 |
| Ο Απρίλης του Γ. Τσαρούχη |
Ονομασίες του μήνα Απρίλη
Ο Απρίλης είναι ο τέταρτος μήνας του χρόνου κατά το Ιουλιανό και το Γρηγοριανό Hμερολόγιο, ο όγδοος κατά το Εκκλησιαστικό που αρχίζει τον Σεπτέμβριο, ο δεύτερος κατά το παλαιό ρωμαϊκό ημερολόγιο, και ο δέκατος στο αττικό ημερολόγιο ο οποίος ονομάζοντανΜουνιχιών και αντιστοιχούσε στο χρονικό διάστημα 24 Μαρτίου-22 Απριλίου του Γρηγοριανού ημερολογίου. Ο Απρίλιος περιλαμβάνει 30 ημέρες.
Οι Λατίνοι τον ονόμασαν Aprilis απ' το aperio= ανοίγω (apertus= ανοικτός και Apertio= Άνοιξη). μια που όλη η φύση ξαναγεννάται από το βαθύ χειμωνιάτικο ύπνο του χιονιού και τον αφιέρωσαν στη θεά Αφροδίτη.
Απρίλης και άνοιξη, Απρίλης και Πάσχα είναι για τον ελληνικό λαό σχεδόν αξεχώριστα.
Γι' αυτό τον είπαν και Ανοιξιάτη και Αιγιωργίτη, απ' τη μεγάλη γιορτή που περιλαμβάνει, και Κερασάρη, εκεί που πρωτοβγαίνουν τα κεράσια.
Η ελληνική παράδοση ονομάζει τον Απρίλη και «Λαμπριάτη», γιατί συνήθως το μήνα αυτό γιορτάζουμε το Πάσχα, τη μεγαλύτερη χριστιανική γιορτή της Ορθοδοξίας.
Η περίοδος της Μεγάλης Σαρακοστής, με την ψαλμωδία των Χαιρετισμών, ολοκληρώνεται την Παρασκευή που στις εκκλησίες ψάλλουν τον Ακάθιστο Ύμνο και ακολουθούν η Ανάσταση του Χριστού.
Ο Απρίλιος στην αρχαιότητα
Ο Απρίλιος μέχρι την εποχή του Ρωμαίου Αυτοκράτορα Ιουλίου Καίσαρα περιελάμβανε 29 ημέρες και από τότε 30. Το 65 μ. Χ. ο Νέρων προσπάθησε, χωρίς επιτυχία, να μετονομάσει τον Απρίλιο σε Νερώνιο (Neronius) σε ανάμνηση της σωτηρίας του μετά από μια αποτυχημένη απόπειρα δολοφονίας του στην οποία συμμετείχε και ο δάσκαλός τουΣενέκας, που τελικά αυτοκτόνησε για να αποφύγει τον εξευτελισμό.
Πολλές, πάντως, ήσαν οι γιορτές των αρχαίων Ρωμαίων οι οποίες ήσαν αφιερωμένες σε διάφορους θεούς τους, όπως στην Αφροδίτη και τον Απόλλωνα (την 1η Απριλίου), στηνΚυβέλη (τα Μεγαλήσια΄ από τις 4 έως τις 10 Απριλίου), ενώ στις 22 Απριλίου γιορτάζονταν (με ανάλογες κρασοκατανύξεις) τα Vinalia priora, οι πρώτες γιορτές κρασιού του έτους. Στα τέλη του μήνα ξεκινούσαν επίσης και τα Floralia, τα Ρωμαϊκά Ανθεστήρια, προς τιμήν της θεάς της βλάστησης και της Άνοιξης, της Flora.
Πρωταπριλιά
Με την 1η μέρα του Απρίλη το πρώτο έθιμο: το πρωταπριλιάτικο ψέμα.
Καθένας αυτη τη μέρα προσπάθεί να ξεγελάσει τον άλλον με κάποιο αθώο ψέμα.
Όλοι το' χουν για γούρι να ξεγελάσουν κάποιον.
Στην Κομοτηνή λέγανε πως την Πρωταπριλιά το' χαν σε καλό να γελούν
«για να γίνουν τα κουκούλια τους», τον καιρό που τρέφανε μεταξοσκώληκες για μετάξι.
Με τα πρωταπριλιάτικα ψέματα άλλοτε παραπλανούσανε τα στίφη των φοβερών δαιμόνων.
Τους ξεγελάγανε για να κτυπάνε αλλού, μακριά από τα δένδρα τους, όσο να λιώσουν
οι δαίμονες και να χαθούν με τα τελευταία χιόνια.
Υπάρχουν διάφορες θεωρίες για τις ρίζες του εθίμου της Πρωταπριλιάς. Μπορεί η πρώτη αναφορά να εμφανίζεται σε βρετανικό μυθιστόρημα του 14ου αιώνα, παρ’ όλα αυτά οι περισσότεροι ερευνητές ισχυρίζονται ότι το έθιμο είναι πολύ παλαιότερο. Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι τα πρωταπριλιάτικα ψέματα έχουν τις ρίζες τους στους Κέλτες, οι οποίοι, παρότι ήξεραν ότι ο Απρίλιος ήταν κακός μήνας για ψάρεμα, κάθε χρόνο ξεκινούσαν τα ταξίδια τους την πρώτη του μηνός. Καθώς επέστρεφαν με άδεια δίχτυα στα χωριά τους, αναγκάζονταν να ψεύδονται όταν οι συντοπίτες τους τους ρωτούσαν για την… ψαριά τους! Γάλλοι ερευνητές, πάντως, δηλώνουν πεπεισμένοι ότι το έθιμο της Πρωταπριλιάς προέρχεται από τη χώρα τους. Και αυτό γιατί μέχρι το 1564 οι Γάλλοι γιόρταζαν την Πρωτοχρονιά την πρώτη Απριλίου, έθιμο που ορισμένοι δυσκολεύτηκαν πολύ να ξεχάσουν, ενώ άλλοι ενημερώθηκαν για αυτή την αλλαγή αρκετά χρόνια αργότερα! Οταν, λοιπόν, η γιορτή μεταφέρθηκε την 1η Ιανουαρίου κάποιοι… δεν το ήξεραν και συνέχισαν να γιορτάζουν το νέο χρόνο τον Απρίλιο. Οι υπόλοιποι τους έστελναν δώρα για να τους κοροϊδέψουν.
