 |
| πηγή φωτογραφίας |
Με καταγωγή από τη Σαλαμίνα, ο Δημήτρης Μπόγρης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1890. Από μικρός είχε καλλιτεχνικές τάσεις και ήθελε να σπουδάσει μουσική, αλλά η νοοτροπία της εποχής απαιτούσε πιο σίγουρα επαγγέλματα. Έτσι, με την παρότρυνση των γονιών του μπήκε στη σχολή Δοκίμων, αλλά μετά από τριετή φοίτηση, αποφάσισε να φύγει για το Παρίσι, όπου και σπούδασε φυσική στην Ανωτέρα Σχολή Τεχνολογίας. Η έναρξη των Βαλκανικών Πολέμων και του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου τον ώθησε να καταταγεί στον στρατό, με αποτέλεσμα να διακόψει τις σπουδές του και να τις ολοκληρώσει μετά το τέλος των πολέμων στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, όπου αναγορεύτηκε διδάκτωρ.
Διορίστηκε υπάλληλος στο Υπουργείο Βιομηχανίας. Σύντομα ωστόσο στράφηκε επαγγελματικά στη συγγραφή και τη δημοσιογραφία. Στο χώρο της λογοτεχνίας είναι γνωστός για τα θεατρικά έργα του. Πρωτοεμφανίστηκε το 1921 με το έργο Ο ιατρός Μαυρίδης, που ανέβηκε από το θίασο του Ωδείου Αθηνών σε σκηνοθεσία του Θωμά Οικονόμου στο Βασιλικό θέατρο.
Το 1924 διορίστηκε καθηγητής φυσικής σε δημόσιο γυμνάσιο της Αθήνας αλλά μετά από ένα χρόνο ξεκίνησε την εργασία του ως δημοσιογράφος στον ημερήσιο τύπο. Συνεργάστηκε με αθηναϊκές εφημερίδες και περιοδικά, εξέδωσε το βραχύβιο περιοδικό Θρίαμβος (1938) και διετέλεσε πρόεδρος της Ένωσης Συντακτών Αθηναϊκού Τύπου. Παράλληλα, όμως, ήταν αφοσιωμένος στη συγγραφή του έργου του.
Το έργο του Αρραβωνιάσματα τιμήθηκε με το Κοτοπούλειο και το Αβερώφειο βραβείο (1924) και καθιερώθηκε στο χώρο του νεοελληνικού ρεπερτορίου με την παράστασή του στο Εθνικό Θέατρο, σε σκηνοθεσία Δημήτρη Ροντήρη. Έγραψε πολλά θεατρικά έργα με σημαντικότερα: Ο ιατρός Μαυρίδης (1921), Αγάπες (1923), Το Μπουρίνι (1935), Καινούργια ζωή (1936), Φουσκοθαλασσιές (1937), Όλα θ’ αλλάξουν (1938), Σκοτεινά στον Έπαχτο (1941), Χαραυγή (1948) και πολλά άλλα.
Παράλληλα με το θέατρο, ασχολήθηκε με την πεζογραφία, το σενάριο και τα ραδιοφωνικά σκετς. Ήταν ικανός τεχνίτης, ηθογράφος και ηθολόγος. Το σύνολο του έργου του τοποθετείται στο χώρο της νεοελληνικής ηθογραφικής παραγωγής.
Τα έργα του ανέβηκαν στις καλύτερες θεατρικές σκηνές (Μουσούρη, Κοτοπούλη, Α. Λαιμού, Εθνικό, κ.α.), σκηνοθετήθηκαν από τους μεγαλύτερους του είδους (Αλέξης Μινωτής, Δημήτρης Ροντήρης, Πέλος Κατσέλης, Αδαμάντιος Λεμός, Λάμπρος Κωστόπουλος, Κωστής Μιχαηλίδης, Ράια Μουζενίδου κ.α.), και ερμηνεύτηκαν από κορυφαίους ηθοποιούς όπως: Αιμίλιος Βεάκης, Βάσω Μανωλίδου, Αλέξης Μινωτής, Μάνος Κατράκης, Χριστόφορος Νέζερ, Ρίτα Μουσούρη, Έλλη Λαμπέτη κ.α. Σήμερα εξακολουθούν να παίζονται έργα του από διάφορους θιάσους, σαν εξαιρετικά και διαχρονικά ηθογραφικά έργα τέχνης.
