Έπος του Γκιλγκαμές

Η πινακίδα με την ιστορία του Κατακλυσμού από το Έπος του Γκιλγκαμές στην ακκαδική γλώσσα

Το Έπος του Γκιλγκαμές είναι επικό ποίημα από την περιοχή της Βαβυλωνίας κι αποτελεί το αρχαιότερο γνωστό λογοτεχνικό έργο, και που ανάγεται σήμερα στην Ασσυρο-Βαβυλωνιακή φιλολογία. Πρόκειται για τη συλλογή θρύλων και ποιημάτων των Σουμερίων για τον Γκιλγκαμές, μυθικό ή/και ιστορικό πρόσωπο Βασιλέα ήρωα της Ουρούκ που θεωρείται ότι έζησε την 3η χιλιετία π.Χ. Το Έπος του Γκιλγκαμές, αποτελεί μια ποιητική παράδοση, στην αρχή προφορική, που μετά από κάποιους αιώνες απετέλεσε τον πυρήνα ενός ποιητικού κύκλου σε σουμερική γλώσσα. Οι μεταγενέστεροι ποιητές του Ακκάδ εμπνεύστηκαν ένα έπος όπου στη πληρέστερη μορφή του, (όπως έχει διασωθεί), περιείχε δώδεκα άσματα.

Το έπος αυτό περιλαμβάνει και τον περίφημο μύθο του Κατακλυσμού των Σουμερίων. Η βασική ιστορία περιστρέφεται γύρω από τη σχέση φιλίας που αναπτύσσεται ανάμεσα στο βασιλιά Γκιλγκαμές και τον Ενκίντου, έναν ημιάγριο άνθρωπο που γίνεται φίλος του βασιλιά και μαζί αναλαμβάνουν ριψοκίνδυνες αποστολές, ενώ δίνει μεγάλη σημασία και στο συναίσθημα απώλειας που διακατέχει τον Γκιλγκαμές μετά το θάνατο του Ενκίντου.

Το Έπος του Γκιλγκαμές έχει παρουσιαστεί από πολλούς συγγραφείς είτε ως μετάφραση είτε ως μυθιστορηματική αφήγηση του πρωτότυπου κειμένου.

Ιστορία

Η υποτιθέμενη περίοδος βασιλείας του Γκιλγκαμές πιστεύεται ότι ήταν περίπου το 2500 π.Χ., 400 χρόνια νωρίτερα από τις αρχαιότερες γραπτές πηγές. Ωστόσο, η ανακάλυψη αρχαιολογικών ευρημάτων που συνδέονται με το βασιλιά Άγκα της πόλης Κις, ο οποίος αναφέρεται μέσα στο έπος, αποτελούν ενδείξεις για το ότι ο Γιλγαμές ίσως να ήταν και ιστορικό πρόσωπο.

Η ενδέκατη πινακίδα από το έπος του Γιλγαμές αναφέρεται στο μύθο του Κατακλυσμού, ο οποίος αντλεί τα περισσότερα στοιχεία από το Έπος του Ατραχάσις. Kάποιες φορές προσέθεταν και μια δωδέκατη πινακίδα στο υπόλοιπο έπος, που αποτελούσε τη συνέχεια της ενδέκατης, αλλά σίγουρα ήταν μεταγενέστερη από τις υπόλοιπες, καθώς έχει διαφορετικό τρόπο γραφής και δεν ακολουθεί την αλληλουχία των υπόλοιπων πινακίδων.

Περιεχόμενα

Ο Γκιλγκαμές της Ουρούκ, δυο τρίτα θεός κι ένα τρίτο άνθρωπος είναι μεγαλύτερος και δυνατότερος βασιλιάς της γης. Όταν ο λαός του παραπονιέται για την σκληρότητά του, οι θεοί του στέλνουν τον ημιάγριο Ενκίντου. Ο Ενκίντου εξημερώνεται από τη σαγήνη μιας ιερόδουλης.

Ο Ενκίντου προκαλεί τον Γκιλγκαμές κi ύστερα από σφοδρή μάχη, ο Γκιλγκαμές σταματάει και προτείνει στον Ενκίντου να τον ακολουθήσει σε μια περιπέτεια στο Δάσος των Κέδρων για να σκοτώσει ένα δαίμονα.

Ο Γκιλγκαμές κι ο Ενκίντου προετοιμάζονται για την περιπέτεια στο Δάσος των Κέδρων, με την υποστήριξη πολλών, ανάμεσα στους οποίους κι ο θεός Σαμάς.

Ο Γκιλγκαμές κι ο Ενκίντου ξεκινούν το ταξίδι στο Δάσος των Κέδρων.