| Το Καλαντάρι του Απριλίου από το Très riches heures du duc de Berry |
Σε άλλες περιοχές
Η ημέρα της… εξαπάτησης εμφανίζεται σε διάφορες περιοχές του κόσμου, ενώ πολλές φορές δεν γιορτάζεται την Πρωταπριλιά. ΟιΙρανοί κάνουν φάρσες τη 13η ημέρα της περσικής Πρωτοχρονιάς, πιο γνωστής ως Νεβρόζ, που πέφτει είτε την 1η είτε τη 2ηημέρα του Απρίλη. Ιστορικοί αναφέρουν ότι υπάρχουν αναφορές για το έθιμο αυτό από το 536 π.Χ. και ορισμένοι πιστεύουν ότι είναι το παλαιότερο έθιμο Πρωταπριλιάς που ζει μέχρι σήμερα.
Σε διάφορες ισπανόφωνες χώρες, η 28η Δεκεμβρίου είναι η «Ημέρα των Αγίων Αθώων»ή,αλλιώς, «DiadelosSantosInnocentes» και μικροί και μεγάλοι… σκαρφίζονται φάρσες για να κοροϊδέψουν ο ένας τον άλλο.
Το έθιμο αυτό εμφανίζεται και σε ορισμένες περιοχές του Βελγίου, ενώ η φλαμανδική παράδοση θέλει τα παιδιά να κλειδώνουν γονείς και δασκάλους έξω από το σπίτι ή τις σχολικές αίθουσες και να τους επιτρέπουν να μπουν μόνο σε περίπτωση που υποσχεθούν ότι θα τους κεράσουν γλυκά το βράδυ ή την επόμενη ημέρα.
Στην Κορέα, κατά τη διάρκεια της δυναστείας των Τζοσεόν, η βασιλική οικογένεια αλλά και τα μέλη της αυλής επιτρεπόταν να κάνουν φάρσες, ανεξάρτητα από την ιεραρχία, την πρώτη χιονισμένη ημέρα κάθε χρόνου. Εστελναν χιόνι μέσα σε μπολ στο επίδοξο θύμα τους και όποιος το λάμβανε εθεωρείτο ο ηττημένος του παιχνιδιού.
Στην ιταλική πρωτεύουσα η 1η Απριλίου είναι όπως όλες οι υπόλοιπες ημέρες του χρόνου αλλά η 25η Μαρτίου είναι γνωστή ως η Ρωμαϊκή Ημέρα Γέλιου. Την ημέρα εκείνη, οι Ρωμαίοι γιορτάζουν την ανάσταση του θεού Αττιδος.
Λίγες ημέρες αργότερα, την 31η Μαρτίου, διοργανώνεται το Φεστιβάλ Χούλι στην Ινδία.Οι παρευρισκόμενοι κάνουν πλάκες ο ένας στον άλλο και ζωγραφίζουν τα πρόσωπά τους για να γιορτάσουν την έλευση της άνοιξης!
Στην Ελλάδα διαφοροποιήθηκε το έθιμο και πήρε την γνωστή ελληνική χροιά . Η βασική ιδέα βέβαια παρέμεινε ίδια. Λέμε αθώα ψέματα με σκοπό να ξεγελάσουμε το «θύμα» μας. Σε κάποιες περιοχές της πατρίδας μας, θεωρούν ότι όποιος καταφέρει να ξεγελάσει τον άλλο, θα έχει την τύχη με το μέρος του όλη την υπόλοιπη χρονιά. Σε κάποιες άλλες πιστεύουν ότι ο «θύτης» θα έχει καλή σοδειά στις καλλιέργειες του.Όσο για το «θύμα», πιστεύεται ότι, σε αντίθεση με τον «θύτη», θα έχει γρουσουζιά τον υπόλοιπο χρόνο και πιθανότατα αν είναι παντρεμένος θα χήρεψει γρήγορα. Στη Θράκη το βρόχινο νερό της Πρωταπριλιάς θεωρείται θεραπευτικό και γι’ αυτό το μαζεύουν σε μπουκάλι και πίνει απ’ αυτό ο άρρωστος.
Στην Κομοτηνή, την παλιά Γκιουμουλτζίνα, λέγανε πως την πρωταπριλιά το είχαν σε καλό να γελούν, «για να γίνουν τα κουκούλια τους»,όταν, βέβαια, είχαν σηροτροφία (εκτροφή μεταξοσκωλήκων). Στην Τζαντώ της Ανατολικής Θράκης, είχανε, λέει, σε καλό να γελάσουν τον άλλον, για να κάνουν τα δέντρα καρπό Μα κείνος που ξεγελιόταν το είχε σε κακό όλο το χρόνο θα ήτανε γελασμένος, κι αν ήταν παντρεμένος, θα χήρευέ. Στην Άνδρο, πάλι, λένε ψέματα την 1η του Μάρτη κι όχι την Πρωταπριλιά.