Για τον κινηματογράφο έγραψε τρία σενάρια, με πρώτο το Τραγούδι του Χωρισμού (1939) - η πρώτη ταινία που γύρισε ο Φιλοποίμην Φίνος και μοναδική σε δική του σκηνοθεσία - Μια νύχτα χωρίς ξημέρωμα (1947) και Μπροστά στο Θεό (1953), ενώ το έργο του Φουσκοθαλασσιές μεταφέρθηκε με επιτυχία στον κινηματογράφο το 1966 από τον Ορέστη Λάσκο, με πρωταγωνιστές τη Μαίρη Αρώνη και τον Διονύση Παπαγιαννόπουλο. Για τον κινηματογράφο διασκευάστηκαν επίσης τα έργα του Η προσφυγοπούλα (1938) και Το κορίτσι του λιμανιού.
Ο Δημήτρης Μπόγρης απεβίωσε στην Αθήνα στις 28 Ιουλίου του 1964. Άφησε ένα πλούσιο θεατρικό έργο που ανεβαίνει ακόμα στις θεατρικές σκηνές. Ένα έργο που το χαρακτηρίζει η ηθογραφία, η σάτιρα και η ποιητική διάθεση, και εκφράζεται με εξαιρετικά μεστή και απλή γλώσσα. Το όνομά του φέρει σήμερα η αίθουσα εκδηλώσεων του Δημαρχιακού Μεγάρου Σαλαμίνος.
Εργογραφία
Θέατρο
Αγάπες, δραματική κωμωδία εις πράξιν. Αθήνα (1924)
Ο ιατρός Μαυρίδης, δράμα σε πράξεις τρεις. Αθήνα, Τα Παρασκήνια (1925)
Αρραβωνιάσματα, ηθογραφικό δράμα σε 3 πράξεις. Αθήνα (1925)
Η Δράκαινα, δράμα σε πράξεις τρεις. Αθήνα (1928)
Το Μπουρίνι (1935)
Καινούργια Ζωή (1936)
Φουσκοθαλασσιές, κωμωδία σε πράξεις τέσσαρες. Αθήνα, Σαλίβερος (1938)
Όλα θ’ αλλάξουν (1938)
Σκοτεινά στον Έπαχτο (1941)
Χαραυγή, σελίδα για θέατρο από την ελληνική ιστορία. Αθήνα, Σαλίβερος (1948)
Ψηλά στο Μέτωπο
Καντρίλλιες
Το Κορίτσι του Λιμανιού
Τα Σπασμένα Φτερά
Μετάφραση θεατρικού έργου
Ερωτικά τεχνάσματα (Les fausses confidences) του Πιερ Καρλέ ντε Σαμπλαίν ντε Μαριβώ.
