Πέμπτη 22 Αυγούστου 2013

ΔΗΜΑΚΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ "Ο βασιλικός"

Ο βασιλικός είναι γνωστός από την αρχαιότητα. Ο βασιλικός είναι ένα αρωματικό φυτό που ανήκει στην οικογένεια των χειλανθών . Είναι πολύ γνωστό και διαδομένο στα ήπια και ζεστά κλίματα. Είναι στενός συγγενής άλλων γνωστών αρωματικών φυτών, όπως το δεντρολίβανο, η ρίγανη, η μαντζουράνα, η μέντα και η φασκομηλιά κατάγεται από τις τροπικές περιοχές της Ασίας και της Αφρικής, από όπου και μεταφέρθηκε στις χώρες της Μεσογείου. Στην Ελλάδα είναι από τα πιο κοινά οικιακά φυτά. 


Λαϊκή ιατρική

 Στην αρχαία Ελλάδα αντιπροσώπευε την εχθρότητα και το μίσος, ενώ σε ευρωπαϊκές παραδόσεις αποτελεί σύμβολο του σατανά.  Οι αρχαίοι Έλληνες, όπως και οι αρχαίοι Αιγύπτιοι πίστευαν ότι ανοίγει τις πύλες του ουρανού. 
Ο Διοσκουρίδης συνιστούσε τη χρήση του βασιλικού για την αντιμετώπιση της δυσουρίας. Τα πολτοποιημένα φύλλα του βασιλικού χρησιμοποιούνταν κατά παράδοση για τη θεραπεία των δηγμάτων από έντομα και φίδια. Το τσάι από βασιλικό βοηθάει στην πέψη και καταπραΰνει το έντερο.
Το εκχύλισμα βασιλικού δρα ευεργετικά στις περιπτώσεις στοματίτιδας και επιχείλιου έρπητα. Συνιστάται επίσης στις ημικρανίες, τους πονοκεφάλους, την απλή ναυτία και τη ναυτία της εγκυμοσύνης.
Μετά τη γέννηση του βρέφους λέγανε ότι 'οι γυναίκες μασάνε φύλλα βασιλικού για να αυξήσουν την παραγωγή του μητρικού γάλατος'. Ο βασιλικός χρησιμοποιούνταν επίσης και στην αρωματοθεραπεία.

Στο εμπόριο κυκλοφορούν διάφορες ποικιλίες που διακρίνονται για το μέγεθος των φύλλων (μικρόφυλλες και πλατύφυλλες).Υπάρχουν 50-150 είδη βασιλικού. Ο βασιλικός καλλιεργείται ως καλλωπιστικό φυτό σε γλάστρες και κήπους και τα φύλλα του χρησιμοποιούνται αποξηραμένα ως καρύκευμα και αφέψημα. Περιέχουν αιθέριο έλαιο που κύριο συστατικό του είναι η λιναλοόλη και η μεθυλοχαβικόλη και χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία.
Με την ονομασία βασιλικός είναι γνωστά και άλλα είδη που βρίσκονται σε τροπικές περιοχές. Είναι θάμνοι μικρού ύψους και καλλιεργούνται και ως καλλωπιστικοί.


Η χρήση του

Ο βασιλικός γενικά χρησιμοποιείται στην κηπουρική, την αρωματοποιία, τη μαγειρική, τη ζαχαροπλαστική και σαν θεραπευτικό υλικό.
Είναι στενός συγγενής και άλλων γνωστών αρωματικών φυτών, όπως το δεντρολίβανο, η ρίγανη, η μαντζουράνα, ο άνηθος, η μέντα και η φασκομηλιά. Για τη μαγειρική, τα φύλλα μπορούν να διατηρηθούν ξερά, κλεισμένα ερμητικά σε γυάλινα βάζα, ή σε καταψύκτη.
Επίσης ως αρτυματικό – λαχανικό φυτό χρησιμοποιείται σαν καρύκευμα σε πολλά φαγητά.Χρησιμοποιείται στην ποτοποιία  καθώς και στην κονσερβοποιία (π.χ. σε κονσέρβες τομάτας και σαλτσών).
Τέλος, το αιθέριο έλαιο των διαφόρων ποικιλιών βασιλικού χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία, και ως απωθητικό εντόμων.

Βασιλικός και λαογραφία


Πλατύφυλλος, σγουρός ή σαραντάφυλλος θεωρείται από το λαό το σύμβολο του έρωτα και της αιώνιας αγάπης, μα και θυμητικό υποσχέσεων και όρκων που δόθηκαν:
 «Βασιλικέ μου της βραγιάς και κρίνε μου του δάσους
άχου, εγώ, πουλάκι μου, και πώς να σε ξεχάσω.
Στο παραθύρι που ‘σαι εσύ βασιλικός δεν πρέπει
γιατ’ είσαι συ ο βασιλικός κι οπ’ έχει μάτια ας βλέπει.
Βασιλικό και ρόζμαρι κι ανθό του γλυκανίσου
ο έρωτας τα μάζεψε κι έκαμε το κορμί σου.»

Ο βασιλικός έχει ξεχωριστή θέση στην ελληνική λαϊκή παράδοση και χάρη στην συμμετοχή του στη χριστιανική εκκλησιαστική λατρεία. Βασιλικό βυθίζει ο ιερέας στον αγιασμό για να ραντίσει τους πιστούς, σε κλωνάρια βασιλικού τοποθετείται και ο σταυρός στις 14 Σεπτεμβρίου, εορτή του Σταυρού, αφού το αρωματικό φυτό συνδέεται με την ανεύρεση του Τιμίου Σταυρού στην Ιερουσαλήμ από την Αγία Ελένη. 

Οι παροιμίες που εμπνεύστηκαν από την ιδιαιτερότητα του βασιλικού είναι πολλές:

«Κοντά με το βασιλικό ποτίζεται κι η γλάστρα.»
«Σε πήρα για βασιλικό κι εσύ βγήκες τσουκνίδα!»


  • Βασιλικός κι αν μαραθεί τη μυρωδιά την έχει… (τα προτερήματα δε χάνονται)
  • Βασιλικός στη γειτονιά (ευγενικός/ή) κι αγκάθι μες στο σπίτι. (τύραννος)
  • Βασιλικός στην πόρτα μας κι εμείς τον εζητάμε.


  • Η έκφραση του έρωτα και της αγάπης γίνεται ύμνος στο αρωματικό φυτό μέσα από το ξεχωριστό δημοτικό τραγούδι της αγάπης:

    «Μάνα μ’, σγουρός βασιλικός
    πλατύφυλλος και δροσερός,
    μάνα μ’, και ποιος τον πότιζε
    και ποιος τον δροσολόγιζε
    κι άπλωσε κλώνους και κλωνιά
    και σκέπασε τη γειτονιά.» 

    «Μαρίνα»    
    Δώσε μου δυόσμο να μυρίσω,  
    Λουΐζα και βασιλικό  
    Μαζί μ' αυτά να σε φιλήσω, 
     και τι να πρωτοθυμηθώ.....
     Οδυσσέας Ελύτης



    ΠΗΓΕΣ.











    Δεν υπάρχουν σχόλια:

    Δημοσίευση σχολίου