Ο μήνας Απρίλιος
Ενα Ψηφιδωτό από τον αρχαίο Θύσδρο, το σημερινό el Djem της Τυνησίας. Το ψηφιδωτό, που χρονολογείται τον 3ο αι. μ.Χ., διακρίνεται σε τετράγωνα διάχωρα που γεμίζουν το πεδίο μαζί με φυτικά διακοσμητικά μοτίβα. Σε τέσσερις σειρές και τρεις στήλες διατάσσονται οι δώδεκα μήνες του χρόνου. Στην αρχή κάθε σειράς εικονίζεται το σύμβολο κάθε εποχής. Τον Απρίλιο δύο άνδρες παίζουν κρουστά όργανα μπροστά σε μια κόγχη που φιλοξενεί ένα άγαλμα της Αφροδίτης: αναφορά στα Veneralia, γιορτή που λάμβανε χώρα την πρώτη του Απρίλη προς τιμή της θεάς. Πηγή: www.lifo.gr
Παροιμίες για το μήνα Απρίλιο
*Του Μάρτη ξύλα φύλαγε, μην κάψεις τα παλούκια,
και τ' Απριλιού τις δεκοχτώ, μην κάψεις τα καρούλια (του αργαλειού).
*Σαν ρίξει ο Μάρτης μια βροχή κι Απρίλης άλλη μία,
να δεις κουλούρες στρογγυλές και πίττες σαν αλώνι.
*Απρίλης φέρνει την δροσιά, φέρνει και τα λουλούδια.
*Και τ' Απριλιού ταις δεκοχτώ,
πέρδικα ψόφησε στ' αυγό (δηλαδή απ' το κρύο).
*Αν βρέξει ο Μάρτης δυο νερά κι ο Απρίλης άλλο ένα,
χαρά σε εκείνον τον ζευγά που ‘χει στη γη σπαρμένα.
*Ως τ' Απριλιού τις δεκαοχτώ να' χεις τα μάτια σου ανοιχτά.
*Περάσανε οι δεκαοχτώ, άραξε πάνω σ' ένα αυγό.
*Aν κάνει ο Mάρτης δυο νερά κι ο Aπρίλης πέντε - δέκα,
να δεις το κοντοκρίθαρο πως στρίβει το μουστάκι,
να δεις και τις αρχόντισσες πως ψιλοκλεισιρίζουν,
να δεις και τη φτωχολογιά πως ψιλοκοσκινάει.
*Ο Μάρτης έχει τ' όνομα, κι ο Απρίλης τα λουλούδια.
*Αν κάνει ο Απρίλης δυο νερά κι ο Μάης άλλο ένα,
χαρά στονε τον γεωργό που ‘χει πολλά σπαρμένα.
*Ο Απρίλης με τα λούλουδα κι ο Μάης με τα ρόδα.
*Ο Απρίλης ο γρίλλης, ο Μάης ο πολυψωμάς.
*Τον Απρίλη και το Μάη κατά τόπους τα νερά.
*Αλί στα Μαρτοκλάδευτα και τ' Απριλοσκαμένα.
*Του Απρίλη η βροχή, κάθε στάλα και φλουρί.
*Αν κάνει ο Μάρτης τρία νερά κι ο Απρίλης άλλα δύο,
να δεις του Μάρτη τα κουκιά, τ' Απρίλη τα σιταράκια,
να δεις το γέρο- Κρίθαρο πώς τρέφει τη μουστάκα.
*Απρίλης, Μάης, κοντά ειν' το θέρος.
*Απρίλης έχει τα χάδια κι ο Μάρτης τα δαυλιά.
*Των καλών ναυτών τα ταίρια τον Απριλομάη χηρεύουν.
ΕΟΡΤΕΣ
Αγιος Γεώργιος ο Τροπαιοφόρος
Η μνήμη του Αγίου γιορτάζεται στις 23 του Απρίλη. Εάν όμως το Πάσχα πέφτει μετά τις 23 Απρίλη, τότε η μνήμη του Αγίου γιορτάζεται την επόμενη μέρα του Πάσχα (Δευτέρα της Δικαινησίμου).
Ἀπολυτίκιο
Ἦχος δ’.
Ὡς τῶν αἰχμαλώτων ἐλευθερωτής, καὶ τῶν πτωχῶν ὑπερασπιστής, ἀσθενούντων ἰατρός, βασιλέων ὑπέρμαχος, Τροπαιοφόρε Μεγαλομάρτυς Γεώργιε, πρέσβευε Χριστῷ τῷ Θεῷ, σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.
Κοντάκιο
Ἦχος δ’ . Ὁ ὑψωθείς ἐν τῷ Σταυρῷ.
Γεωργηθείς ὑπό Θεοῦ ἀνεδείχθης, τῆς εὐσεβείας γεωργός Τιμιώτατος, τῶν ἀρετῶν τὰ δράγματα συλλέξας σεαυτῷ· σπείρας γὰρ ἐν δάκρυσιν, εὐφροσύνῃ θερίζεις· ἀθλήσας δὲ δι᾽ αἵματος, τὸν Χριστόν ἐκομίσω· καὶ ταῖς πρεσβείαις Ἅγιε ταῖς σαῖς, πᾶσι παρέχεις πταισμάτων συγχώρησιν.
Περισσότερα για τον Αγιο Γεώργιο εδώ
ΑΝΑΣΤΑΣΗ
Ο Απρίλης είναι ο κατ’ εξοχήν μήνας όπου γιορτάζεται το Πάσχα, αν και ορισμένες φορές το Ορθόδοξο Πάσχα μπορεί να γιορταστεί μέχρι και στις 8 Μαΐου (όπως έγινε το 1983). Το Πάσχα έχει τις ρίζες του στην αρχαία Αίγυπτο, όπου γιορτάζονταν η εαρινή ισημερία, κι από εκεί πέρασε στους Εβραίους ως«Πεσάχ», σε ανάμνηση της Εξόδου τους από την αιχμαλωσία, και τέλος έφτασε και στους χριστιανούς αφού ταυτίστηκε με τον σταυρικό θάνατο Του Ιησού Χριστού την περίοδο του Εβραϊκού Πάσχα, το οποίο γιορταζόταν κατά την ημέρα της πρώτης εαρινής πανσελήνου.
