Φερεϊντούν Φαριάντ ( 6 Δεκεμβρίου 1949 - 5 Φεβρουαρίου 2012 )

Ο Φερεϊντούν Φαριάντ, ο Ιρανός ποιητής, συγγραφέας και μεταφραστής μεγάλων Ελλήνων και ξένων ποιητών, μεταξύ των οποίων και ο Γιάννης Ρίτσος και ο Οδυσσέας Ελύτης, ο οποίος ζούσε στην Αθήνα, υπέκυψε στη μάχη με τον καρκίνο, στις 5 Φεβρουαρίου 2012. Γεννήθηκε στις 6 Δεκεμβρίου 1949 στο Χοραμσάρ της Περσίας. Σπούδασε σε πανεπιστήμιο της Τεχεράνης. Καταγόταν από φτωχή οικογένεια, που δεν απομακρύνθηκε ποτέ από την αρχαία θρησκεία των Περσών, τον ζωροαστρισμό. Την Ημέρα της Ποίησης, 21 Μαρτίου, γιορτάζουν οι ζωροάστρες την Πρωτοχρονιά τους, που στα περσικά ονομάζεται Νο Ρουζ.

Το 1980 ήρθε στην Ελλάδα και συνάντησε τον Γιάννη Ρίτσο, με τον οποίο γρήγορα έγιναν φίλοι. «Αυτή η συνάντηση, που για μένα ήταν μια μοιραία συνάντηση στο χώρο και το χρόνο, έλεγε, κατέληξε σε μία μακρόχρονη φιλία και συνεργασία και μέσω αυτού έμαθα να αγαπώ πολλά πράγματα, και την Ελλάδα». Επέστρεψε στην πατρίδα του. Λόγω του πολέμου Ιράν – Ιράκ, το 1985 όμως αναγκάστηκε να μεταναστεύσει. Εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, πήρε την ελληνική υπηκοότητα και δουλεύοντας σπούδασε Νεοελληνική Φιλολογία και Αρχαία Ελληνικά, ενώ γνώριζε Αγγλικά, Γαλλικά, Ισπανικά και Αραβικά.

Βραβεύθηκε από την Ελληνική Εταιρεία Μετάφρασης Λογοτεχνίας και από την Ευρωπαϊκή Εταιρεία Επιστημόνων. Για τη μετάφραση στα Ιρανικά του ποιητικού έργου του Γιάννη Ρίτσου «Πέτρινος Χρόνος», τιμήθηκε με το Βραβείο Μετάφρασης Έργου Ελληνικής Λογοτεχνίας σε ξένη γλώσσα (2005). Ο Φαριάντ μετέφρασε επίσης ολόκληρες τις τρεις ποιητικές συλλογές «Ημερολόγια Εξορίας», πολλά ποιήματα και αποσπάσματα από το χαμένο έργο του Γ. Ρίτσου «Ημερολόγιο και επιστολές ενός φαντάρου». Τα «Ημερολόγια Εξορίας» (1990) είναι η πρώτη ανθολογία του Γιάννη Ρίτσου στα περσικά. “Ομως, η δεύτερη ανθολογία «Πέτρινος Χρόνος» (2004) του έφερε το Κρατικό Βραβείο Μετάφρασης ελληνικού έργου σε ξένη γλώσσα. Περιλαμβάνεται η ομότιτλη συλλογή, ο «Άνθρωπος με το Γαρύφαλλο», επιλογή από τα «Ημερολόγια Εξορίας», καθώς και τα μεγάλα ποιήματα «Γράμμα στον Ζολιό Κιουρί», «Ακροβολισμός», «Το ποτάμι κι εμείς», «Τρία χορικά», «Ο γιος μου το φεγγάρι μου», «Η ανυπόταχτη πολιτεία», «Τα ημερολόγια και επιστολές φαντάρου» (αποσπάσματα ενός χαμένου έργου του Ρίτσου), «Το χρέος των ποιητών», «Ο Ηρακλής και εμείς».