Ο Γκιλγκαμές κι ο Ενκίντου, με τη βοήθεια του θεού Σαμάς, σκοτώνουν το δαίμονα που φρουρεί τα δέντρα. Από τα δέντρα σχηματίζουν σχεδία και πλέουν πίσω προς την Ουρούκ.

Ο Γκιλγκαμές δεν υποκύπτει στη γοητεία της θεάς Ιστάρ-Ινάννα, κόρης του θεού Άνου. Η θεά ζητάει από τον πατέρα της να στείλει τον Ταύρο του Ουρανού για εκδίκηση, τον οποίο και καταφέρνουν να σκοτώσουν ο Γκιλγκαμές κι ο Ενκίντου.

Οι θεοί αποφασίζουν ότι κάποιος πρέπει να τιμωρηθεί για τη δολοφονία του Ταύρου των Ουρανών κι έτσι καταδικάζουν τον Ενκίντου. Εκείνος αρρωσταίνει και περιγράφει τον Κάτω Κόσμο, καθώς πεθαίνει.

Ο Γκιλγκαμές θρηνεί για το χαμό του φίλου του, Ενκίντου.

Ο Γκιλγκαμές θέλει να αποφύγει τη μοίρα του Ενκίντου, το θάνατο, και ταξιδεύει μέσα από επικίνδυνα μονοπάτια για να συναντήσει τον Ουτναπιστίμ και τη γυναίκα του, τους μόνους ανθρώπους που γλίτωσαν από το Μεγάλο Κατακλυσμό και τους δόθηκε η αθανασία από τους θεούς, ελπίζοντας ότι κι ο ίδιος μπορεί να αποκτήσει την αθανασία.

Ο Γκιλγκαμές φτάνει στο τέλος του ταξιδιού του, διασχίζοντας τα Νερά του Θανάτου με οδηγό το βαρκάρη Ουρσανάμπι.

Ο Γκιλγκαμές συναντάει τον Ουτναπιστίμ, που του διηγείται την ιστορία του κατακλυσμού και διστακτικά του δίνει μια ευκαιρία για να αποκτήσει την αθανασία. Του λέει ότι αν καταφέρει να μείνει ξύπνιος έξι ημέρες κι εφτά νύχτες θα κερδίσει την αθανασία, ο Γκιλγκαμές όμως αποτυγχάνει και αποκοιμιέται. Έπειτα, ο Ουτναπιστίμ του λέει ότι υπάρχει ένα φυτό που μπορεί να του χαρίσει την αιώνια νεότητα: θα πρέπει να το αναζητήσει στα βάθη της θάλασσας και να το φάει. Ο Γκιλγκαμές βρίσκει το φυτό, αλλά δεν το τρώει αμέσως, γιατί θέλει να το μοιραστεί με τους άλλους γηραιούς της Ουρούκ. Δίπλα σε μια λίμνη, ένα φίδι του κλέβει το φυτό κι έτσι ο Γκιλγκαμές γυρίζει στην Ουρούκ άπραγος, έχοντας αποτύχει διπλά. Στην είσοδο της πόλης, βλέπει τα τεράστια τείχη κι υμνεί τον αδιάκοπο μόχθο των ανθρώπων. Τελικά, ο Γκιλγκαμές έτσι καταλαβαίνει ότι οι άνθρωποι αποκτούν την αθανασία με τον πολιτισμό τους και με δημιουργήματα που μένουν για πάντα στον κόσμο και στις μνήμες των ανθρώπων.

https://el.wikipedia.org/

🍁

Το έπος του Γκίλγκαμες και τα Ομηρικά έπη

Από Μαίρη Μαργαρίτη
-27/10/2017

Το έπος του Γκίλγκαμες είναι το πρώτο αριστούργημα της παγκόσμιας λογοτεχνίας και ανάγεται  στην Ασσυρο-Βαβυλωνιακή φιλολογία. Πρόκειται για μια συλλογή θρύλων και ποιημάτων των Σουμερίων για τον ήρωα Γκίλγκαμες. Ο Γκίλγκαμες υπήρξε ιστορικό πρόσωπο και ήταν βασιλιάς της Ουρούκ, μιας αρχαίας πόλης των Σουμερίων κι αργότερα της Βαβυλωνίας ανατολικά του ποταμού Ευφράτη, γύρω στα 2500 π.Χ. Στην αρχή του έπους αναφέρεται πως ο ίδιος ο Γκίλγκαμες  που υπήρξε  σοφός άνθρωπος και γνώριζε τα πάντα, αφηγήθηκε την ιστορία του γράφοντάς την σε μια πέτρα όταν γύρισε στην πόλη του μετά τις περιπέτειες που πέρασε. Αυτό το γεγονός τον καθιστά όχι μόνο τον πρώτο ήρωα λογοτεχνικού έργου αλλά και τον πρώτο συγγραφέα.