Στους πρώτους τρεις αιώνες της χριστιανοσύνης, όμως, οι διάφορες εκκλησίες γιόρταζαν την μεγάλη αυτή φεγγαρογιορτή σε διαφορετικές ημερομηνίες. Άλλες μεν κατά το παράδειγμα των αποστόλων Ιωάννη και Παύλου, κατά την ημέρα τουθανάτου του Χριστού την 14η του Εβραϊκού μηνός Νισσάν, μία δηλαδή ημέρα πριν από την γιορτή του Εβραϊκού Πάσχα και σε οποιαδήποτε ημέρα της εβδομάδας και αν συνέπιπτε, άλλες δε πάντοτε κατά την Κυριακή που έπονταν της πρώτης εαρινής πανσελήνου.
Λόγω των διαφορών αυτών στον εορτασμό του Πάσχα από τις διάφορες εκκλησίες η Α’ Οικουμενική Σύνοδος, που συγκάλεσε ο Μέγας Κωνσταντίνος στη Νίκαια της Βιθυνίας, το 325 μ.Χ., θέσπισε τα του προσδιορισμού της εορτής του Πάσχα με μία εγκύκλιο επιστολή του Μεγάλου Κωνσταντίνου, όπου εκτίθεται ο γνωστός από τότε ως «Όρος της Νικαίας». Σύμφωνα μ’ αυτόν: «Το Πάσχα θα πρέπει να εορτάζεται την Κυριακή μετά την πρώτη πανσέληνο της άνοιξης, κι αν η πανσέληνος συμβεί Κυριακή τότε να εορτάζεται την επομένη Κυριακή (για να μην συμπέσει με τον εορτασμό του Εβραϊκού Πάσχα).» Ο εορτασμός του Πάσχα λοιπόν συνδέθηκε άμεσα με την εαρινή ισημερία και την πρώτη πανσέληνο της άνοιξης.
Πολλά, όμως, από τα σημερινά έθιμα της γιορτής αυτής προέρχονται από την αρχαιότητα και τους γιορτασμούς των αρχαίων προς τιμήν του Άττι, του Διονύσου και του Άδωνι, που τελούνταν κι αυτές την Άνοιξη. Τα έθιμα αυτά της Λαμπρήςπεριλαμβάνουν τα κόκκινα αυγά, σύμβολο γονιμότητας και αναγέννησης, και τις κούνιες, έθιμο υγείας κι ευεξίας. Σε συνδυασμό με το Πάσχα έχουμε επίσης και τις εορτές της Κυριακής των Βαΐων, και την προηγούμενη ημέρα, το Σάββατο του Αγίου Λαζάρου, που θεωρείται γιορτή «νεκραναστάσιμη» η οποία «προτυπώνει την Ανάσταση Του Χριστού και αναδεικνύει την βεβαιότητα της ανάστασης όλων των κεκοιμημένων». Την εβδομάδα, τέλος, της Διακαινησίμου, που ακολουθεί το Πάσχα και ονομάζεται «Ασπροβδόμαδο», οι γιορτασμοί της Λαμπρής συνεχίζονται με χορούς και τραγούδια σε ξωκλήσια και πλατείες.
 |
| April - Leandro Bassano |
ΠΟΙΗΜΑΤΑ
Κική Δημουλά
i - Οι λυπημένες φράσεις
i - Οι λυπημένες φράσεις
«…Να είχαμε μιαν άνοιξη./ Μη γελάς.
Με πράγματα που δεν υπάρχουν μη γελάς.
Ας λένε τα πουλιά και οι μυρωδιές στα πλάγια
πως είναι Απρίλης.
Το λένε τα πουλιά κι οι έρωτες των άλλων.
Εμένα μ’ εξαπατούν οι θεοί/ κάθε που αλλάζει ο καιρός
κάθε που δεν αλλάζει./ Μη γελάς.
Έαρ δε γίνεται/ με ρίμες/ ήλιοι- Απρίλιοι
ήλιοι- Απρίλιοι,/ ομοικατάληκτες στιγμές,
χρόνος χρωμάτων,/ στρέμματα φωτός,
χαμομηλιών ανυπομονησία να μυρίσω…
Αχ, οι λυπημένες φράσεις, οι λυπημένες λέξεις
στους δρόμους τους εμπορικούς
τις Κυριακές τις ανοιξιάτικες».
Ο Απρίλης- φημισμένος κηπουρός- πήδηξε το πρωί
Στο χέρσο κήπο μου κι ένα εξαίσιο έμπηξε
Τριαντάφυλλο. Η άνοιξη κρυμμένη πίσω από το
Τριαντάφυλλο βλέπει την έκπληξή μου και γελάει
Ενώ με την απέραντη χαρά μου
Παρασημοφορεί το μάγο κηπουρό"
Τ S Eliot - Έρημη Χώρα
(απόσπασμα)
«Ο Απρίλης είναι ο μήνας ο σκληρός, γεννώντας
Μες απ’ την πεθαμένη γη τις πασχαλιές, σμίγοντας
Θύμηση κι επιθυμία, ταράζοντας
Με τη βροχή της άνοιξης ρίζες οκνές.
Ο χειμώνας μας ζέστανε, σκεπάζοντας
Τη γη με το χιόνι της λησμονιάς, θρέφοντας
Λίγη ζωή μ’ από ξερούς βολβούς.