Στα Ελληνικά κυκλοφορούν τα βιβλία του «Ο χαρταετός και τα περιστέρια» (βραβείο «Άντερσεν»), «Ουρανός χωρίς διαβατήριο», «Ιστορίες από τον παράδεισο». Πρόσφατα, κυκλοφόρησε στο Ιράν πολυσέλιδη ανθολογία 100 σύγχρονων Ελλήνων ποιητών, σε δική του μετάφραση. Ήταν μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων.

Ο «Πέτρινος Χρόνος» είναι ένα ογκώδες (1100 σελίδες) δίγλωσσο (Ελληνικά και Περσικά) έργο, που έγινε πραγματικότητα ύστερα από εκτεταμένη συνεργασία του Φαριάντ με τον Ρίτσο, με τον οποίο συνδέθηκε με μακρόχρονη φιλία. Στο έργο αυτό περιλαμβάνονται:

Ολόκληρη η ομότιτλη συλλογή του Ρίτσου,

Ολόκληρες οι τρεις συλλογές ποιημάτων «Ημερολόγια Εξορίας»,

Τα ποιήματα «Ακροβολισμός», «Γράμμα στον Ζολιό Κιουρί», «Το ποτάμι κι εμείς», «Τρία Χορικά», «Ο γιος μου το φεγγάρι μου», «Η Ανυπότακτη Πολιτεία», «Ημερολόγιο και Επιστολές ενός Φαντάρου» (αποσπάσματα από ένα χαμένο έργο του Γιάννη Ρίτσου), «Το Χρέος των Ποιητών», «Ο Ηρακλής κι εμείς»,

Πολλές φωτογραφίες του Ρίτσου, επιστολές του από την εξορία προς την αδελφή του, και μια τελευταία συνέντευξη που έδωσε στον Φαριάντ.

Πρόκειται για το μεγαλύτερο σε έκταση δίγλωσσο έργο του Γιάννη Ρίτσου που έχει εκδοθεί παγκοσμίως. Η επίμοχθη προσπάθεια του Φαριάντ στην όσο το δυνατόν πιστότερη και εμπνευσμένη μεταφορά του έργου του Ρίτσου υπερπηδώντας τα γλωσσικά και εκφραστικά εμπόδια, υπό την επίβλεψη και καθοδήγηση του ίδιου του Ρίτσου, δημιούργησε ένα πολύτιμο συνδετικό κρίκο ανάμεσα σε δύο πολιτισμούς με βαθιές και παλαιές ιστορικές συγγένειες.

Αποσπάσματα ποίησης του Φαριάντ, που είχε μεταφράσει ο ίδιος ο Ρίτσος στα Ελληνικά (κυκλοφόρησε από τον «Κέδρο»), διδάσκονται σε ανθολογία του Δημοτικού Σχολείου.

Η εκπομπή «Παρασκήνιο της κρατικής τηλεόρασης ΕΤ1, την Τετάρτη 22/03/2006, ήταν αφιερωμένη στον ποιητή και είχε τίτλο «Φερεϊντούν Φαριάντ, Ουρανός χωρίς Διαβατήριο». Ο Φαριάντ έχει συμμετάσχει επίσης σε τηλεοπτικές σειρές και διαφημίσεις.

Η κηδεία του ιρανικής καταγωγής ποιητή και μεταφραστή Φερεϊντούν Φαριάντ έγινε στο Νεκροταφείο της Καισαριανής. Επιθυμία του Φαριάντ ήταν να ταφεί στην Ελλάδα, στη δεύτερη πατρίδα του, όπως μας πληροφορεί η Εταιρεία Συγγραφέων. Για τον Φαριάντ, μέχρι να πάρει την ελληνική υπηκοότητα, δεν ήταν εύκολα τα πράγματα, καθώς είχε κινδυνέψει πολλές φορές να απελαθεί. Τελικά, έγινε ένας από τους πραγματικούς φίλους της χώρας, που συνέβαλε στη γνωριμία της ελληνικής ποίησης με το κοινό του Ιράν και το αντίθετο.