Το έπος του Γκίλγκαμες υπήρξε ένα αγαπημένο λογοτεχνικό έργο στην αρχαία Εγγύς Ανατολή.  Πρέπει να γράφτηκε τον 12 αι. π.Χ. και διαδόθηκε στην  Ανατολή, στη Μεσοποταμία, στη δυτική Περσία, στις ακτές της Μεσογείου και αλλού. Οι ιστορίες κυκλοφόρησαν πρώτα προφορικά και έπειτα καταγράφτηκαν σε σφηνοειδή γραφή καθώς οι λαοί αυτοί είχαν αναπτύξει ήδη από τότε τον γραπτό λόγο. Έπειτα ξαφνικά το έργο εξαφανίστηκε. Οι ειδικοί λένε πως αυτό οφείλεται στο γεγονός πως γύρω στα 300 ή 200 π.Χ.έπαψε να χρησιμοποιείται η σφηνοειδής γραφή και οι επόμενες γενιές δεν ήξεραν να τη χρησιμοποιήσουν ούτε να διαβάσουν τα κείμενα. Έτσι, το έπος του Γκίλγκαμες βρισκόταν σε αφάνεια για περίπου δυο χιλιάδες χρόνια ώσπου ανακαλύφθηκε εκ νέου. Το ανακάλυψε μια ομάδα εξερευνητών, αρχαιολόγων ή και επιδρομέων, τον 19ο αιώνα. Είχε διασωθεί επειδή ήταν γραμμένο σε πήλινες πλάκες που είναι ανθεκτικές.

Η υπόθεση του έπους

---

Το έπος έχει ως κεντρικό ήρωα τον βασιλιά Γκίλγκαμες, αν και στο μεγαλύτερο μέρος του έργου ταξιδεύει και πολεμά μαζί με τον  Ενκιντού, έναν αγριάνθρωπο που εξημερώνεται και γίνεται φίλος του βασιλιά. Στην αρχή τα δυο πρόσωπα παρουσιάζονται χωριστά. Το πρώτο επεισόδιο αφορά τον Ενκιντού που ζει μαζί με τα άγρια ζώα στο δάσος και αποφεύγει τους ανθρώπους ενώ το σώμα του είναι καλυμμένο με τρίχες. Επειδή  οι άνθρωποι νιώθουν να απειλούνται από την παρουσία του, στέλνουν μια πόρνη να τον αποπλανήσει. Λόγω του ότι έχει συναναστραφεί με ανθρώπινο ον,  τα ζώα δεν τον δέχονται πια στο δάσος και έτσι αναγκάζεται να καταφύγει στους ανθρώπους. Η εξημέρωση του Ενκιντού παραπέμπει σαφώς στην κατάκτηση της φύσης από τον άνθρωπο ενώ αυτή η διάσταση του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος διατρέχει όλο το έργο.

Από την άλλη έχουμε τον Γκίλγκαμες που είναι ένας βασιλιάς με παρεκκλίνουσα συμπεριφορά. Απαγάγει και βιάζει τις γυναίκες της Ουρούκ τη νύχτα του γάμου τους, υπερφορολογεί τους κατοίκους και εξαναγκάζει τους νέους άνδρες να χτίσουν ένα μεγάλο τείχος γύρω από την πόλη. Επειδή ο βασιλιάς θεωρούνταν θεός τα χρόνια εκείνα, οι αντιδράσεις του λαού απέναντι στην προβληματική συμπεριφορά του ήταν πολύ ήπιες.

Οι δυο ήρωες συναντιούνται σε ένα σημείο της ιστορίας για να αναμετρηθούν αλλά  από αντίπαλοι και εχθροί καταλήγουν φίλοι. Από εκεί και μετά αντιμετωπίζουν μαζί τους κινδύνους μέχρι τον θάνατο του Ενκιντού.  Οι θεοί αποφασίζουν να τιμωρήσουν  τον  Ενκιντού  για τον θάνατο του Ταύρου των Ουρανών. Έτσι, εκείνος αρρωσταίνει και πεθαίνει. Ο Γκίλγκαμες θρηνεί για το χαμό του φίλου του μένοντας  επτά μέρες και επτά νύχτες πάνω από το νεκρό του σώμα.

Άγαλμα που απεικονίζει τον ήρωα Γκίλγκαμες

Ο Μεγάλος Κατακλυσμός

---

Μετά τον θάνατο του Ενκιντού ο Γκίλγαμες  ταξιδεύει μέσα από επικίνδυνα μονοπάτια  για να συναντήσει τον Ουτναπιστίμ και τη γυναίκα του, τους μόνους ανθρώπους που γλίτωσαν από το Μεγάλο Κατακλυσμό και τους δόθηκε η αθανασία από τους θεούς. Ο Γκίλγκαμες προσπαθεί αλλά αποτυγχάνει να κερδίσει την αθανασία του και επιστρέφει στην Ουρούκ συνειδητοποιώντας πως οι άνθρωποι αποκτούν την αθανασία μόνο με τον πολιτισμό  και με τα δημιουργήματα τους.