Ποιες ρίζες απλώνονται γρυπές, ποιοι κλώνοι δυναμώνουν
Μέσα στα πέτρινα τούτα σαρίδια; Γιε του Ανθρώπου,
Να πεις, ή να μαντέψεις, δεν μπορείς, γιατί γνωρίζεις μόνο
Μια στοίβα σπασμένες εικόνες, όπου χτυπάει ο ήλιος,
Και δε σου δίνει σκέπη το πεθαμένο δέντρο, κι ο γρύλος ανακούφιση
Κι η πέτρα ήχο νερού
Κείνο το λείψανο που φύτεψες στον κήπο σου τον άλλο χρόνο
Άρχισε να βλασταίνει; Πες μου, θα ανθίσει φέτο;»
 |
| Illustration of the month of April. Engraving by Jacques Callot. |
Ο. Ελύτης - Το ημερολόγιο ενός αθέατου Απρίλη
(απόσπασμα)
Ολοένα σφύριζε ο αέρας κι ολοένα σκοτείνιαζε
Κι ολοένα έφτανε η μακρινή φωνή στ’ αυτιά μου:
«μια ζωή ολόκληρη»… «μια ζωή ολόκληρη…»….
Άραγες να ‘ναι η μοναξιά σ’ όλους του κόσμους ίδια;
…………………………………
Ολοένα σφύριζε ο αέρας κι ολοένα σκοτείνιαζε
Κι ολοένα έφτανε η μακρινή φωνή στ’ αυτιά μου:
«μια ζωή ολόκληρη»… «μια ζωή ολόκληρη…»….
Στον αντικρινό τοίχο οι σκιές των δέντρων παίζουν κινηματογράφο.
Κάπου, φαίνεται, θα διασκεδάζουν
Μόλο που δεν υπάρχουν διόλου σπίτια ή άνθρωποι
Ακούω κιθάρες κι άλλα γέλια που δεν είναι σιμά
Μπορεί και μακριά πολύ μέσα στων ουρανών τα αποκαϊδια
Την Ανδρομέδα, την Άρκτο ή την Παρθένο…
Άραγες να ‘ναι η μοναξιά σ’ όλους του κόσμους ίδια;»
Οδυσσέας Ελύτης, [Θυμάμαι ήταν Απρίλης]
“… Θυμάμαι ήταν Απρίλης όταν ένιωσα πρώτη φορά
το ανθρώπινο βάρος σου
Το ανθρώπινο σώμα σου πηλό κι αμαρτία
Όπως την πρώτη μέρα μας στη γη
Γιόρταζαν τις αμαρυλλίδες- Μα θυμάμαι πόνεσες
Ήτανε μια βαθιά δαγκωματιά στα χείλια
Μια βαθιά νυχιά στο δέρμα κατά κει που χαράζεται
Παντοτινά του ο χρόνος
Σ’ άφησα τότες
Και μια βουερή πνοή σήκωσε τ’ άσπρα σπίτια
Τ’ άσπρα αισθήματα φρεσκοπλυμένα επάνω
Στον ουρανό που φώτιζε μ’ ένα μειδίαμα.
Τώρα θα ‘χω σιμά μου ένα λαγήνι αθάνατο νερό
Θα ‘χω ένα σχήμα λευτεριάς ανέμου που κλονίζει
Κι εκείνα τα χέρια όπου θα τυραννιέται ο Έρωτας
Κι εκείνο το κοχύλι σου όπου θ’ αντηχεί το Αιγαίο.”
(Ο. Ελύτης, Προσανατολισμοί, Ίκαρος)
 |
| Sebald Beham - März und April |
Ρένα Καρθαίου - Απρίλιος
Γύρω , γύρω όλοι , παιδιά ,
και στη μέση η Πασχαλιά !
Πάσχα κι η καρδιά του Απρίλη ,
Φιληθείτε εχθροί και φίλοι .
«Δεύτε λάβετε φως» όλοι ,
Φως στο σπίτι , στο περβόλι .
Μαύρες κότες σοκολάτα ,
κόκκινα τ’ αυγά στα πιάτα .
Ζήτω τα βουνά κι οι κάμποι !
Φως στο φως ο ήλιος λάμπει .
Γύρω γύρω όλοι
και στη μέση η Πασχαλιά .
κάποιο δέντρο είμαι
κ’ έγινε ποτάμι η ρίζα μου
τώρα που ξέρουμε πόσο μαύρη είν’ η θάλασσα
και το ποτάμι πάει…
Δυο φύλλα έρημα τα χείλη μου
τη νύχτα
ο άγγελος της μοναξιάς
με τολμηρά ενδύματα.
Πουλιά του Απριλίου χαρούμενα
εποχή εχθρική
ώς το μυρωμένο βράδυ
ώς μέσα στα μεσάνυχτα.
Βγάλε ψυχή μου τραγούδι
να πολεμήσω την Άνοιξη.
Ξένος είμαι στο σπίτι μου
ξένος στους δρόμους
με λένε Γιάννη δεν έχω τίποτα δικό μου.
Κ. Καρυωτάκης
Μέρα τ’ Απρίλη
γεμάτη θάμπος
γελούσε ο κάμπος
με το τριφύλλι.
Ως την εφίλει
το πρωινό θάμπος,
η φύση σάμπως
γλυκά να ομίλει.
Εκελαδούσαν
πουλιά πετώντας
όλο πιο πάνω.
Τ’ άνθη ευωδούσαν.
Κι είπε απορώντας:
“Πώς να πεθάνω;”
 |
| Ciclo dei Mesi April. |
Κώστας Μόντης
Προσέχετε τα σπουργιτάκια τ`Απρίλη.
Μην νομίζετε πως είναι σαν τ`άλλα
που παίζουν με τις ρόδες του αυτοκινήτου
και φεύγουν μισή στιγμούλα πριν τα πατήσουν.
Αυτά μένουν και σκοτώνονται.