* Τη θεατρική περίοδο 2010-11 ο ηθοποιός Βασίλης Κουκαλάνι ερμηνεύει στα περσικά το μονόλογο στο «Όταν έρχεται ο ξένος» του Γιάννη Ρίτσου σε μετάφραση Φερεϊντούν Φαριάντ. Η ομώνυμη παράσταση ανέβηκε στο θέατρο «Χώρα» στην Αθήνα, σε σκηνοθεσία Μάρτιν Σάρνχορστ.

https://www.kar.org.gr/

ΠΟΙΗΜΑΤΑ 

Τη γλώσσα της ποίησης την έμαθα
απ’ τ’ άστρα, απ’ τα πουλιά, απ’ τα φύλλα
κι απ’ τους πλανόδιους τροχιστές.

✾✾✾✾

Καλύπτω τις τρύπες
με φεγγάρι, με ποιήματα
ή με τα φιλιά σου.
✾✾✾✾

Εγώ κοιμάμαι.
Οι λέξεις αγρυπνούν
Σχηματίζουν στον ύπνο μου
πουλιά και δέντρα.
Ξυπνώ
Ούτε πουλί ούτε δέντρο.

✾✾✾✾

Όλα μου τα ταξίδια εσύ.
Όλες μου οι θάλασσες εσύ.
Όλα μου τα ναυάγια εσύ.
Όταν σε συλλογιέμαι
ένας άνεμος με παίρνει
μαζί με το κρεβάτι μου
χωρίς πυξίδα, χωρίς τιμόνι, χωρίς πανί.

✾✾✾✾

Πατρίδα μου είναι
ένας ουρανός χωρίς διαβατήριο,
χωρίς πύλη.
Μπαίνω απ’ τον αέρα.

✾✾✾✾

Η μοναξιά μ' έφερε κοντά στα πουλιά.
Μ' έμαθε να πετάω.

✾✾✾✾

Φύτεψα λέξεις στο χαρτί
Φύτρωσε ένα δέντρο με πλατιά φύλλα.

✾✾✾✾

Στον μαυροπίνακα της νύχτας
μ' ένα κομμάτι κιμωλία γράψε:
φως, φως, φως.
Ποιητής είσαι.

✾✾✾✾

Ούτε φεγγάρι, ούτε άστρο, ούτε τριζόνι.
Κλείσιμο δίχως τοίχους.
Με την αιχμή του μολυβιού μου
ανοίγω μια τρύπα στη νύχτα.
Εκτινάζεται φως.

✾✾✾✾

Μιλάω στα δέντρα περσικά.
Εγώ είμαι ξένος.
Μιλάω στα δέντρα περσικά.
Τα δέντρα μού αποκρίνονται.
Μέσα σ' αυτή τη συγγένεια
δεν είμαι ξένος.

✾✾✾✾

Επαναστάσεις, πόλεμοι, πραξικοπήματα,
και πάλι, και πάλι, και πάλι.
Κι ένας τυφλός ζητιάνος
μ' ένα κλουβί πουλιού στο χέρι
περνάει χτυπώντας το ραβδί του
στο σκοτεινό δρόμο.

✾✾✾✾

Πικρή ξενιτιά.
Ούτε γράμμα, ούτε χτύπημα της πόρτας.
Τίποτα.
Ένα σπουργίτι
κάθισε στο παράθυρό μου
μ' ένα στίχο της Σαπφώς
στο ράμφος του.

✾✾✾✾

Τα χρόνια περνούν.
Ο ήλιος, με τον ίδιο ρυθμό,
ανοιγοκλείνει τα παράθυρα.
Παιδιά γεννιούνται.
Οι μέρες κυκλοφορούν με τρίκυκλα.
Γερνάμε.

✾✾✾✾

Ερειπωμένος κόσμος,
καμένη ιστορία,
αρχεία πεταμένα στους δρόμους
χωρίς άλογο, χωρίς τροχό, χωρίς σημαία.
Κι ένα κοτσύφι
μάταια προσπαθεί
να θυμηθεί το τραγούδι του

πηγές 

http://3pointmagazine.gr/
http://scorpiafilla.blogspot.gr/
http://lysippos-mustang.blogspot.gr/