Ένα βασικό επεισόδιο του έπους, λοιπόν, είναι ο Κατακλυσμός. Πρόκειται άλλωστε για το πρώτο τμήμα που μεταφράστηκε το 1876 από τις πλάκες με τη σφηνοειδή γραφή καθώς ήταν η πιο γνωστή ιστορία αφού την ήξεραν οι άνθρωποι από τη Βίβλο. Στο έπος του Γκίλγκαμες υπάρχει μια αρχαιότερη εκδοχή της. Η αιτία του Κατακλυσμού είναι το γεγονός ότι οι άνθρωποι  αναπαράγονται πολύ γρήγορα , κάνουν φασαρία και δεν αφήνουν τους θεούς να κοιμηθούν. Γι’ αυτό και εκείνοι στέλνουν την πλημμύρα. Στο έπος του Γκίλγκαμες δεν είναι ηθικό το ζήτημα αλλά περισσότερο  οικολογικό δηλαδή υπερπληθυσμός και ηχορύπανση.

Η ιστορία με τον Κατακλυσμό ελάχιστη σχέση έχει με την κεντρική ιστορία. Υπήρχε μια παλιά λογοτεχνική παράδοση στην Εγγύς Ανατολή για εγκιβωτισμένες ιστορίες πολύ πριν το έπος, που υιοθέτησε και το έπος. Εξάλλου η ιστορία του Κατακλυσμού ανάγει το έπος του Γκίλγκαμες σε ιστορία της ανθρωπότητας. Φαίνεται σαν να αποτελεί ο Κατακλυσμός το μεταίχμιο ανάμεσα σε μια προηγούμενη μυθική περίοδο ζωής των ανθρώπων όπου τα πάντα ήταν πιθανά ακόμη και να γίνει κανείς αθάνατος ή να κοιμηθεί με μια θεά και τη σημερινή ανθρώπινη ζωή. Όταν ο  Γκίλγκαμες επισκεφτεί τον  Ουτναπιστίμ, ο κόσμος της ιστορίας συναντά τον κόσμο του μύθου.

Σκηνή πάλης από το έπος του Γκίλγκαμες

Οι θεοί στο έπος του Γκίλγκαμες

---

Οι θεοί και στο έπος του Γκίλγκαμες, όπως και στον Όμηρο, αλληλεπιδρούν με τους ανθρώπους, αγαπούν, θυμώνουν, ζηλεύουν,  ερωτεύεται ο ένας τον άλλο,  αποπλανεί ο ένας τον άλλο, εξαπατά ή απειλεί. Όμως ο κόσμος των θεών διαχωρίζεται με σαφήνεια από τον κόσμο των ανθρώπων. Τα όνειρα βοηθούν τους ανθρώπους να επικοινωνήσουν με τους θεούς, να ερμηνεύσουν τα σημάδια τους, μια έννοια που είναι άγνωστη στη σημερινή εποχή.

Ο Γκίλγκαμες δεν υποκύπτει στη γοητεία της θεάς Ιστάρ-Ινάννα, κόρης του θεού Άνου. Η θεά ζητάει από τον πατέρα της να στείλει τον Ταύρο του Ουρανού για εκδίκηση, τον οποίο και καταφέρνουν να σκοτώσουν ο Γκίλγκαμες κι ο Ενκιντού. Όμως αργότερα οι θεοί τιμωρούν με θάνατο τον Ενκιντού γι’ αυτή του την πράξη και βυθίζουν στο πένθος τον Γκίλγκαμες. Χαρακτηριστική είναι η αλαζονεία του βασιλιά απέναντι στον έρωτα της θεάς, η οποία πηγάζει από το γεγονός ότι και ο ίδιος είναι κατά τα δυο τρίτα θεός.