Κώστας Ουράνης – Vita Nuova
Δεν θέλω πια παρά να ζω έτσι όπως ένα δέντρο,
οπού θροΐζει ανάλαφρα σε πρωινό του Απρίλη
μεσ’ σ’ ένα κάμπο ειρηνικό, γεμάτον φως γαλάζιο
και παπαρούνες κόκκινες και άσπρο χαμομήλι.
Δεν θέλω πια παρά να ζω έτσι σαν ένα ρόδο,
που άνθισε κατάμονο μέσα σε πράο χειμώνα
σ’ ένα πεζούλι φτωχικό κι ηλιόφωτο, που να ‘χει
ασβεστωμένο τοίχωμα να του κρατάει το χώμα.
Θεέ μου! άσε με να ζω σαν ένα από τα μύρια,
τ’ ανώφελα τα έντομα που από το φως μεθάνε
και τη ζωή τους στους ανθούς ανάμεσα περνάνε,
μακριά απ’ τον κόσμο, μοναχό σ’ ένα λευκό σπιτάκι:
και να ‘χω μέσα στην ψυχή των γέρων στην ειρήνη
και στην καρδιά μου των φτωχών την ένθεη καλωσύνη.
Κ. Παλαμάς, - Ο Απρίλης και η Αυγή
Ταίρι νιόνυμφο προβαίνει
ο Απρίλης κι η Αυγή,
να του στρώσει το προσμένει
νυφικό κρεβάτ’ η Γη.
Χίλια δώρα ετοιμάζει
για το ταίρι π’ αγαπά,
τα ξεθάφτει, σα χαλάζι
πλούτη ατίμητα σκορπά.
Εις τους κήπους άνθη χύνει
και πουλιά στις λαγκαδιές,
Στα πουλιά τραγούδια δίνει,
και στα άνθη ευωδιές.
Τη δροσιά κάνει να λάμπει
σα διαμάντι στα κλαριά,
άνθος φτερωτό την κάμπη
αεράκι το βοριά.
Και τα δέντρα φουντωμένα,
πράσινα, βαθιά, ανοιχτά,
μόλις βγήκαν νιοβαμμένα
απ’ τα χέρια της κι αυτά.
Ειν’ η λίμνη πιο γαλάζια,
πιο καθάρια η ρεματιά,
πιο πολλά εχ’ η κόρη νάζια
κι ο έρωτας ψευτιά.
Ταίρι νιόνυμφο προβαίνει
ο Απρίλης κι η Αυγή,
να του στρώσει το προσμένει
νυφικό κρεβάτ’ η Γη.
τα ξεθάφτει, σα χαλάζι
πλούτη ατίμητα σκορπά.
Εις τους κήπους άνθη χύνει
και πουλιά στις λαγκαδιές,
Στα πουλιά τραγούδια δίνει,
και στα άνθη ευωδιές.
Τη δροσιά κάνει να λάμπει
σα διαμάντι στα κλαριά,
άνθος φτερωτό την κάμπη
αεράκι το βοριά.
Και τα δέντρα φουντωμένα,
πράσινα, βαθιά, ανοιχτά,
μόλις βγήκαν νιοβαμμένα
απ’ τα χέρια της κι αυτά.
Ειν’ η λίμνη πιο γαλάζια,
πιο καθάρια η ρεματιά,
πιο πολλά εχ’ η κόρη νάζια
κι ο έρωτας ψευτιά.
Ταίρι νιόνυμφο προβαίνει
ο Απρίλης κι η Αυγή,
να του στρώσει το προσμένει
νυφικό κρεβάτ’ η Γη.
 |
| Maestro dei mesi, 03-04 marzo e aprile |
Μαρία Πολυδούρη - Η ΑΓΑΠΗ ΤΟΥ ΠΟΙΗΤΗ
Μ᾿ ἀπάντησες στὸ δρόμο σου, Ποιητή.
Ἤμουν τὸ πρωτολούλουδο τοῦ Ἀπρίλη.
Ἡ δίψα τῆς ἀγάπης ποὺ ζητεῖ
σοῦ φλόγιζε τὴ σκέψη καὶ τὰ χείλη.
Ἤμουν τὸ πρωτολούλουδο. Κλειστὴ
τότε ἡ πηγὴ τῶν στοχασμῶν μου, ἐμίλει
μόνο ἡ καρδιά μου ἀθώα καὶ λατρευτή,
ὅταν τὸ πρῶτο βλέμμα μου εἶχες στείλει.
Μὲ τὸν καιρό, τὸν πόθο σου σ᾿ ἐμὲ
νὰ φανερώσης σίμωσες. Ὠιμέ,
εἴμασταν μιᾶς γενιᾶς παιδιά. Ἡ καρδιά μας
Ἀγάπαε μὲ τὸ πάθος ποὺ ζητᾶ
νὰ πάρη, τὸ αἰσθανθήκαμε φρικτὰ
καὶ πήραμεν ἀλλοῦθε τὴ ματιά μας.
Γιάννης Ρίτσος
“Απρίλης: Άνοιξη! Δυο σταγόνες θάλασσα τα μάτια σου.
Μια καρδερίνα ανεβοκατεβαίνει σ’ έναν ξύλινο σταυρό.”
❤
“… Ένα καροτσάκι
τέσσερις Απρίληδες το σέρνουν
στο στρατί – στρατί του γαλαξία,
τέσσερις Απρίληδες με σέρνουν
μες στον ουρανό.
William Shakespeare – Sonnet 98 (1609)
Δεν ήμουν πλάι σου την άνοιξη αυτή
καθώς ο Απρίλης, πολύχρωμος και λαμπερός
της νιότης την πνοή φυσούσε μες στο κάθε τι -
ως και ο Κρόνος γελούσε κι έπαιζε, ο σκοτεινός.