Τηλεοπτικές σειρές βασισμένες σε έργα του
Τα αρραβωνιάσματα (1983)
Κινηματογραφικές ταινίες βασισμένες σε έργα του
Φίλησέ με, Μαρίτσα (1930)
Η προσφυγοπούλα (1938)
Νύχτα χωρίς ξημέρωμα (1939)
Το τραγούδι του χωρισμού (1939)
Τα αρραβωνιάσματα (1950)
Το κορίτσι της ταβέρνας (1952)
Μπροστά στο Θεό (1953)
Φουσκοθαλασσιές (1966
Ελληνικές θεατρικές παραστάσεις
Στις 11.5.1945 δόθηκε θεατρική παράσταση του έργου "Αρραβωνιάσματα" στο Δημοτικό Θέατρο της Κωνσταντινούπολης ως Ευεργετική για το Ζωγράφειο Γυμνάσιο - Λύκειο, εφ. "Απογευματινή" της Κων/πολης, 8.5.1945, αρ. 7075 (Πληρ. Θαν. Ν. Καραγιάννη, από υπό έκδοση βιβλίου του)
ΕΠΙΛΟΓΗ ΕΡΓΩΝ
Ο ιατρός Μαυρίδης, δράμα σε πράξεις τρεις. Αθήνα
Κεντρικό πρόσωπο του έργου είναι ένας επιστήμονας ερευνητής ιατρός, ο οποίος εργάζεται μέρα-νύχτα στο εργαστήριό του με σκοπό να αναζητήσει το αντίδοτο για ένα θανατηφόρο ιό που πλήττει τις Ινδίες. Έχει ανακαλύψει ένα φάρμακο σε πειραματικό στάδιο που καταστρέφει τον ιό, όμως είναι τόσο ισχυρό που η καρδιά δεν το αντέχει. Στα ποντίκια που το έχει χορηγήσει τα πιο πολλά πέθαναν από ανακοπή καρδιάς. Ο γιατρός είναι ερωτευμένος με τη νεαρή Νιόκα, η οποία είναι όμως ερωτευμένη με έναν πλούσιο νέο, τον Κλαύδιο Καλλίνη. Αυτό τον κάνει να μην την συναναστρέφεται μετά τον αρραβώνα της. Κάποια μέρα θέλει η Νιόκα με τον αρραβωνιαστικό της να τον επισκεφθεί στο εργαστήριό του. Σε μια στιγμή απροσεξίας η Νιόκα πιάνει μια φιάλη με τον θανατηφόρο ιό, πέφτει πάνω στο φόρεμά της και τη λερώνει. Ο γιατρός της ζητά να βγάλει το φόρεμά της με σκοπό να το καθαρίσει αλλά είναι και ανήσυχος σχετικά με την υγεία της. Η Νιόκα έχει τραυματιστεί τελικά από το γυαλί, με αποτέλεσμα να μολυνθεί από τον ιό.
Τότε ο γιατρός Μαυρίδης σκέπτεται να της χορηγήσει το φάρμακο που έχει εφεύρει σε πειραματικό στάδιο. Μετά από έντονες εσωτερικές συγκρούσεις αποφασίζει να της χορηγήσει το εμβόλιο με κίνδυνο να πεθάνει και ο ίδιος να πάει φυλακή. Τελικά της το χορηγεί και εκείνη σώζεται. Ο Μαυρίδης πετυχαίνει διεθνή αναγνώριση αλλά έχει ξεκινήσει έναν άσωτο βίο, αποτέλεσμα του ότι δεν μπορούσε να παντρευτεί την αγαπημένη του. Ο συνεργάτης του Μαυρίδη παρακαλεί την Νιόκα να βοηθήσει τον Μαυρίδη να δεχθεί πρόσκληση της Ακαδημίας του Βερολίνου να εργαστεί εκεί. Τότε η Νιόκα του στέλνει επιστολή με την οποία του εξηγεί πως αναγκάστηκε να παντρευτεί τον Καλλίνη διότι η μητέρα της ήταν πόρνη και την εκβίαζαν, έτσι ο Καλλίνης λειτούργησε σαν σανίδα σωτηρίας Τελικά ο Μαυρίδης συνειδητοποιεί πως την αδίκησε.
Το έργο δημοσιεύθηκε το 1920 και το 1921 παρουσιάστηκε για πρώτη φορά από τον Θωμά Οικονόμου στην αίθουσα του Βασιλικού Θεάτρου Είναι το πρώτο θεατρικό έργο του Μπόγρη.
Αρραβωνιάσματα - Τρίπρακτο. νησιώτικη Ηθογραφία.