Το έπος του Γκίλγκαμες και τα Ομηρικά Έπη

---

Όσον αφορά τα κοινά τους σημεία μπορούμε να σημειώσουμε τα ακόλουθα:

• Η επανάληψη όχι μόνο στίχων αλλά και ολόκληρων αποσπασμάτων : Αυτό είχε να κάνει κυρίως με το γεγονός ότι τα ποιήματα αυτά προορίζονταν για να απαγγελθούν και να ακουστούν από το κοινό και όχι να διαβαστούν. Οπότε το κοινό δεν μπορούσε να ελέγξει τις επαναλήψεις, οι οποίες ήταν χρήσιμες στο να παρατείνουν τον χρόνο της απαγγελίας.
• Ο ήρωας είναι άνδρας και συνήθως έχει θεϊκές ιδιότητες όπως ο Αχιλλέας και ο Γκίλγκαμες.
• Οι ήρωες κάνουν ένα μεγάλο ταξίδι που τους προξενεί δεινά και θλίψη και επιπλέον επιφέρει αλλαγές στη συμπεριφορά και τη στάση ζωής τους, όπως ο Γκίλγκαμες και ο Οδυσσέας.
• Το θέμα της φιλίας ανάμεσα σε δυο άνδρες που πολεμούν μαζί, όπως ζευγάρια φίλων Γκίλγκαμες-Ενκιντού, Αχιλλέας-Πάτροκλος και το μοτίβο της απώλειας του ενός φίλου.
• Οι καταβάσεις: Στο έπος του Γκίλγκαμες περιγράφεται η πρώτη κατάβαση στην παγκόσμια λογοτεχνία δηλαδή το ταξίδι ενός ζωντανού στον κόσμο των νεκρών. Και στη Οδύσσεια ο Οδυσσέας κατεβαίνει στον Κάτω Κόσμο για να συνομιλήσει με συγγενείς του.
• Μπορούμε να σημειώσουμε την ύπαρξη πολιτικής κρίσης και στις τρεις περιπτώσεις: Ο Γκίλγκαμες είναι ένας βασιλιάς με απολυταρχική εξουσία και ο λαός του είναι δυσαρεστημένος, ο Οδυσσέας απουσιάζει από τη Ιθάκη και υπάρχει κενό εξουσίας και ανταγωνισμός διαδόχων ενώ η Ιλιάδα ξεκινά με τον έντονο διαπληκτισμό του πρώτου ήρωα, Αχιλλέα, με τον αρχιστράτηγο Αγαμέμνονα.

Διαφορές του έπους του Γκίλγκαμες με τα Ομηρικά Έπη

---

• Καταρχάς, το έπος του Γκίλγκαμες εμφανίζει πολλά κενά σε αντίθεση με τα Ομηρικά έπη που είναι ιδιαιτέρως επεξεργασμένα στη σύνθεσή τους.
• Το έπος του Γκίλγκαμες είναι πολύ πιο σύντομο και λιγότερο σύνθετο από τα ομηρικά έπη. Πρέπει να ήταν στο σύνολό του περίπου 3000 γραμμές από τις οποίες διασώζονται οι 2000. Δηλαδή 50 – 60 σελίδες ενώ τα ομηρικά έπη είναι περίπου 300 σελίδες έκταση το καθένα.
• Στα Ομηρικά έπη ο αφηγητής επικαλείται τη Μούσα για να  αφηγηθεί την ιστορία ενώ στο  Γκίλγκαμες ο αφηγητής αναφέρει το όνομα του ίδιου του ήρωα που έχει γράψει ο ίδιος την ιστορία του και περιγράφει το μεγαλείο του. Στην ανατολίτικη λογοτεχνία δεν υπάρχει επίκληση στη Μούσα για έμπνευση. Πάντως και στο  Γκίλγκαμες και στα Ομηρικά έπη  απ΄την αρχή γίνεται μνεία στον βασικό πρωταγωνιστή, στον Οδυσσέα, στον Αχιλλέα και στον Γκίλγκαμες. Στα Ομηρικά έπη όμως αποφεύγεται να ειπωθεί το όνομα του ήρωα από τους πρώτους στίχους.

  

  Ο ήρωας βασιλιάς Γκίλγκαμες
  

  
  

Σύγκριση  του ήρωα Γκίλγκαμες με τον ήρωα Οδυσσέα

---

Ο Γκίλγκαμες ήταν ο βασιλιάς της Ουρούκ, μιας μεγάλης πόλης στη Μεσοποταμία, κατά τα δυο τρίτα θεός και το ένα τρίτο άνθρωπος και κυβερνούσε με απολυταρχικό τρόπο.  Σωματικά ήταν πολύ δυνατός, όμορφος, θαρραλέος και περήφανος. Λύνει τα προβλήματα με τη βία και είναι πιστός φίλος του Ενκιντού. Επιθυμεί την αθανασία αλλά τελικά πείθεται πως αυτή ανήκει μόνο στους θεούς. Μαθαίνει από τα λάθη του, αλλάζει στάση ζωής μετά την περιπέτειά του και παύει να είναι αλαζόνας

Ο Οδυσσέας ήταν  βασιλιάς τη Ιθάκης και Τρωικός ήρωας που  προσπαθεί να επιστρέψει σπίτι του μετά τον πόλεμο. Προσβάλλει τον θεό Ποσειδώνα και αντιμετωπίζει τις συνέπειες. Είναι έξυπνος και κερδίζει αυτό που επιθυμεί με ραδιουργίες. Είναι επίσης περήφανος και αγαπά τη δόξα. Παραμένει πιστός στους συντρόφους του. Είναι θνητός και δεν επιθυμεί την αθανασία. Μετά το τέλος της περιπέτειάς του αλλάζει στάση ζωής και μαθαίνει να αποφεύγει τους πειρασμούς.

Εν κατακλείδι, οι ειδικοί λένε πως οι αρχαίοι Έλληνες ήταν γνώστες της ανατολίτικης λογοτεχνίας αλλά τη υιοθέτησαν προσαρμόζοντας την στη δική τους εποχή και στο δικό τους πολιτισμικό πλαίσιο. Γιατί όταν η λογοτεχνία ταξιδεύει έξω από τον χώρο και τον χρόνο που δημιουργήθηκε, τότε αποκτά ένα νέο περιεχόμενο. Το αρχαίο έπος γράφτηκε για να εξυμνήσει ηρωϊκά κατορθώματα τόσο της πολεμικής όσο και της ειρηνικής ζωής. Γι’ αυτό κεντρική αξία του καταλήγει να είναι πάντα η ανθρωπιά.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

---

• «Το έπος του Γκίλγκαμες» / μετάφραση Αύρα Ward. – 2η έκδ. – Αθήνα : Ιστός, 2001

• HarvardX:HUM12x Masterpieces of World Literature
• https://courses.edx.org/courses/course-v1:HarvardX+HUM12x+1T2017/course/

• Michaux Gil, (2003) «Gilgamesh and Homer: a comparative study of motif sets, distinctions and similarities», (Translated from Dutch by Bert Cruysweegs ),Máthesis nº 12 (2003)

• «Προλεγόμενα στο Ομηρικό ζήτημα» στο «Όμηρος. Οδύσσεια» επιμέλεια σειράς Γιάννης Κορδάτος· μετάφραση Ζήσιμος Σιδέρης. – Αθήνα : Δαίδαλος Ι. Ζαχαρόπουλος (Βιβλιοθήκη Αρχαίων Συγγραφέων · 10)

ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ https://artic.gr/to-epos-tou-gilgamesh/

🍁

Το παρακάτω απόσπασμα από το ΄Επος είναι ο θρήνος του ήρωα για το θάνατο του Ενκιντού, φίλου, συντρόφου και προστάτη του στις τιτανικές αναμετρήσεις με τους θεούς.

"Ακούστε με μεγάλοι της Ουρούκ,

θρηνώ τον Ενκιντού, το φίλο μου,

βαριαστενάζω σα γυναίκα που θρηνεί,

κλαίω τον αδελφό μου.

Ε! Ενκιντού, τ' αγριολούλουδο και η γαζέλλα

που στάθηκαν πατέρας σου και μένα

και τα τετράποδα που βόσκαγαν μαζί σου

θρηνούν για σένα.

Του κάμπου και των λιβαδιών τ' αγρίμια,

οι δρόμοι μες τ' αγαπημένο σου κεδρόδασο

νύχτα και μέρα μουρμουρίζουν.

Και ο μεγάλος της τειχόκλειστης Ουρούκ

θρηνεί για σένα

το δάχτυλο της ευλογίας

τεντώνεται σε θρήνο.

Ε! Εκιντού, αδελφέ μου,

τσεκούρι ήσουν στα πλευρά μου

κι η δύναμή μου, το ξίφος πούσερνα στη ζωή μου

κι η ασπίδα πούμπαινε μπροστά μου

φανταχτερό μου ένδυμα, το λαμπρό στολίδι.

΄Ακουσε, γύρω όλη η χώρα αντηχεί

σα μια μητέρα που θρηνεί.

Τα μονοπάτια που διαβήκαμε μαζί, θρηνούν,

κι ο πάνθηρας, κι ο τίγρης και τ' αγρίμια

που κυνηγούσαμε μαζί

και το λιοντάρι, το ελάφι, η λεοπάρδαλη,

ο αίγαγρος, ο ταύρος κι η ελαφίνα.

Και το βουνό που το ποτίσαμε

και σφάξαμε το φύλακά του

θρηνεί για σένα.

Και ο Ουλά, ποτάμι του Ελάμ και

ο αγαπητός μας Ευφράτης

απ' όπου παίρναμε νερό για τα ασκιά μας

και οι πολεμιστές της τειχογύριστης Ουρούκ,

της πόλης όπου σκότωσες τον Ταύρο του Ουρανού,

θρηνούν για σένα.

Κι όλοι της Εριντού οι άνθρωποι

θρηνούν για σένα, Ενκιντού.

Κι οι θεριστές κι οι ζευγολάτες

που κουβαλούσανε καρπό για σένα

τώρα για σένανε θρηνούν.

Κι η πόρνη, που με λάδι ευωδιαστό σε άλειψε

κλαίει πικρά για σένα τώρα.

Κι οι υπηρέτες που μ' αρώματα σ'αλείψανε το σώμα

θρηνούν για σένα τώρα.

Του παλατιού οι γυναίκες που τη σύζυγο σούφερναν

μης δικής σου εκλογής το δαχτυλίδι,

κλαίνε πικρά για σένα τώρα.

Κι οι νιοι που στάθηκαν αδέλφια σου,

σα νάσανε γυναίκες,

ακούρευτα αφήσανε σε πένθος τα μαλλιά τους.

Τύχη κακή με έχει καταστρέψει.

Μικρέ μου αδερφέ, Εκιντού, αγαπημένε φίλε,

γιατί ο ύπνος τούτος σε κρατεί;

Χάθηκες μες στην ερημιά και δεν μπορείς ν' ακούσεις."

https://ektiaisthisi-margerit.blogspot.com/

🍁

Αποσπάσματα από το e-book 

 ΠΡΟΛΟΓΟΣ 

 Ω!, Γκιλγκαμές, άρχοντα της Κουλάμπ, μεγάλη είναι η δόξα σου. Στάθηκε ο άνθρωπος που γνώριζε τα πάντα. Ήταν ο βασιλιάς που γνώριζε του κόσμου όλες τις χώρες. Ήταν σοφός, είδε τα μυστήρια και γνώριζε τα απόκρυφα, μας έφερε μια ιστορία για την πριν από τον κατακλυσμό εποχή. Έκανε ένα πολύ μεγάλο ταξίδι. Κουράστηκε, ταλαιπωρήθηκε και ξαναγύρισε στον τόπο του, για να γράψει σε μια πέτρα όλη του την ιστορία. Όταν οι θεοί δημιούργησαν τον Γκιλγκαμές, του έδωσαν τέλειο σώμα. Ο Σαμάς, ο ένδοξος ήλιος, τον προίκισε με ομορφιά, ο Αντάντ, ο θεός της θύελλας, τον προίκισε με θάρρος. Οι μεγάλοι θεοί έκαναν τόσο τέλεια την ομορφιά του, που όμοιά της άλλη να μην υπάρχει. Τον έκαναν κατά τα δύο τρίτα Θεό και κατά το ένα τρίτο άνθρωπο. Στην Ουρούκ έκτισε τείχη, ένα μεγάλο οχυρωματικό έργο και τον ευλογημένο ναό του Εαννά, για το θεό του στερεώματος, τον Ανού και για την Ιστάρτη θεά του έρωτα. Και το Ιερό αυτό μπορεί να το δεις ακόμα και τώρα. Το εξωτερικό τείχος έμοιαζε με εξωτερική κορνίζα και έλαμπε με τη λάμψη του χαλκού και το εσωτερικό τείχος δεν έχει το όμοιό του. Αναρριχήσου στα τείχη επάνω της Ουρούκ! Περπάτησε κατά μήκος τους. Κοίταξε τα θεμέλια της ταράτσας και εξέτασε και το χτίσιμό τους. Δεν είναι από ψημένα κι ωραία τούβλα; Τα θεμελίωσαν οι εφτά σοφοί.

.................................................................

7. Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΟΥ ΓΚΙΛΓΚΑΜΕΣ

Η μοίρα που καθόρισε ο πατέρας των θεών, ο Ενλίλ των βουνών για το Γκιλγκαμές, εκπληρώθηκε: "Στη σκοτεινιά του κάτω κόσμου θα του δείξουν ένα φως. Σ' όλη την ανθρωπότητα από όσα γνωρίζουμε κανένας άλλος δεν άφησε για τις ερχόμενες γενιές μνημείο που να μπορεί να συγκριθεί με το δικό του. Οι ήρωες και οι σοφοί σαν κάθε καινούργιο φεγγάρι έχουν την αύξησή τους και την ελάττωσή τους. Οι άνθρωποι θα λένε: "Ποιός μπόρεσε ποτέ να κυβερνήσει με περισσότερο μεγαλείο και δύναμη από αυτόν;". Κι όπως στο μήνα το σκοτεινό, το μήνα των σκιών, φως δεν υπάρχει χωρίς αυτόν. Ω Γκιλγκαμές, αυτό είναι το νόημα του ονείρου σου. Σου δόθηκε η βασιλική χάρη, αυτή ήταν η μοίρα σου. Η αιώνια ζωή δεν ήταν στη μοίρα σου. Μα γι' αυτό να μην στενοχωριέσαι, να μη θλίβεσαι και να μη βασανίζεσαι. Σου δόθηκε η δύναμη να δένεις και να λύνεις, να είσαι η σκοτεινιά και το φως της ανθρωπότητας. Σου δόθηκε η υπεροχή πάνω στο λαό, τέτοια, που κανένας δεν γνώρισε, νίκες στις μάχες, ώστε κανένας να μη γλυτώσει από το σπαθί σου. Και νίκες στις επιδρομές και στις αρπαγές, από τις οποίες κανένας δεν έλπιζε να επιστρέψει. Αλλά μην κάνεις κατάχρηση αυτής της δύναμης. Να είσαι δίκαιος με τους υπηρέτες σου στο παλάτι και δίκαιος μπροστά στον ήλιο". 

Ο βασιλιάς τεντώθηκε κατάχαμα και δεν θα ξανασηκωθεί. 

Ο κύριος της Κουλάμπ δεν πρόκειται να ξανασηκωθεί. 

Πέρασε πάνω από το κακό και πια δεν θα γυρίσει. 

Παρ' όλο που στα χέρια ήταν δυνατός δεν θα ξαναγυρίσει. 

Ήταν σοφός, ευχάριστος στην όψη και πια δεν θα ξαναγυρίσει. 

Τράβηξε πέρα στο βουνό και πια δεν θα ξαναγυρίσει. 

Στης μοίρας το κρεβάτι ξάπλωσε και δεν θα ξανασηκωθεί. 

Απ' το πολύχρωμο το στρώμα δεν πρόκειται να ξανασηκωθεί. 

Οι κάτοικοι της πόλης, μεγάλοι και μικροί, δεν έμειναν ασυγκίνητοι. Όλοι άρχισαν το θρήνο, όλοι οι άντρες που είναι από σάρκα και από αίμα, άρχισαν το θρήνο. Η μοίρα είχε πει: σαν το πιασμένο στο αγκίστρι ψάρι έχει ξαπλώσει στο κρεβάτι, σαν τη γαζέλα που την έχουν πιάσει σε θηλιά. Βαριά κάθισε απάνω του ο απάνθρωπος Ναμτάρ, ο Ναμτάρ που δεν έχει ούτε χέρια ούτε πόδια, που δεν πίνει νερό κι ούτε φαγητό τρώει. Για το Γκιλγκαμές, το γιο της Νινσούν, έξω ζυγίζουνε τις προσφορές. Κι είναι η αγαπημένη του γυναίκα, ο γιος του, η αγαπημένη του παλλακίδα, οι μουσικοί του, οι παλιάτσοι του και όλο το σπιτικό του, οι υπηρέτες του, οι επιστάτες του και όλοι όσοι ζούσαν στο παλάτι, ζυγίζανε τις προσφορές τους για το Γκιλγκαμές, το γιο της Νινσούν, την καρδιά της Ουρούκ. Ζυγίζανε τις προσφορές τους για την Ερεσκιγκάλ, τη βασίλισσα του θανάτου και για όλους τους θεούς του Κάτω Κόσμου. Και ζύγιζαν τις προσφορές για το Νατμάρ, που είναι η μοίρα. Ψωμί για το Νέτι, το φύλακα της Πύλης, ψωμί για το Νινζιζίντα, το φιδοθεό, τον κύριο του Δέντρου της Ζωής. Το ίδιο και για τον νεαρό τσοπάνη, για την Ενκί και την Νινκί, για τον Ντιντουκούγκα και τον Εντουκούγκα, για τον Ενμούλ και τον Νινμούλ, για όλους τους προγονικούς θεούς που είναι συγγενείς του Ενλίλ. Ένα συμπόσιο για το Σουλπαί, το Θεό των Συμποσίων. Για το Σαμουκάν, το θεό των κοπαδιών, για τη μητέρα Νινχουρσάγκ και για τους θεούς της δημιουργίας στο χώρο της δημιουργίας. Για κείνους που κατοικούν στον ουρανό, ιερείς και ιέρειες, ζυγίζουνε τις προσφορές για το νεκρό. Ο Γκιλγκαμές, ο γιος της Νινσούν, τοποθετήθηκε στον τάφο. Στο χώρο των προσφορών ζυγίζουνε το ψωμί της προσφοράς. Στο χώρο της σπονδής χύνουν το κρασί. Κείνες τις ημέρες ο άρχοντας Γκιλγκαμές αναχώρησε, ο γιος της Νινσούν, ο βασιλιάς, ο απαράμιλλος, που όμοιός του δεν στάθηκε άνθρωπος και που δεν ξέχασε τον Ενλίλ, τον κύριό του. Ώ! Γκιλγκαμές, άρχοντα της Κουλάμπ, μεγάλη είναι η δόξα σου

 Κατεβάστε το e-book:

 PDF