«Αχ, πόσο η άνοιξη μοιάζει αυτής της αγάπης
με την αβέβαιη δόξα μιας απριλιάτικης μέρας
που μια στιγμή δείχνει όλο το θάμβος του ήλιου
και την άλλη ένα σύννεφο τα παρασέρνει όλα.»
Δ. Σολωμός - Ελεύθεροι πολιορκημένοι,
Σχεδίασμα Γ
“Έστησ’ ο Έρωτας χορό με τον ξανθόν Απρίλη,
Κι η φύσις ηύρε την καλή και τη γλυκιά της ώρα,
Και μες στη σκιά που φούντωσε και κλει δροσιές και μόσχους
Ανάκουστος κιλαϊδισμός και λιποθυμισμένος […]
Μάγεμα η φύσις κι όνειρο στην ομορφιά και χάρη,
Η μαύρη πέτρα ολόχρυση και το ξερό χορτάρι
Με χίλιες βρύσες χύνεται, με χίλιες γλώσσες κραίνει
Όποιος πεθαίνει σήμερα χίλιες φορές πεθαίνει.
Τρέμ’ η ψυχή και ξαστοχά γλυκά τον εαυτό της…
Βλάντιμιρ Χολάν -Τέταρτος μήνας
“Απριλιάτικη καταχνιά. Μια αχτίδα ήλιου
χλωμή σαν το ραβδί ενός τυφλού χαράζει σιγά το δρόμο της,
αν και πιο σίγουρη από μια βδομάδα πριν.
Κρύα χέρια, ζεστή καρδιά.
Κι εσύ νιώθεις πιο πολλά από ένα αίσθημα. Όμως αυτό είναι όλο.
Αν σ’ απειλήσει ο κίνδυνος, δεν έχεις προστασία.
Αν σ’ απειλήσει η ευτυχία, είσαι ανίσχυρος.
(Ξένη ποίηση του 2ου αιώνα, Ελληνικά γράμματα)”
ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ
Μουσική: Παντελής Θαλασσινός
Ένας ευαίσθητος Απρίλης, ένας αθέατος καιρός
γελάει το φρουρό της πύλης και βγαίνει ήλιος λαμπερός.
Πετά τα ρούχα του στρατιώτη, φορά πουκάμισο λευκό
και στην αγάπη του την πρώτη στέλνει ένα όνειρο γλυκό.
Φέρνει μια ζάλη στους ανέμους, ανατριχίλα στο νερό
με την καρδιά στήνει πολέμους και με τον Έρωτα χορό.
Ένας ευαίσθητος Απρίλης, ένας αθέατος καιρός
γελάει το φρουρό της πύλης και βγαίνει ήλιος λαμπερός.
Από τους κήπους κόβει βάγια κι απ' την αυλή του πασχαλιές
για να στολίσει τα ναυάγια που μείναν δίχως αγκαλιές.
Φέρνει μια ζάλη στους ανέμους, ανατριχίλα στο νερό
με την καρδιά στήνει πολέμους και με τον Έρωτα χορό.
Θαλασσινός
Απρίλιος
Ψαράδες την πρωταπριλιά μεγάλο ψέμα είπαν
σκαρφάλωσαν στις φασολιές και στα ουράνια βγήκαν
ήπιαν το γάλα των θεών, όλο το γαλαξία
αιώρες στο άλσος το ιερό με τα κορίτσια είδαν
τους πόθους και τα πάθη, το ερωτευμένο ελάφι
Το σάββατο τους ξύπνησαν οι γκάιντες και τα ντέφια
ο Λάζαρος ο αγέλαστος βάγια σκορπάει στα δίχτυα
το μοιρολόι της Παναγιάς, των γυναικών λουλούδια
αυτά αναστήσαν τον Χριστό, χαρές δες και λουλούδια
κι ο Άδης επικράνθη, τ' άδυτα μύχια βάθη
Φωτιές τα χριστολούλουδα, η πλάση που ανασαίνει
χείλη με χείλη το γλυκό φιλι που ανασταίνει
ο 'Αι Γιώργης στην πηγή πολέμησε τον δράκο
και τα νερά λευτέρωσε και πότισε τον κάμπο
ολόκληρη οικουμένη φιλί που ανασταίνει
Ψυχές ξυπνήσαν σώματα κι ήπιαν όλο το πάθος
πόσο κρατάει ο έρωτας όσο ανοιχτό ένα άνθος!
Άχρονο φως αόρατο, κατέβα να μας ντύσεις
κι όλου του κόσμου τις καρδιές να τις παρηγορήσεις
κόκκινες να τις βάψεις κι αόρατο να λάμψεις
Απρίλης
Στίχοι - Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης
Απρίλη μου, Απρίλη μου ξανθέ
και Μάη μυρωδάτε, καρδιά μου πώς αντέ
Καρδιά μου πώς, καρδιά μου πώς αντέχεις
μέσα στην τόση αγάπη και στις τόσες ομορφιές
Γιομίζ’ η γειτονιά τραγούδια και φιλιά
Την κοπελιά μου τη λένε Λενιώ
Την κοπελιά μου τη λένε Λενιώ
Την κοπελιά μου τη λένε Λενιώ, μα το `χω μυστικό
Αστέρι μου, αστέρι μου χλωμό
του φεγγαριού αχτίδα στο γαϊτανόφρυδο
Στο γαϊτανο , στο γαϊτανοφρυδό σου
κρεμάστηκε η καρδιά μου σαν το πουλάκι στο ξόβεργο
Γιομίζ’ η γειτονιά...
Λουλούδι μου, λουλούδι μυριστό
και ρόδο μυρωδάτο, στη μάνα σου θα `ρθω
στη μάνα σου, στη μάνα σου θα `ρθω
να πάρω την ευχή της και το ταίρι που αγαπώ
Γιομίζ’ η γειτονιά..