Το έργο είναι μια νησιώτικη ηθογραφία. Παρακολουθούμε τη ζωή των ανθρώπων της θάλασσας, μεταφερμένη με φωτογραφική τελειότητα. Ο συγγραφέας δημιουργεί ζωντανούς τύπους και εισδύει μέσα στις πτυχές της ψυχής τους, ενώ ταυτόχρονα αποδίδει με αδρές πινελιές τις κοινωνικές συγκρούσεις της εποχής. Η εξαιρετικά ρεαλιστική σκιαγράφηση των ναυτικών οφείλεται στο ότι ο συγγραφέας έζησε για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα μαζί με ψαράδες στο νησί της Σαλαμίνας και του δόθηκε η ευκαιρία να γνωρίσει από κοντά τον κόσμο τους, που όπως λέει και ο ίδιος είναι αγνός και αληθινός. Η καθημερινή επαφή των ναυτικών με τον κίνδυνο ανέπτυξε στην ψυχή τους την αλληλεγγύη, την τόλμη, ακόμα και την περιφρόνηση για τον θάνατο. Οι περισσότεροι από αυτούς τους φτωχούς ψαράδες είναι έτοιμοι να θυσιαστούν για τον φίλο, για τη γυναίκα που αγαπούν και για το σπίτι τους.
1924. Τρίπρακτο. νησιώτικη Ηθογραφία.
Παραστάθηκε από τον θίασο των νέων* το 1925.Πρόκειται για το έργο που τον καθιέρωσε. Υποδείχθηκε από το Ελληνικό Κέντρο του Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου, μετά από αίτηση του ΒΒC, για ραδιοφωνική μετάδοση ελληνικών έργων.
"Το 1919 υποχρεώθηκα, για πολιτικούς λόγους, να ζήσω ένα μεγάλο χρονικό διάστημα μέσα στις ψαρόβαρκες, γύρω από τους κάβους της Σαλαμίνος. Έτσι μου δόθηκε η ευκαιρία να γνωρίσω από κοντά έναν κόσμο άγνωστο σχεδόν για μένα ίσαμε τότε, τον κόσμο των θαλασσινών. Κι είναι πλούσιος σε αισθήματα και αγνός αυτός ο κόσμος. Η καθημερινή επαφή των ναυτικών με τον κίνδυνο έχει αναπτύξει σε υπέρτατο βαθμό στην ψυχή τους την αλληλεγγύη, την τόλμη, την περιφρόνηση ακόμα προς το θάνατο. Οι περισσότεροι απ' εκείνους τους φτωχούς και άσημους ψαράδες ήσαν πραγματικά περίφημοι άνθρωποι, άνδρες ίσαμε το κόκκαλο, έτοιμοι να θυσιαστούν για το φίλο, τη γυναίκα που αγαπούσαν, για το σπίτι τους. Αυτούς έχω σκιαγραφήσει στ' αρραβωνιάσματα. Βέβαια η υπόθεσις - ο μύθος - είναι αυθαίρετος. Αλλά τους τύπους - ο Δημητρός, ο Λεμπέσης, η Τζεβή, ο Λένας κλπ- μπορείτε και σήμερα ακόμα να τους συναντήσετε στη Σαλαμίνα αν και από τότε πολλά έχουν αλλάξει στο νησί..." [ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΠΟΓΡΗΣ]
«Η ωραία αυτή εικόνα της ‘αγαπημένης του Σαλαμίνας’ ,με το άρτιο χτίσιμο και τους ζωντανούς τύπους,γνώρισε αμέσως μεγάλη επιτυχία,τιμήθηκε με το Κοτοπούλειο και το Αβερώφειο βραβείο και παίχτηκε χιλιάδες φορές από αμέτρητους θιάσους σε κάθε ελληνική ή ελληνόφωνη γωνιά.Το εθνικό ανέβασε κι εκείνο τ’ αραβωνιάσματα το 1936[Αιμ.Βεάκης,Αλ.Μινωτής,Ρ.Μυράτ,Ν.Παρασκευάς,Σ.Αλκαίου, Α.Μουστάκα , Α.Μαλλιαγρός] .Το έργο κυκλοφόρησε σε βιβλίο [1930] και γυρίτηκε ταινία με τον Αιμ.Βεάκη [1950 σκην.Μ.Πλυτά]»ΘΕΑΤΡΟ59
ΠΡΟΣΩΠΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ: 1.ΡΟΥΠΗΣ, 2.ΛΕΜΠΕΣΗΣ, 3.ΣΤΑΥΡΑΙΝΑ, 4.ΤΖΕΒΗ, 5.ΔΗΜΗΤΡΟΣ, 6.ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ, 7.ΛΕΝΑΣ, 8.ΧΩΡΟΦΥΛΑΚΑΣ, 9.ΚΟΥΤΣΟΥΚΟΣ, 10.ΛΕΜΠΕΣΑΙΝΑ, 11.ΣΤΑΥΡΑΙΝΑ, 12.ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ, 13.ΓΙΑΓΙΑ, 14.ΚΩΣΤΑΣ, 15.ΣΟΡΜΠΑΣ, 16.ΓΑΡΕΦΑΣ, 17.ΘΑΝΑΣΗΣ, 18.Ο ΑΓΓΕΛΟΣ
Το Μπουρίνι (1935)
Σχόλια/Πλοκή: Η διάχυτη γοητεία της νεαρής και όμορφης φιλοξενούμενης ανιψιάς, Νόρας, που μόλις κατέφθασε στο ήρεμο σπιτικό του φαρμακοποιού Φούτση, θα προκαλέσει μπουρίνι αναταραχής εν μέσο του καλοκαιριού. Ο γιος του Κώστας και ως εκ τούτου ξάδελφός της, είναι εκείνος που θα αναλάβει να σηκώνει καθημερινά το μαρτύριο της ζωντανής της παρουσίας. Μια ιδιαίτερη σχέση θα γεννηθεί ανάμεσά τους, η οποία όμως δε θα κρατήσει περισσότερο από ένα καλοκαιρινό μπουρίνι, που οι διάχυτοι κραδασμοί του "ακούγονται" καθ' όλη τη διάρκεια του έργου...
ΦΟΥΣΚΟΘΑΛΑΣΣΙΕΣ
 |
| πηγή φωτογραφίας |
Του Δ.Μπόγρη
Γενικές-ιστορικές πληροφορίες:
Κωμωδία σε τέσσερις πράξεις.
Γράφτηκε και παραστάθηκε το 1937 από τους Αλίκη-Κ.Μουσούρη
"Τους θυμάμαι με τα πληρώματά τους -όλοι τους σφιχτοί και γεροδεμένοι άντρες- σαν γύριζαν από μακρυνά ταξίδια στο νησί μου. Τι καλοί φίλοι ήσαν, τι στοργικοί οικογενειάρχες και, παρ' όλο το τραχύ τους ύφος, πόση ευγένεια και καλωσύνη έκλεινε η ψυχή τους! Θυμάμαι ακόμα τις γυναίκες τους -τις γυναίκες των ταξιδεμένων ναυτικών. Πόσες λαχτάρες και χτυποκάρδια για τους άνδρες τους και τα παιδιά τους [..] Αυτές οι αναμνήσεις και κάποια αλλαγή στα ήθη και τα έθιμά μας ύστερα από δύο παγκοσμίους πολέμους -που είναι κι ένα βάθρο για να σταθούν οι κωμικές σκηνές του έργου - με ωθήσανε να γράψω τις Φουσκοθαλασσιές.." [ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΠΟΓΡΗΣ]
ΠΡΟΣΩΠΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ: 1.ΣΦΑΚΙΑΝΟΣ, 2.ΧΡΥΣΟΥΛΑ, 3.ΕΡΜΙΟΝΗ, 4.ΑΛΚΜΗΝΗ, 5.ΟΛΥΜΠΙΑ, 6.ΑΥΓΟΥΣΤΗΣ, 7.ΔΙΟΝΥΣΗΣ, 8.ΜΑΚΡΗΣ, 9.ΑΙΜΙΛΙΟΣ, 10.ΜΑΚΗΣ, 11.ΑΡΤΕΜΙΑΔΟΥ, 12.ΡΟΥΜΠΑΝΗ, 13.ΑΓΓΕΛΙΚΗ, 14.Ο ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ, 15.ΕΝΑΣ ΝΑΥΤΗΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου