Song Review: Stairway to Heaven-Led Zeppelin

Δεν μπορεί να μην έχετε ακούσει το Stairway to Heaven! Η επική μπαλάντα των Led Zeppelin, είναι από τα πιο γνωστά ροκ κομμάτια του είδους του. Τι ερμηνείες κρύβονται όμως μέσα στο κομμάτι? Πολλά έχουν ειπωθεί για αυτό και οι θεωρίες οργιάζουν. Ας το εξετάσουμε λοιπόν αναλυτικά ώστε να βρούμε τις βαθύτερες ερμηνείες του.

Ένα από τα γνωστότερα κομμάτια όλων των εποχών, το Stairway to Heaven, παίρνει σήμερα τη σειρά του στη στήλη της ανάλυσης κομματιών. Θεωρείται από τα πιο μυστηριώδη μουσικά αλλά και στιχουργικά κομμάτια, καθώς η πολυπλοκότητα της μουσικής του σύνθεσης αλλά και ο υπερρεαλιστικός λυρισμός των στίχων, του συνδράμουν σε ένα αποτέλεσμα που μόνο ερωτηματικά μπορεί να σου προκαλέσει. Η γνωστή...Σκάλα προς τον Παράδεισο δεν είναι τελικά τόσο εύκολη, οπότε θα χρειαστούμε όσο το δυνατόν περισσότερη προσοχή ώστε να το αναλύσουμε.

Stairway to Heaven 

Γράφτηκε από τους Led Zeppelin το 1971, για τον δίσκο Led Zeppelin IV και έγινε από τα πιο γνωστά κομμάτια τους. Η επιμέλεια ανήκει στον Jimmy Page (κιθαρίστας του συγκροτήματος) και τον Robert Plant (τραγουδιστής). Το τραγούδι έχει διάρκεια 8 λεπτά, που σημαίνει ότι ο μουσικός και στιχουργικός χρόνος αξιοποίησης είναι πολύ μεγάλος, όπως κι έγινε, με τους Led Zeppelin να δημιουργούν μια σύνθεση με πολλές αλλαγές θεμάτων, οι οποίες είχαν διαφορετικούς ρυθμούς, διαφορετικά τέμπο και στίχους.

Η μουσική σύνθεση είναι πραγματικά ονειρική! Το μουσικό αποτέλεσμα θα μας δώσει στοιχεία hard rock, folk, blues, τα οποία συνθέτουν μια δυναμική, μελωδική μπαλάντα. Αναλύοντας τα μουσικά μέρη του θα δούμε ότι αποτελείται από 4. Το πρώτο μέρος που συναντάμε είναι ένα κιθαριστικό άρπισμα, μέσα στο οποίο περιέχονται αναπτύξεις συγχορδιών με πολύ μελωδικό τόνο, χαλαρό ρυθμό και folk χαρακτήρα. Έπειτα έρχεται η μουσική γέφυρα (στην οποία ακούμε τους στίχους “It makes me wonder”), όπου θα συναντήσουμε άλλο ένα χαλαρό κιθαριστικό θέμα με περισσότερο ρυθμό. Κάπου στο 4ο λεπτό και 20 δευτερόλεπτα έρχεται το τρίτο θέμα το οποίο περιλαμβάνει ηλεκτρική κιθάρα αντί για ακουστική (όπως πριν) ενώ για πρώτη φορά θα ακουστούν κρουστά και συγκεκριμένα drums. Είναι το ίδιο θέμα με την αρχή, απλά πιο ρυθμικό και περισσότερο “γεμάτο” μουσικά. Το τελευταίο θέμα που θα συναντήσουμε είναι πιο hard rock, περιέχει το κιθαριστικό solo καθώς και τα επιθετικά και πιο hard rock φωνητικά και κάπως έτσι τελειώνει το κομμάτι.