Θεσσαλονίκη Σαββατόβραδο κι Απρίλης
Μουσική: Γιώργος Χατζηνάσιος
Θεσσαλονίκη, Σαββατόβραδο κι Απρίλης
και να μου δίνεις τον καημό μ’ απλοχεριά,
σε κάποια απόμερη γωνιά της Νέας Κρήνης
με το τζουκ μποξ να με γυρίζεις στα παλιά.
Σε ένα ρεμπέτικο θα ρίξω την ψυχή μου,
να ξεγελάσω το χαμένο τον καιρό.
Ήτανε κάποτε η άνοιξη δική μου
ήμουνα κάποτε Απρίλης σου εγώ.
Θεσσαλονίκη κι απ’ το Κάστρο το βραδάκι
να σ’ αγναντεύω και να λιώνω σαν κερί,
δεκαοχτώ χρονώ τρελό παλικαράκι
με το μεράκι σου να βγαίνω στη ζωή.
ΑΠΡΙΛΗΣ
Μουσική: Βασίλης Κουμπής
Αγόρι μου ξανθέ μου Απρίλη
σαν δυοσμαρίνι ευωδάς
κάθε που με ξεπροβοδάς
μ’ ένα φιλί στα χείλη
Αγόρι μου ξανθέ μου Απρίλη
άσπρα μου δόντια δροσερά
ποιά Παναγιά καλοκυρά
μωρό σε γλυκοφίλει
Αγόρι μου ξανθέ μου Απρίλη
έλα στο πλάι μου ξανά
να γιάνεις ότι με πονά
κι όσα ο καιρός θα στείλλει
Το βαλς του Απρίλη
Στίχοι: Σοφία Καραχάλιου
Μουσική: Λάζαρος Σαμαράς
Αγκαλιές ήρθαν σαν μήνες,
άλλες για να με ζεστάνουν
κι άλλες ήρθαν σαν τον Μάρτη,
άνω - κάτω να με κάνουν.
Άνθρωποι, κορμιά σαν δέντρα,
είχαν μέσα μου ριζώσει,
άλλοι είχανε ανθίσει,
άλλοι είχαν μαραζώσει.
Μα εγώ ζητούσα έναν,
το Απρίλη μου τον ψεύτη
και τα λόγια που με δέναν,
της καρδούλας μου τον κλέφτη.
Άλλοι μέσα στο Δεκέμβρη
μου ζητούσανε να γιάνω,
τις ψυχές τις παγωμένες
κι έτσι μόνιμα να χάνω.
Τα λουλούδια που μυρίζουν
άλλοι για να με γλυκάνουν,
στου Ιούλη τα νυχτέρια,
τα φεγγάρια μου να φτάνουν.
Μα εγώ ζητούσα έναν
τον Απρίλη μου τον ψεύτη
και τα λόγια που με δέναν,
της καρδούλας μου τον κλέφτη
Πηγές
Μουσική: Λάζαρος Σαμαράς
Αγκαλιές ήρθαν σαν μήνες,
άλλες για να με ζεστάνουν
κι άλλες ήρθαν σαν τον Μάρτη,
άνω - κάτω να με κάνουν.
Άνθρωποι, κορμιά σαν δέντρα,
είχαν μέσα μου ριζώσει,
άλλοι είχανε ανθίσει,
άλλοι είχαν μαραζώσει.
Μα εγώ ζητούσα έναν,
το Απρίλη μου τον ψεύτη
και τα λόγια που με δέναν,
της καρδούλας μου τον κλέφτη.
Άλλοι μέσα στο Δεκέμβρη
μου ζητούσανε να γιάνω,
τις ψυχές τις παγωμένες
κι έτσι μόνιμα να χάνω.
Τα λουλούδια που μυρίζουν
άλλοι για να με γλυκάνουν,
στου Ιούλη τα νυχτέρια,
τα φεγγάρια μου να φτάνουν.
Μα εγώ ζητούσα έναν
τον Απρίλη μου τον ψεύτη
και τα λόγια που με δέναν,
της καρδούλας μου τον κλέφτη
Simon & Garfunkel: “April Come She Will”
Deep Purple: “April”
Ο Απρίλιος στις ταπετσαρίες Trivulzio
Οι ταπετσαρίες Trivulzio είναι ένα σύνολο από δώδεκα ταπισερί που απεικονίζουν τον κύκλο των μηνών . Σήμερα βρίσκονται στο Μουσείο Αρχαίας τέχνης του Castello Sforzesco στο Μιλάνο .
Ολες οι ταπετσαρίες έχουν ένα σταθερό μοτίβο: μέσα σε ένα πλαίσιο της υπάρχουν οικόσημα (το Trivulzio και άλλες συναφείς οικογένειες, όπως Colleoni , το d'Avalos καιGonzaga ) Στο κέντρο της είναι η αλληγορική προσωποποίηση του μήνα, που περιβάλλεται από μικρότερα στοιχεία όπως διάφορες γεωργικές ασχολίες που αφορούν τον μήνα αυτό . Πάνω δεξιά είναι το ζώδιο που αντιστοιχεί στον μήνα , ενώ προς τα αριστερά είναι ο ήλιος στις διάφορες αστρικές θέσεις, ανάλογα με την εποχή.
Στον Απρίλιο, γύρω την κεντρική φιγούρα που κρατάει στο χέρι ένα κλαδί βασιλικού , δείχνει νέους γλεντζέδες - σκηνή που παραπέμπει τα Floralia , και ένα κορίτσι στο πρώτο πλάνο που προσφέρει ένα στεφάνι στο θεατή σαν να τον καλεί να συμμετάσχει στον εορτασμό .
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου