ΓΕΩΡΓΙΑ ΤΖΗΛΟΥ " Οι δικές μας ιστορίες " Σχολικό πρόγραμμα και εκπαιδευτικές πρακτικές δημιουργικής γραφής

«Οι δικές μας ιστορίες» είναι ένα βιβλίο σχεδιασμένο, ώστε να στηρίξει με τις δραστηριότητες που υλοποιούνται διαδικασίες δημιουργικής μάθησης, με στόχο οι μαθητές να αναπτύξουν τη δημιουργικότητά τους αλλά και να κατανοήσουν κανόνες συγγραφής. 

Απευθύνεται στους εκπαιδευτικούς της προσχολικής ηλικίας οι οποίοι υλοποιούν σχολικά προγράμματα, προτείνοντας μια σειρά από ενδεικτικές δραστηριότητες, που μπορούν να επιλέξουν με βάση τα ατομικά ενδιαφέροντα των μαθητών και μαθητριών τους, προσφέροντάς τους ταυτόχρονα και το απαραίτητο θεωρητικό υπόβαθρο. 

Με την ελπίδα ότι η προσπάθεια αυτή θα αποτελέσει χρήσιμο εργαλείο για τους εκπαιδευτικούς της προσχολικής αγωγής.

* * * *

Η Δημιουργική Γραφή προτείνεται ως σχολική δραστηριότητα από το Υπουργείο Παιδείας και τα τελευταία χρόνια προτιμάται από τους εκπαιδευτικούς, διότι δίνει τη δυνατότητα στα παιδιά να αναπτύσσουν τη σκέψη τους και να διατυπώνουν λόγο εκφράζοντας τα συναισθήματά τους. Ως εκ τούτου συμβάλλει αποτελεσματικά στην ψυχική και πνευματική ανάπτυξή τους.

Σκοπός του παρόντος βιβλίου είναι να υποστηρίξει τους εκπαιδευτικούς, με εκπαιδευτικές πρακτικές και ιδέες για την επιλογή ή και το σχεδιασμό υλικού, τις οποίες προτείνει προς αξιοποίηση, κατά το δυνατόν στο πλαίσιο της τάξης, για τη διαμόρφωση ενός μαθησιακού περιβάλλοντος ανοιχτού και ευέλικτου. 

Το παρόν πόνημα, μέσω των καινοτόμων δράσεών του, φιλοδοξεί να αποτελέσει κίνητρο για την ενασχόληση όσο το δυνατόν περισσότερων εκπαιδευτικών με τη Δημιουργική Γραφή στο νηπιαγωγείο, προσφέροντας:

*Ÿ θεωρητική και μεθοδολογική υποστήριξη 

Ÿ* παραδείγματα σχεδιασμού και ανάπτυξης δραστηριοτήτων, όπως υλοποιήθηκαν από τους μαθητές του 23ου Νηπιαγωγείου Καλαμάτας

Το βιβλίο εστιάζει σε μία γνωστική περιοχή: Παιδί και Γλώσσα (Προφορικός και Γραπτός λόγος) προτείνοντας δραστηριότητες εντός της συγκεκριμένης μαθησιακής περιοχής. Χωρίζεται σε πέντε μέρη· η κάθε ενότητα περιέχει σύντομες θεωρητικές γνώσεις, προσδιορίζοντας τους άξονες της αντίληψης για τη μάθηση και σκιαγραφώντας το ευρύτερο μαθησιακό περιβάλλον στο οποίο εξελίσσεται η ανάπτυξη ενός σχολικού προγράμματος. 

Ακολουθεί ένα μικρό μέρος από τις πρακτικές εφαρμογές που προτείνονται στο βιβλίο.

1. Μία φορά και έναν καιρό.

Για να δημιουργήσουν ένα παραμύθι οι μαθητές, δόθηκε από τη νηπιαγωγό ο τίτλος «Ο πρίγκιπας, ο δράκος και το λιοντάρι», ενώ παράλληλα ακούγονταν από το κασετόφωνο φυσικοί ήχοι από ζώα του δάσους. Έτσι ξεκινά η συζήτηση γύρω από την πλοκή του παραμυθιού.

«Ο πρίγκιπας, ο δράκος και το λιοντάρι»

Μια φορά κι έναν καιρό, ήταν ένας πρίγκιπας που ζούσε σ’ ένα παλάτι. Ώσπου μία μέρα συνάντησε το δράκο με το λιοντάρι και του είπαν πως θέλουν το παλάτι του. Τότε, ο πρίγκιπας του είπε όχι και πολέμησε με το σπαθί του. Τον χτύπησε στην καρδιά και τον πήγε στο νοσοκομείο. Εκεί σκέφτηκε τι έκανε ο δράκος και ζήτησε συγγνώμη. Το λιοντάρι για τιμωρία, έμεινε μόνο του χωρίς φίλους και έζησε κάπου μακριά. Έτσι, ζήσαμε εμείς καλά κι αυτοί καλύτερα.

2. Ολοκλήρωση της ιστορίας του παραμυθιού «Γλαύκος και Ίρις».

Διαβάζεται από τη νηπιαγωγό το παραμύθι «Γλαύκος και Ίρις» της συγγραφέως Σ. Νινιού και σε κάποιο σημείο σταματά η νηπιαγωγός την αφήγηση και ενθαρρύνει την ομάδα να συνεχίσει την ιστορία δίνοντας διαφορετικό τέλος.

«Γλαύκος και Ίρις»

Η Ίρις, ήθελε να παντρευτεί το γλάρο Γλαύκο, γιατί τον αγαπούσε. Ο γλάρος της έδωσε ένα φιλί και τη ρώτησε αν ήθελε να γίνει γυναίκα του. Η Ίρις είπε ναι και έτσι πέταξαν μαζί μέχρι το νησί Νάξο. Τραγουδούσαν, έπαιζαν και έδιναν φιλιά. Συνέχισαν να ταξιδεύουν μέχρι την Αλβανία και μετά πέταξαν πάνω από έρημο και έφτασαν ως την Αίγυπτο. Εκεί γνώρισαν πολλούς φίλους και μίλησαν για τη χώρα τους, την Ελλάδα. Μετά από μέρες επέστρεψαν στην Αθήνα. Εκεί έφτιαξαν το μπισκοτένιο σπίτι τους και έζησαν αυτοί καλά και εμείς καλύτερα.

3. Ας παίξουμε με τα ονόματά μας.

Ζητάμε από τους μαθητές να δημιουργήσουν μικρά ποιηματάκια με τα ονόματά τους. Μία δραστηριότητα αρκετά ευχάριστη, διότι το όνομα κάθε παιδιού είναι μία λέξη με νόημα για το ίδιο το παιδί, είναι η υπογραφή του.

Εκπαιδευτική δράση στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Παιδείας

Ας παίξουμε με τα ονόματά μας

4. Χτίζω προτάσεις βήμα βήμα με λέξεις από εφημερίδες και περιοδικά.

Η νηπιαγωγός δίνει μία μικρή πρόταση και οι μαθητές προσθέτουν στοιχεία είτε στην αρχή είτε στο τέλος και σχηματίζουν απλές περιόδους.

5. Παίζω με τους αριθμούς. 

Οι μαθητές ενθαρρύνονται με αφορμή τους αριθμούς να γράψουν τα δικά τους ποιήματα κάνοντας ομοιοκαταληξία.

Έξι επί έξι, τριάντα έξι

και σε λίγο έξω θα φέξει.

Πέντε επί οχτώ, 

και θα έρθει η φασολάδα.

Έξι επί οχτώ, σαράντα οχτώ

μ’ ένα γράμμα στο λεπτό.

Εφτά επί εφτά, σαράντα εννιά 

και θα μαζευτεί η γειτονιά.

Δέκα επί δέκα, εκατό

και τηλεφωνώ στο εκατό.

6. Δημιουργώ σύνθετες λέξεις.

Οι μαθητές επιλέγουν λέξεις που τους αρέσουν και συνθέτουν μία καινούρια.

ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΑΝΑΦΕΡΟΥΝ:

Γάτα και σκύλος= γατόσκυλος

Ταύρος και σκύλος= ταυρόσκυλος

Χελώνα και σπίτι= χελωνόσπιτο

Σοκολάτα και γλυκό= σοκολατογλυκό

Σοκολάτα και σαμπουάν= σοκολατοσαμπουάν

Σοκολάτα και δρόμος= σοκολατοδρόμος

Σοκολάτα και μνήμη= σοκολατομνήμη

Μπανιέρα και σπίτι= μπανιερόσπιτο

Σπίτι και άνθρωπος= σπιτάνθρωπος

Χτένα και σκύλος= χτενόσκυλος

Γάτα και πατάτα= γατοπατάτα

Αεροπλάνο και σπίτι= αεροπλανόσπιτο

7. Δημιουργία διαλόγων με εικόνες από εφημερίδες και περιοδικά.

Από εφημερίδες και περιοδικά κόβουν εικόνες τις οποίες συνθέτουν και κατασκευάζοντας πιθανούς διαλόγους.

8. Εικαστικά και άλλες τέχνες: Βάλε τίτλο στον πίνακα.

Η νηπιαγωγός δείχνει έναν πίνακα ζωγραφικής και αφού περιγράψουν την εικόνα, τα χρώματα και αφήσουν τη φαντασία τους ελεύθερη, στη συνέχεια ζητείται να δώσουν τίτλο στον πίνακα.

9. Εξ αποστάσεως σύνθεση ιστορίας με τη συγγραφέα Σ. Νινιού.

Τηλεδιάσκεψη με τη συγγραφέα Σ. Νινιού: πραγματοποιείται γνωριμία μαζί της και, με τις οδηγίες της, οι μαθητές δημιουργούν ιστορία βασισμένη στα αγαπημένα σημεία της πόλης τους. Αρχικά η συγγραφέας δίνει το πρώτο μέρος της ιστορίας και έπειτα συνεχίζουν οι μαθητές.

«Η πόλη μου με το ποδήλατο»

Τις καλοκαιρινές τους διακοπές ο Πάνος και η Τάνια τις περνούν με τον παππού Πότη και τη γιαγιά Πότα στην Καλαμάτα. Όταν η Τάνια μεγαλώνει αρκετά κι ετοιμάζεται να πάει στη Δ΄ Τάξη, πείθει τον παππού Πότη να τη βοηθήσει να εξερευνήσουν μαζί με το μικρό της αδερφό την Καλαμάτα με τα ποδήλατά τους. Η γιαγιά Πότα συνεισφέρει κι αυτή με το δικό της τρόπο ετοιμάζοντας τις καθημερινές τους προμήθειες.

Κατά τη διάρκεια της εξόρμησης φωτογραφίζουν και βιντεογραφούν με το κινητό τηλέφωνο του παππού κι επιστρέφοντας δείχνουν το υλικό στη γιαγιά και μοιράζονται τις εμπειρίες τους μαζί της. Έτσι οι σχέσεις τους γίνονται ακόμα πιο στενές…

[Συνέχεια από τους μαθητές:]

Ο Πάνος και η Τάνια επισκέφθηκαν έναν ζωολογικό κήπο για να δουν ένα ρινόκερο –δεν έχει στην Καλαμάτα αλλά θα θέλαμε–, μετά το λούνα παρκ για να παίξουν στις νεροτσουλήθρες, το σινεμά, την εκκλησία Υπαπαντή, τα τρένα, τη θάλασσα, τη Βιβλιοθήκη, το Στρατιωτικό μουσείο, στο Ειδικό νηπιαγωγείο, το στάδιο και τέλος, θα πήγαιναν ρυθμική.

10. Συνεργασία γονέων.

Κάθε Σαββατοκύριακο οι μαθητές περνούν λίγες μέρες με τον αγαπημένο τους αρκούδο, τον Τέντι (όνομα που έδωσαν οι μαθητές) και συνθέτουν μαζί με τους γονείς τους μία ιστορία.

Οι μαθήτριες Ευαγγελία και Χρυσούλα έγραψαν με τη μητέρα τους:

Περάσαμε όμορφα με τον Τέντι. Πήγαμε στην Αθήνα για τρεις μέρες. Με τον Τέντι παίζαμε όλη μέρα. Τον αγκαλιάζαμε και τον φιλάγαμε. Πήγαμε μαζί του στον παιδότοπο, στο εργαστήριο σοκολάτας και στην παιδική παράσταση. Στο δρόμο κοιμηθήκαμε στο αυτοκίνητο αγκαλιά με τον Τέντι. Περάσαμε ωραία. Μετά γυρίσαμε ξανά στην Καλαμάτα και την Τρίτη πήγαμε με τον Τέντι στο σχολείο.

11. Δελτίο καιρού.

Οι μαθητές συμπληρώνουν τον πίνακα αναφοράς του καιρού. Στη συνέχεια η νηπιαγωγός τους παροτρύνει να παρακολουθήσουν δελτίο καιρού από το διαδίκτυο και να γίνουν μετεωρολόγοι της τάξης γράφοντας το δικό τους δελτίο.

Σήμερα έχουμε ήλιο γι’ αυτό θα βγούμε στην αυλή να παίξουμε με τα παιχνίδια και μετά θα μπορούμε να πάμε για μπάνιο στη θάλασσα. Αύριο ίσως βρέχει και οι άνθρωποι θα μπουν στα σπίτια τους. Θα χαρούν μόνο τα ψαράκια γιατί θα κάνουν μπάνιο στη βροχή.

12. Δημιουργία κολάζ με λέξεις.

Δραστηριότητα στην αυλή του σχολείου. Οι μαθητές αποφάσισαν να στολίσουν τη λέξη «μαμά» με διάφορες λέξεις από εφημερίδες και περιοδικά, δημιουργώντας ένα μικρό κολάζ.

13. Δημιουργία ιστορίας σε mini book.

Οι μαθητές παίρνουν ρόλο συγγραφέα και δημιουργούν το δικό τους βιβλίο.

Η μαθήτρια Γερίλντα δημιουργεί το μικρό της βιβλίο, εικονογραφεί και γράφει:

«Η φίλη μου η Ελένη»

Η φίλη μου η Ελένη, η μικρή Ελένη, πηγαίνει βόλτα στο πάρκο και συναντά τους φίλους της. Είναι χαρούμενη γιατί κρατά ένα μπαλόνι και με αυτό πηγαίνει σπίτι της.

Η μαθήτρια Μαρία, εικονογραφεί και γράφει:

«Η φίλη μου η γάτα»

Ήταν μία γάτα που δεν είχε φίλους ώσπου μία μέρα πήγε στο δάσος και βρήκε μία καρδούλα και γίνανε φίλοι. Όμως εκεί που έπαιζαν έπιασε βροχή και βγήκε ένα ουράνιο τόξο.

Εκπαιδευτική δράση στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Παιδείας

Mini book

14. Αυθόρμητες δραστηριότητες των παιδιών.

«Συνταγή παιδίατρου»

Το παιδί έχει πρόβλημα στα αφτιά του γι’ αυτό και κλαίει. Να του δίνετε ντεπόν για να πέφτει ο πυρετός.

Παραγγελία σε ταβέρνα»

Πατάτες, σαλάτα, κοτόπουλο, ψωμί και κρασί.

«Παίζω με τα γράμματα στον υπολογιστή»

«Απώτερος στόχος της Δημιουργικής Γραφής είναι να απελευθερωθεί η σκέψη και να ξυπνήσει η δημιουργική διάθεση, ώστε το άτομο να οδηγηθεί σε γλωσσικές ανατροπές, χρησιμοποιώντας με διαφορετικό τρόπο τις λέξεις, ώστε να κάνει νέες, πιο τολμηρές επιλογές και να ακολουθήσει τα δικά του προσωπικά μονοπάτια γραφής και έκφρασης.

ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ http://blogs.sch.gr/geotzilou/