Η στιχουργική σύνθεση (αν μπορούμε να την αποκαλέσουμε έτσι) είναι πράγματι απίστευτη. Διότι ο έντονος λυρισμός και ο υπερρεαλιστικός τόνος της, προσδίδουν στους στίχους τέτοια μοναδικότητα, που την κάνουν να γραφτεί ανεξίτηλα στην ιστορία ως πρότυπο στιχουργικής αρτιότητας… πρότυπο της λυρικής πνευματικής αντίληψης του ανθρώπου.

Οι στίχοι, είναι τόσο μοναδικοί ώστε μπορούν να σταθούν μόνοι τους ως τέχνη, σαν ποίημα. Τα στοιχεία του υπερρεαλισμού (όπως είπαμε και πριν) και ο συνειρμικός του λόγος, είναι έκδηλα, καθώς χρησιμοποιείται, κατά μεγάλο ποσοστό, μεταφορική γλώσσα, ενώ οι συνδέσεις των νοημάτων με μεγάλη μαεστρία, που θα τραβούσαν σίγουρα λάτρεις αλλά και αναλυτές της συγκεκριμένης τέχνης (της ποίησης). Έπειτα, το νόημα των στίχων, είναι ένα ξεχωριστό κεφάλαιο ανάλυσης του συγκεκριμένου έργου. Δεκάδες ίσως και εκατοντάδες αναλύσεις έχουν γίνει για το συγκεκριμένο τραγούδι, ειδικά αν λάβουμε υπόψη μας το ίντερνετ, τότε χάνουμε το μέτρημα. Έχουν ακουστεί εκδοχές κοινωνικού, πολιτικού, θρησκευτικού περιεχομένου αλλά ακόμη και η εκδοχή ότι το κομμάτι δεν έχει κάποιο συγκεκριμένο θέμα, απλά αντικατοπτρίζει ορισμένες φανταστικές εικόνες. Πέρα όμως από το χάος των αμέτρητων θεωριών, μπορούμε να διακρίνουμε κάποια συγκεκριμένα σημεία που εκφράζονται συναισθήματα αλλά και προσωπικές απόψεις για τη ζωή.

"Stairway to Heaven" πίνακας εμπνευσμένος από το τραγούδι των Led Zeppelin, ανεβασμένος στο devianart.com

Ας ξεκινήσουμε από τον τίτλο, μια Σκάλα προς τον Παράδεισο, όπου είναι αδιαμφισβήτητα η πρώτη εικόνα που θέλει να δείξει ο δημιουργός του έργου προς τον δέκτη. Είναι η κεντρική ιδέα, το βασικό θέμα και όλα αυτά που θα συμπεριληφθούν στο κομμάτι θα έχουν σχέση με την περιγραφή της συγκεκριμένης εικόνας. Τι σημαίνει όμως αυτό? Μια σκάλα προς τον παράδεισο με τα συμφραζόμενα, όπως για παράδειγμα τον πρώτο στίχο (Υπάρχει μια κυρία που είναι σίγουρη ότι οτιδήποτε λάμπει είναι χρυσός), συμβολίζει τον τρόπο που ο καθένας από μας μπορεί να φτάσει στην ευτυχία, πράγμα το οποίο είναι για άλλους εκνευριστικά υλιστικό (χρυσός), αλλά για άλλους κάτι πολύ σύνθετο. Ο στίχος «οτιδήποτε λάμπει είναι χρυσός» παραπέμπει σε κάποιους ανθρώπους οι οποίοι έχουν επιφανειακή αντιμετώπιση της ζωής και θεοποιούν του χρήμα. Το πρώτο μήνυμα που δεχόμαστε λοιπόν είναι ότι η ευτυχία είναι υποκειμενική. Έπειτα, υπάρχουν σημεία που εκφράζεται αμφιβολία και ανησυχία. Ο στίχος «Υπάρχει μια ταμπέλα στον τοίχο αλλά θελει να είναι σίγουρη» εκφάζει σίγουρα αμφιβολία, επίσης ο στίχος «ξέρεις, κάποιες φορές τα λόγια έχουν 2 σημασίες φορές όλες μας οι σκέψεις είναι παρεξηγημένες» δηλώνει την άποψη του δημιουργού ότι ο καθένας ερμηνεύει τα πράγματα όπως θέλει. Ιδιαίτερη σημασία έχει η επανάληψη των στίχων «Με κάνει να αναρωτιέμαι» καθώς εδώ φαίνεται η αμφιβολία και η ανησυχία ταυτόχρονα στα λόγια του δημιουργού, καθώς οι επιλογές των ανθρώπων για να φτάσουν στην ευτυχία είναι τόσο απρόβλεπτες και τόσο απερίσκεπτες που μπορούν να βλάψουν ανά πάσα στιγμή οτιδήποτε είναι γύρω τους. Επίσης, ένα πολύ σημαντικό ρόλο, στους στίχους, καταλαμβάνει ο αυλητής, ο οποίος παίζοντας τον «Μουσικό Τόνο» στη φλογέρα του μας οδηγεί στο «νόημα». Το νόημα, κατ’ εμέ, συμβολίζει την αλήθεια, τη πραγματική πτυχή της ζωής, ίσως τη πραγματικότητα. Με το παίξιμο του τόνου, ο αυλητής εκείνη τη στιγμή είναι σαν να τραβάει την «κουρτίνα της ωραιοποίησης» από τα μάτια μας και μας επαναφέρει στην πραγματικότητα. Εκτός από τα σημεία που μπορούμε να διακρίνουμε, υπάρχουν σημεία όπου ο στίχος είναι αρκετά δυσνόητος και ενώ έχεις καταλήξει σε κάποια προσωπική θεωρία, όλα καταρρίπτονται. Αναφέρομαι φυσικά στο κουπλε της βασίλισσας του Μάη...

Ιδιαίτερα δημοφιλές είναι το κομμάτι και backwards! Κάποτε διαδιδόταν η φήμη, ότι το τραγούδι είχε κρυφά μηνύματα αν το άκουγες από πίσω προς τα εμπρός. Οπότε υπήρξαν πολλοί που το άκουσαν έτσι και ο καθένας έβγαλε τα δικά του συμπεράσματα. Φυσικά, όντας ροκ, το πρώτο θέμα που θα μπορούσαν φτωχά και επιπόλαια να σκεφτούν ήταν σκοτεινές λατρείες και περίεργες θρησκευτικές αντιλήψεις. Αν παρ’ όλα αυτά εξακολουθείτε να θέλετε να το ακούσετε backwards και να δείτε τις διάφορες θεωρίες, υπάρχουν πολλοί στο YouTube που έχουν ανεβάσει σχετικά βίντεο.

Το Stairway to Heaven, όπως συμπεραίνουμε, είναι ένα κομμάτι πραγματική τέχνη. Η πραγματική τέχνη είναι απροσδόκητη, επαναστατική και το κυριότερο, μοναδική. Τόσο η μουσική όσο και οι στίχοι είναι μοναδικές συνθέσεις που με τη σειρά τους συνθέτουν το ολοκληρωμένο έργο. Στιχουργικά, είναι από τα τραγούδια που περιέχουν μέσα τους μια άλλη τέχνη, την ποίηση. Το νόημα όμως, είναι ένας άλυτος γρίφος, διότι η μεταφορική του γλώσσα και η υπερρεαλιστική του τάση συνθέτουν ένα αποτέλεσμα που δύσκολα καταλαβαίνει κανείς. Το σίγουρο πάντως είναι ότι ο καθένας ξεχωριστά μπορεί να προσδώσει ένα διαφορετικό νόημα σε αυτή την ποιητική σύνθεση. Την ίδια στιγμή, η παραμυθένια μουσική σύνθεση, συμβάλλει στην δημιουργία μιας υπερρεαλιστικής μπαλάντας.

(ακολουθούν οι στίχοι-ποίημα του κομματιού, μεταφρασμένοι ελεύθερα στα ελληνικά, ώστε να μπορεί ο καθένας να καταλάβει το μεγαλείο της στιχουργικής σύλληψης)

"Υπάρχει μια κυρία που είναι σίγουρη ότι οτιδήποτε λάμπει είναι χρυσός
 και αγοράζει μια Σκάλα προς τον παράδεισο
 Και όταν φτάνει εκεί ξέρει, εάν τα μαγαζιά είναι όλα κλειστά
 με μια λέξη μπορεί να πάρει αυτό για το οποίο ήρθε
 Και αγοράζει μια Σκάλα προς τον παράδεισο

 Υπάρχει μια ταμπέλα στον τοίχο αλλά θελει να είναι σίγουρη
 Επειδή, ξέρεις, κάποιες φορές τα λόγια έχουν 2 σημασίες
 Πάνω σε ένα δέντρο διπλα στο ποτάμι, υπάρχει ένα αηδόνι που τραγουδάει,
 Κάποιες φορές όλες μας οι σκέψεις είναι παρεξηγημένες.

 Με κάνει να αναρωτιέμαι,
 Με κάνει να αναρωτιέμαι

 Υπάρχει ένα συναίσθημα που νιώθω όταν κοιτάω τη δύση
 Και το πνεύμα μου ζητάει απεγνωσμένα να φύγει.
 Στις σκέψεις μου έχω δει δαχτυλίδια καπνού ανάμεσα στα δέντρα
 Και τις φωνές αυτών που έμειναν να κοιτάζουν.

 Με κάνει να αναρωτιέμαι,
 Με κάνει πραγματικά να αναρωτιέμαι

 Και ψυθίριζεται ότι σύντομα, αν όλοι μας καλέσουμε τον τόνο,
 Τότε αυτός που παίζει την φλογέρα θα μας οδηγήσει στο νόημα.
 Και μια καινούργια μέρα θα ξημερώσει σε αυτούς που βρίσκονται γερά στις θέσεις τους
 Και από τα δάση θα ηχούν γέλια.

 Εαν υπάρχει μια βούη(άνθιση) στους θάμνους σου, μην παραξενευτείς,
 Είναι μια απλή ενβάφτιση της βασίλισσας του Μάη.
 Ναι, είναι 2 μονοπάτια που μπορείς να πάρεις, αλλά στο τέλος
 Υπάρχει ακόμα χρόνος να αλλάξεις τον δρόμο που έχεις πάρει.
 Και με κάνει να αναρωτιέμαι

 Το κεφάλι σου βουήζει και δεν θα φύγει, σε περίπτωση που δεν το ξέρεις,
 Αυτός που παίζει τη φλογέρα σε καλεί να τον ακολουθήσεις
 Αγαπημένη μου κυρία, μπορείς να ακούσεις τον άνεμο να φυσάει, και ξέρεις
 ότι η Σκάλα βρίσκεται στον άνεμο που ψυθιρίζει;

 Και όπως ξεχυνόμαστε στον δρόμο
 Οι σκιές μας είναι ψηλότερες από την ψυχή μας.
 Εκεί περπάταει μια κυρία που όλοι την ξέρουμε
 Η οποία αναβλύζει λευκό φως και θέλει να δείξει
 Πως οτιδήποτε, ακόμη, μπορεί να μετατραπεί σε πέτρα.
 Και αν ακούσεις καθαρά
 Ο τόνος θα σου έρθει τελικά
 Όταν όλα είναι ένα και ένα είναι τα πάντα
 Να είσαι σταθερός και να μην αλλάζεις.

 Και αγοράζει μια Σκάλα προς τον παραδεισο..."

*Σε αυτό το σημείο να ευχαριστήσω την θερμή υποστηρίκτρια, ιδιοκτήτρια του blog Homouniversalis και αναγνώστρια του Decay Γεωργία από την πρώτη στιγμή, για την πολύτιμη βοήθεια της στα ερμηνευτικά των στίχων. 


Το άρθρο δημοσιεύτηκε πρώτη φορά για το decay.gr.
Μπορείτε να βρείτε το σχετικό άρθρο εδώ.