of minority education in Greece.
Education of Ethnic Minorities: Unity and Diversity, A. -V. Rigas (eds).Athens:
Ellinika Grammata
Lefkowitz M.R., (1986). Women in Greek Myth .Baltimore
Pomeroy, S., (1995). Goddesses,
Whores, Wives, and Slaves: Women in Classical Antiquity .New York
Ιστοσελίδες
1.
Βικιπαίδεια http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A6%CE%B5%CE%BC%CE%B9%CE%BD%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82 προσπελάστηκε στις 13-8-13
2. Εφημερίδα
«ΤΟ ΒΗΜΑ»: http://www.tovima.gr/finance/article/?aid=446596&h1=true
προσπελάστηκε στις 13-8-13
3. ΖΑΚΙΡ
ΝΑΗΚ (Μετάφραση :EUROPEAN
ISLAMIC
RESEARCHES
CENTER
(EIRC)
& Αικατερίνη Καραγιώργα. Επιμέλεια : Τσεκούρα Βίβιαν : http://d1.islamhouse.com/data/el/ih_articles/single/el_The_veil_and_the_status_of_women_in_Islam.pdf προσπελάστηκε στις 31-8-2013
4. Οργανισμός
AEQUITAS:
http://www.aequitas-humanrights.org/index.php?option=com_content&view=article&id=30&Itemid=77&lang=el προσπελάστηκε στις 13-8-13
5.
Ταμείο Παιδιών του
Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (UNICEF) : http://www.unicef.gr/action.php προσπελάστηκε
στις
7-8-2013
Οι εικόνες προέρχονται από το
διαδίκτυο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου