ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΙΓΑΛΑΣ "Το άνθος του κάκτου"

ΤΙΤΛΟΣ: Το άνθος του κάκτου 

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: Γιάννης Σιγάλας 

COPYRIGHT: Γιάννης Πικραµένος 

ΕΚ∆ΟΣΗ: Αύγουστος 2016 • 

ΙSBN: 978-960-6628-82-5 

ΚΕΙΜΕΝΑ: Γιάννης Σιγάλας 

ΣΕΛΙ∆ΟΠΟΙΗΣΗ: Μιχάλης Σιγάλας 

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Κατερίνα Τσιούµα 

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ∆ΙΟΡΘΩΣΗ: Ανδρέας Λαράς 

ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΩΝ: Γιάννης Σιγάλας, Μιχάλης Σιγάλας 

ΣΧΕ∆ΙΑΣΜΟΣ ΕΞΩΦΥΛΛΟΥ: Μιχάλης Σιγάλας 

ΕΚΤΥΠΩΣΗ – ΒΙΒΛΙΟ∆ΕΣΙΑ: Μεταξάς Επ. & Σία ΟΕ Τηλ.: 2610 310133, E-mail: info@metaxas.gr Γιάννης Σκ. Πικραµένος, εκδότης Ηρώων Πολυτεχνείου 40, 26441 Πάτρα Τηλ. κέντρο: 2610 432200, 

Fax: 2610 430884 E-mail: yapi@yapi.gr 

Ιστότοπος: www.yapi.gr

Περιγραφή 

Το βιβλίο αυτό αποτελεί ένα "πάντρεμα" της αγάπης του Γιάννη Σιγάλα για τη φωτογραφία με την κηπουρική, και ειδικά την καλλιέργεια κάκτων και άλλων παχυφύτων, που τον ανταμείβουν με τη συμμετρία και την ομορφιά τους, αλλά και τον εκπαιδεύουν στην ανάπτυξη υπομονής.

"Το φωτογραφικό άλμπουμ του Γιάννη Σιγάλα μού θύμισε το τηλεγράφημα του Αλέξη Ζορμπά προς το αφεντικό του στο ομώνυμο έργο του Νίκου Καζαντζάκη: "Εύρον πέτραν πρασίνην ωραιοτάτην, ελθέ τάχιστα"." 

Καθηγητής Βασίλης Φίλιας 

Πρώην πρύτανης Παντείου Πανεπιστημίου 

"Οι φωτογραφίες του λευκώματος είναι μια μικρή σταγόνα στον ωκεανό της άπειρης ποικιλομορφίας και ομορφιάς του Δαρβίνου, η καθαρή ματιά όμως του Γιάννη Σιγάλα, το πάγωμα της σπάνιας τρυφερής στιγμής, η άρτια αισθητική και οι συναρπαστικές συνθέσεις του γεμίζουν τις αισθήσεις μας με χρώμα, κίνηση και ζωή, είτε η αγάπη μας είναι για τα φυτά είτε για τη φωτογραφία". 

Ανδρέας Λαράς 

Μοριακός Βιολόγος

Οι φωτογραφίες των κάκτων που ακολουθούν είναι από το βιβλίο.

Aloe ammophila

ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΠΑΡΕΜΒΑΛΛΟΝΤΑΙ ΣΤΙΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ 

i.Έτσι άρχισε η ιστορία - Πρόλογος του Γιάννη Σιγάλα 

Ο τόπος ήταν ξερικός
φρυγμένος στο αλάτι
και στο φως.
Είχε ανθρώπους που έσκαβαν τις φωλιές τους με τα νύχια
και ύστερα έβγαιναν στον ήλιο
με τις φανέλες και τα σώβρακα.
Τις νύχτες σέρνονταν από τα βουνά
βυτία
που φόρτωναν υπόγειες δεξαμενές
με το νερό. Το ακριβό.

Στην πετρωμένη εκείνη γη διάλεξε να ριζώσει
σπρώχνοντας με υπομονή τα βράχια και τα βότσαλα της θάλασσας
ο κήπος ενός Καλού Ανθρώπου
που τώρα κατοικεί στις μνήμες
και στο γέμισμα του φεγγαριού.
Ο κήπος ήταν ξερικός, αλλά
τις νύχτες σέρνονταν από τα βουνά
αγκάθια
πουρνάρια φιστικιές ελιές και σκίνα
κι έψαχναν για φωλιά.
Ο Καλός Άνθρωπος τα τάιζε με μια μπουκιά νερό
και άνθιζαν.

(Είχε και μια ανήμπορη λεμονιά, χλωμή, που δεν τολμούσε να μιλήσει - ήμουν κι εγώ περαστικός)
Στον κήπο αυτόν ζούσαν και τρεις – τέσσερις άγριες περικοκλάδες, που κρέμονταν σε μια κληματαριά χτισμένη από γέρικα δοκάρια. Ο Καλός Άνθρωπος παραφύλαγε κάθε μεσημέρι να διώξει το αλάτι που απλωνόταν κρυμμένο στην δροσιά της θάλασσας, να μη του φάει τα δοκάρια και πέσουν οι περικοκλάδες και σπάσουν τα χέρια και τα πόδια τους.

Γιατί το άλλο φυτό, το χωρίς φύλλα και τσαμπιά, που κρεμόταν φοβισμένο στην άκρη τους κληματαριάς, δεν το χάιδευαν. Και αυτό, αν και πεινούσε πολύ, όλη μέρα κρυβόταν και έτρεμε μη το δει κανείς και το κλωτσήσει.
Αλλά τις νύχτες έλαμπε…
Λευκά πουλιά φύτρωναν στα μπράτσα του
Άνοιγαν τα μάτια τους στον ουρανό
και ο Θεός έστελνε τα ασημένια αστέρια του
να ονειρευτούνε στο σκοτάδι
Αγκαλιά
(έλεγαν και σε μας μια καλησπέρα)

Όμως, μόλις ξημέρωνε, τα πουλιά καβάλαγαν στην πλάτη του Θεού και ανέβαιναν ψηλά και πέθαιναν.
Και τότε σκέφτηκα: «Να αγοράσω υλικά να χτίσω μια μηχανή να φυλακίσω τα λευκά πουλιά που ξεφυτρώνουν κάθε νύχτα από το Φυτό που δεν έχει φύλλα και τσαμπιά να μη τα κλέβει ο Θεός και χάνονται»

Έτσι άρχισε η ιστορία και άρχισα να χτίζω την μηχανή. Σταγόνα – σταγόνα μου πήρε χρόνια να τελειώσω και όταν συναρμολόγησα όλα της τα κουμπιά και τα γρανάζια, επέστρεψα στον κήπο του Καλού Ανθρώπου να συναντήσω το Φυτό να του κλέψω τα άνθη. Αλλά ο Καλός Άνθρωπος είχε φύγει ταξίδι στο φεγγάρι και το Φυτό μαράζωσε και πέθανε από τη λύπη του.

Δεν έμαθα ποτέ το όνομά του…

Όμως περπάτησα στον κήπο και ξετρύπωσα κάτω από τις πέτρες κάτι μικρά μπαλάκια που μόλις με είδαν ήρθαν αμέσως στην αγκαλιά μου και με πόνεσαν. Τόσο δυστυχισμένα ήταν. Και τα πήρα μαζί μου να με συντροφεύουν στα ταξίδια μου. Και να χαϊδεύω τα παιδιά τους που ξυπνούσαν κάθε βράδυ.
Όταν γνωριστήκαμε πιάναμε συχνά κουβέντα τους νύχτες και έτσι μου είπαν το όνομά τους: Echinopsis oxygona.
Μου γνώρισαν και τους φίλους τους...

ii . Το αγκάθι του Χριστού

Στεφάνωσα τον Ταπεινό. Ζωοφόρος στέψη!
Συντρόφεψα την μέγιστή του οδύνη.
Το αίμα του μετάλαβα. Και έλαβα
Ευλογία. Το άχαρο κορμί μου
να μη περνά ξημέρωμα χωρίς να
μπουμπουκιάσει. Και τα άνθη μου
σταγόνες αίμα...

iii.Φραγκόσυκος

Σοφό βυζί σε πότισε

Την πέτρα και το φως

Κι έγινες πλάστης της Ορμής

Ω βάρβαρε!

iv. Echinopsis

Στη λάμψη της Σελήνης δοξάζεσαι

Εφήμερα

Ποιος σε χάρηκε; 

v.Κάκτος 

Γεννήθηκες στο Φως που πληγώνει το βλέμμα 

Και στην φρυγμένη Γη 

Καλύφθηκες με δέρμα τραχύ, που τραυματίζει 

Ανύποπτα δάκτυλα και οπλές. 

Και κρύφτηκες σωπαίνοντας 

Σταγόνα – σταγόνα έπλασες 

Με την σοφία του Ρυθμού 

Τις ίνες και τα αγκάθια σου. 

Ασκήθηκες στην Υπομονή 

Και έχτισες από την Φτώχεια Αντοχή 

Και την κατάλληλη στιγμή 

Καθρέφτισες τον Ήλιο… 

Ariocarpus retusus

i.ΠΡΟΛΟΓΟΣ του Καθηγητή Βασίλη Φίλια

Το φωτογραφικό άλμπουμ του Γιάννη Σιγάλα μου θύμισε το τηλεγράφημα του Αλέξη Ζορμπά προς το αφεντικό του στο ομώνυμο έργο του Νίκου Καζαντζάκη: “Εύρον πέτραν πρασίνην ωραιοτάτην, ελθέ τάχιστα”. 

Οι θαυμάσιες φωτογραφίσεις λουλουδιών σπανίων κάκτων (και άλλων παχυφύτων) αποδεικνύουν ότι η καλλιτεχνική φωτογραφία μπορεί να είναι ένα είδος τέχνης εφάμιλλο όλων των άλλων. Είναι λάθος η αντίληψη ότι η καλλιτεχνική φωτογραφία δεν προϋποθέτει την ύπαρξη ευαισθησιών και δημιουργικότητας, όπως οι άλλες μορφές τέχνης. Κι αυτό δεν γίνεται φανερό μόνο στις φωτογραφίες, που έχουν ως αντικείμενο τον άνθρωπο, όπως αποκαλύπτεται φυσιογνωμικά και σε οριακές στιγμές της ύπαρξής του. 

Το ότι ο Γ. Σιγάλας φωτογραφίζει (γοητεύεται από) την ανθοφορία των κάκτων δεν είναι τυχαίο, είναι συνειδητή επιλογή, ιδιαίτερα ενδεικτική της σχέσης του με την Φύση. Τούτο, διότι στους κάκτους εμφανίζεται η μεγαλύτερη ίσως ποικιλομορφία του φυτικού κόσμου με απειρία παραλλαγών. Παραλλαγών σε ένα θέμα, όπως στις μουσικές συνθέσεις.(Στο γεγονός δε αυτό προστίθεται η στιβαρότητα και η αντοχή των φυτών αυτών σε συνθήκες περιβάλλοντος ασύμβατες για την επιβίωση των περισσότερων έμβιων όντων, σε συνδυασμό με μια αρχιτεκτονική μορφολογία, με μεγάλο αισθητικό ενδιαφέρον). Γιατί όμως ο Σιγάλας επιλέγει την ανθοφορία; Διότι είναι ακριβώς η στιγμή της υπέρτατης ζωτικής έκφρασης του φυτού, αλλά και η στιγμή κορύφωσης του κάλλους του. Στον άνθρωπο και στα άλλα έμβια όντα η στιγμή αυτή είναι εκείνη της δημιουργικής κίνησης, που αισθητικά συλλαμβάνεται για πρώτη φορά ολοκληρωτικά στις εικαστικές τέχνες στην αρχαία Ελλάδα. Αντίστοιχη και ανάλογη είναι η στιγμή της ανθοφορίας στο φυτικό βασίλειο. 

Πέραν τούτου ο Γ. Σιγάλας ως ψυχίατρος υπογραμμίζει με τον φωτογραφικό του φακό την σημαντικότητα της σχέσης του ανθρώπου με την Φύση ως προαπαιτούμενο για την διαφύλαξη των ψυχικών ισορροπιών του. 

Θα μας δώσει ο Γ. Σιγάλας και άλλα δείγματα γραφής; Ασφαλώς, διότι ανήκει στην κατηγορία των ανθρώπων που ψάχνουν και ψάχνονται. 

Καθηγητής Βασίλης Φίλιας 

Πρώην πρύτανης Παντείου Πανεπιστημίου

Cheiridopsis caroli schmidtii

ii. ΠΡΟΛΟΓΟΣ του Ανδρέα Λαρά.( Μοριακός Βιολόγος)

«Δεν βλέπω όρια σε αυτά που μπορεί να πραγματοποιήσει η φυσική επιλογή στη μακρά διαδρομή του χρόνου, στο εύρος των μεταβολών, της ομορφιάς και της άπειρης πολυπλοκότητας»

Κάρολος Δαρβίνος, Η Καταγωγή των Ειδών

Ο Κάρολος Δαρβίνος στο μνημειώδες επαναστατικό έργο του «Η Καταγωγή των Ειδών» έθεσε τα θεμέλια της σύγχρονης θεωρίας της εξέλιξης, βασιζόμενος στιςπολυετείς παρατηρήσεις του, ιδιαίτερα κατά την πενταετή εξερευνητική εκστρατεία με το πλοίο HMSBeagle. Εντυπωσιασμένος από την εκπληκτική ποικιλομορφία ζώων και φυτών που μελέτησε στις ακτές τις Νοτίου Αμερικής, σε βάθος χρόνου σχημάτισε τη θεωρία που εξηγεί την προέλευση και την εξέλιξη τις βιοποικιλότητας που συναντάμε στον πλανήτη μας.Αν και ο νεαρός τότε φυσιοδίφης, έδωσε ελάχιστη σημασία στους κάκτους που συνάντησε στα ταξίδια του, σήμερα δεν μπορούμε να σκεφτούμε καλύτερο παράδειγμα στον φυτικό κόσμο, ίσως με εξαίρεση τις ορχιδέες, οπού μπορούμε να θαυμάσουμε την δημιουργική δύναμη της φυσικής επιλογής από αυτό της οικογένειας των κάκτων.

Το ευρύ φάσμα της ξεχωριστής μορφολογίας, η συμμετρία των ιδιαίτερων γεωμετρικών μορφών και η εξέλιξη της εξειδικευμένης βιολογικής δομής που βρίσκουμε στους κάκτους δεν έχουν όμοιο. Οι κάκτοι, αλλά και τα άλλα παχύφυτα, οφείλουν την παράξενη και ελκυστική τους μορφή στη προσπάθειά τους να προσαρμοστούν σε ένα άνυδρο και αφιλόξενο περιβάλλον όπου ελάχιστοι άλλοι οργανισμοί μπορούν να επιβιώσουν. Για παράδειγμα, το σφαιρικό ή κυλινδρικό τους σχήμα αλλά και οι άλλες παράξενες γεωμετρικές μορφές που συναντάμε έχουν στόχο την εξοικονόμηση νερού, ενώ τα εντυπωσιακά αγκάθια ή άλλα είδη οπλισμού που τους διακοσμούν προσφέρουν προστασία από τους φυσικούς εχθρούς.

Είναι αξιοσημείωτο, ότι ακόμα και ανάμεσα σε αυτή την υψηλά εξειδικευμένη ομάδα φυτών, η φύση σπρώχνει τα όρια της εξέλιξης και τις δυνατότητες της βιολογικής δομής. Πολλά είδη κάκτων και παχυφύτων ξεφεύγουν από τα τυπικά όρια κατανομής της οικογένειας τους για να αποικήσουν ακόμα πιο εξειδικευμένους και γεωλογικά σπάνιους βιότοπους. Σε αυτό το περιβάλλον αναπτύσσουν τα ιδιαίτερα μορφολογικά χαρακτηριστικά που τους προσδίδουν ακόμα πιο παράξενη, μοναδική,σχεδόν εξωγήινη ομορφιά.Σε κάποιες περιπτώσεις ολόκληρη η κατανομή ενός είδους περιορίζεται σε λιγότερο από ένα τετραγωνικό χιλιόμετρο ή ακόμα και σε ένα μικρό λοφάκι. Η ξεχωριστή τους μορφολογία είναι αποτέλεσμα της μακροχρόνιας εξελικτικής προσαρμογής στο ειδικό περιβάλλον στο οποίο κάθε ένας από αυτούς φύεται.

Η «δημιουργική» αυτή δύναμη της φυσικής επιλογής είναι υπεύθυνη για τον σαγηνευτικό συνδυασμό μορφών και χρωμάτων και τη συναρπαστική αντίθεση μεταξύ των απειλητικών αιχμηρών αγκαθιών και των ευάλωτων τρυφερών ανθών που έντεχνα ζωντανεύουν στις φωτογραφίες του Γιάννη Σιγάλα.

Προφανώς για να μπορέσει ο φωτογράφος να δημιουργήσει τα μοναδικά αυτά πορτραίτα θα πρέπει να έχει στη διάθεση του τα εξωτικά και σπάνια μοντέλα που φύονται σε τόπους μακρινούς. Και επειδή λίγοι έχουν την τρέλα του γράφοντος να περιπλανούνται στις ερήμους και τα βουνά του νέου κόσμου, η μόνη εναλλακτική επιλογή είναι η καλλιέργεια αυτών των φυτών στην αιχμαλωσία.Ευτυχώς, οι κάκτοι και τα παχύφυτα δεν έχουν περίπλοκες καλλιεργητικές απαιτήσεις και ταυτόχρονα το κλίμα της χώρας μας και γενικότερα της Μεσογείου είναι ιδιαίτερα ευνοϊκό για την καλλιέργειά τους. Με ελάχιστες γνώσεις, αλλά με πολύ αγάπη, μπορεί ο καθένας από εμάς να υιοθετήσει και να μεγαλώσει τα φυσικά αυτά αριστουργήματα, που με τη σειρά τους θα μας ευχαριστήσουν με τα αναπάντεχα άνθη τους.

Βέβαια, πρέπει να τονίσουμε ότι για τους περισσότερους από εμάς που ασχολούμαστε με τους κάκτους και τα παχύφυτα η πρωταρχική έλξη έχει να κάνει κυρίως με την μορφολογία, δομή και συμμετρία του στελέχους και λιγότερο με το άνθος τους, αλλιώς θα καλλιεργούσαμε ορχιδέες.Η ανθοφορία για τον καλλιεργητή είναι απλώς μια επιπλέον χαρά, η επιβεβαίωση και επιβράβευση της φροντίδας που τους προσφέρουμε. Όχι ότι τα λουλούδια τους δεν είναι όμορφα, μάλλον το αντίθετο όπως βλέπετε, όμως η ομορφιά τους κρατάει μια φευγαλέα στιγμή,ή λίγο παραπάνω, ενώ η αρχιτεκτονική του φυτού είναι για πάντα.

Οι κάκτοι εμπνέουν ένα ακόμα ελκυστικό χαρακτήρα, αυτό του αγωνιστή, του μαχητή που επιβιώνει στις πιο αντίξοες συνθήκες, αλλά και εδώ υπάρχει μια φαινομενική αλλά ελκυστική αντίφαση στη γέννηση του ευαίσθητου, όμορφου άνθους. Όπως και να έχει, η ανθοφορία των κάκτων εμπεριέχει κάτι το αιφνίδιο, τα αναπάντεχο, και η εικόνα των τρυφερών ανθών που ξεπροβάλλουν ανάμεσα από αγκάθια ή διακοσμούν φυτά που μοιάζουν περισσότερο με πέτρες παρά με έμβιους οργανισμούς έχει μια μαγική δυναμική.

Κλείνοντας, θα επιτρέψετε μια εγκυκλοπαιδική εκτροπή, για να κατανοήσουμε καλύτερα τις διαστάσεις και το εύρος του αντικειμένου που πραγματεύεται το λεύκωμα που κρατάτε στα χέρια σας. Υπάρχουν περίπου 2,000 διαφορετικά είδη κάκτων με πολυποίκιλη μορφολογία,που όμως όλα ανήκουν στο γένος Cactaceae, δηλαδή είναι συγγενή και έχουν κοινή εξελικτική προέλευση. Οι κάκτοι είναι αποκλειστικά φυτά του νέου κόσμου, όμως δεν απαντώνται μόνο στις ερήμους όπως πολλοί πιστεύουν, αλλά φύονται στο μεγαλύτερο μέρος της Αμερικής, από τον παγωμένο Καναδά, ως τις ζούγκλες του Αμαζονίου, μέχρι και την αφιλόξενη Γη του Πυρός.

Αντίθετα με τους κάκτους, τα υπόλοιπα παχύφυτα (γιατί και οι κάκτοι είναι παχύφυτα) ανήκουν σε πολλές διαφορετικές τάξεις και οικογένειες, δηλαδή δεν είναι όλα συγγενή μεταξύ τους και ως εκ τούτου παρουσιάζουν ακόμα μεγαλύτερη μορφολογική ποικιλότητα. Μπορεί να έχουν παχιά χυμώδη φύλλα, κλαδιά, στέλεχος, κορμό ή ρίζα, ή οποιοδήποτε συνδυασμό των παραπάνω χαρακτηριστικών. Παχύφυτα φύονται σε όλες τις ηπείρους (εκτός της Ανταρκτικής) και σχεδόν σε όλες τις κλιματικές ζώνες, στην Ελλάδα συναντάμε αρκετά αυτοφυή είδη. Όπως και οι κάκτοι δε διαφέρουν μόνο στην μορφολογία, αλλά και στο μέγεθος το οποίο μπορεί να κυμαίνεται από μερικά χιλιοστά μέχρι δεκάδες μέτρα. Ανήκουν σε πάνω από 70 διαφορετικές οικογένειες με γνωστότερες τις Agavoideae, Asclepiadeae, Crassulaceae, Euphorbiaceaeκαι Mesembryanthemoideae, ο συνολικός αριθμός τους, αν και δεν έχει εκτιμηθεί με ακρίβεια,ξεπερνάει τα 10,000 διαφορετικά είδη.

Οι 100 φωτογραφίες του λευκώματος είναι μια μικρή σταγόνα στον ωκεανό της άπειρης ποικιλομορφίας και ομορφιάς του Δαρβίνου, η καθαρή ματιά όμως του Γιάννη Σιγάλα, το πάγωμα της σπάνιας τρυφερής στιγμής, η άρτια αισθητική και οι συναρπαστικές συνθέσεις του γεμίζουν τις αισθήσεις μας με χρώμα, κίνηση και ζωή, είτε η αγάπη μας είναι για τα φυτά είτε για τη φωτογραφία.

Ανδρέας Λαράς.

Echeveria lola

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 

Ο Γιάννης Σιγάλας ζει και εργάζεται στην Αθήνα. Είναι παιδοψυχίατρος. Με την φωτογραφία ασχολείται από το 2000. Θεωρεί ότι έτσι «γυμνάζει» το βλέμμα του σε μια ουσιαστικότερη παρατήρηση των ανθρώπων και των γεγονότων. Έχει πάρει μέρος σε δύο ετήσια εκπαιδευτικά προγράμματα (της Ελληνικής Φωτογραφικής Εταιρείας, καθώς και του Φωτογραφικού Κύκλου με τον Πλάτωνα Ριβέλλη). Παράλληλα έχει οργανώσει δύο ατομικές εκθέσεις, ενώ έχει συμμετάσχει σε αρκετές ομαδικές εκθέσεις και διαγωνισμούς.

Το βιβλίο αυτό αποτελεί ένα «πάντρεμα» της αγάπης του Γιάννη Σιγάλα για την φωτογραφία με την κηπουρική, και ειδικά την καλλιέργεια κάκτων και άλλων παχυφύτων, που τον ανταμείβουν με την συμμετρία και την ομορφιά τους, αλλά και τον εκπαιδεύουν στην ανάπτυξη υπομονής.

ΚΡΙΤΙΚΗ - ΟΜΙΛΙΕΣ 

i.Ομιλία παρουσίαση Ιωάννας Ξηρουχάκη

To βιβλίο αυτό αποτελεί μια σύνθεση. Θα τη χαρακτήριζα πολυσύνθεση. Από τη μια η φωτογραφία αιχμαλωτίζει τη στιγμή της ανθοφορίας, της υπέρτατης ζωτικής έκφρασης. Από την άλλη οι λέξεις μέσα από τους στίχους εξυφαίνουν τις πιο βαθιές αλήθειες, σμιλεμένες από τα πιο βαθιά υλικά, την ηθική των πραγμάτων και την αξιοπρέπεια του βίου. Τα δύο αυτά συνυπάρχουν αρμονικά και συνθέτουν ένα αποτέλεσμα με μοναδική αρμονία και διάχυτη μουσικότητα.

Το λεύκωμα διανθίζουν ένα αφηγηματικό κείμενο με έντονο το ποιητικό στοιχείο και τρία ποιήματα, που ουσιαστικά αποτελούν και ένα δείγμα ποιητικής γραφής του Γιάννη Σιγάλα.

Ο κάκτος είναι το κεντρικό θέμα. Το σημείο αναφοράς. Το άνθος του, είναι η αφορμή.Ο κάκτος είναι η πιο τρανταχτή απόδειξη, πως από έναν αγκαθωτό γηραλέο κορμό μπορεί να ξεπροβάλλει, σαν θαύμα, ένα ολοπόρφυρο άνθος κόντρα σε όλες τις προσδοκίες.

«Το άνθος αυτό με την τρυφερότητα και την ομορφιά του έρχεται σε πλήρη αντίθεση με το υπόλοιπο φυτό, τόσο ως προς το χρώμα του όσο και ως προς την ποιότητά του.Το βαθυκόκκινο χρώμα του φαντάζει εντελώς αταίριαστο με το υπόλοιπο φυτό, μια γοητευτική παραφωνία.

Και αν περιμένεις και οπλίζεσαι με υπομονή, βλέπεις κάποια στιγμή έστω και το μοναδικό φύλλο να ξεπετάει στο κενό το αναπάντεχο δώρο του. 

Έτσι συμβαίνει και με την ποίηση. Τίποτε άλλο δεν είναι ένα ποίημα από μια αντίθεση ομορφιάς μέσα στην ασχήμια».

Σε εποχές κρίσης, είτε προσωπικής είτε συλλογικής, στους περισσότερους, αν όχι και σε όλους τους καιρούς, η ποίηση φαντάζει σαν ένα σχέδιο διαφυγής. Όχι βέβαια απαραιτήτως σαν γραφή, αλλά σαν ένα άλλο είδος τριβής. Οι πλέον αντίξοες συνθήκες είναι στ΄αλήθεια και οι πιο πρόσφορες για να ευδοκιμήσει, σαν ένα άνθος του κάκτου, γιατί είναι έξω από το σύστημα. Είναι η μόνη που μπορεί να φτάσει μέχρι και τις παρυφές της Άνοιξης.

Όπως το άνθος του Κάκτου προβάλλει μέσα από τις βελόνες, εντελώς στην άκρη και δείχνει την ομορφιά του , έτσι και η ποίηση προκύπτει μέσα από ένα βίαιο κόσμο, τραχύ και άγριο.Όσο πιο άγονο και τραχύ το έδαφος, τόσο πιο κατάλληλο για να δεχθεί το σπόρο της.

Η Κική Δημουλά σημειώνει: «Πιστεύω ότι η ποίηση βοηθάει , όσο το κερί που ανάβουμε μπαίνοντας σ΄ένα έρημο καταργημένο ξωκλήσι , με φευγάτους όλους τους αγίους.Ωφελεί όσους την αγαπούν, επειδή βρίσκουν εντός της μικρά κομματάκια από σκισμένες φωτογραφίες του ψυχισμού τους.

Περισσότερο και πιο σωστά ωφελεί εκείνους που πιστεύουν στη μαγεία της που δεν θέλουν να θέσουν τον δάκτυλό τους επί τον τύπον της κατανόησής της.Ωφελεί υπερκόσμια εκείνον που την ασκεί και μόνον κατά τη διάρκειά της άσκησης , επειδή τότε μόνον τον βγάζει από το σώμα του, τον σταθεροποιεί σε μιαν αιώρηση απ΄όπου αυτός παρακολουθεί, σαν σε χειρουργείο, τον προσωρινό θάνατο της μικρότητάς του. Ωφελεί κυρίως τη γλώσσα την περισυλλέγει από τους μεγάλους κάδους της βιασύνης και την μεταγγίζει με σέβας στο τόσο δα μπουκαλάκι του αγιασμού, μια γουλιά, όσο ακριβώς χρειάζεται να πιεί η ουσία. Τέλος η ποίηση ωφελεί όσο μια παυσίπονη σταγόνα σε έναν ωκεανό λύπης. Δεν είναι λίγο».

Σε μια συνέντευξή του ο ποιητής και κριτικός Νίκος Λάζαρης και στην ερώτηση του δημοσιογράφου ποια είναι τα κριτήρια για την καλή ποίηση, έδωσε την εξής απάντηση.

«Δεν υπάρχει (ευτυχώς) μια συνταγή, η οποία να μας υποδεικνύει με ποιο τρόπο γράφονται τα καλά ποιήματα. Αν υπήρχε, τότε με το πάτημα ενός κουμπιού θα μπορούσαμε να έχουμε ποιητικά αριστουργήματα. 

Ωστόσο, η κριτική χρησιμοποιεί συγκεκριμένα αισθητικά (κατά κύριο λόγο) κριτήρια , με τα οποία κρίνει τα ποιητικά έργα (αλλιώς δεν θα ήταν κριτική. Τα κριτήρια αυτά είναι μεταξύ άλλων η αυθεντικότητα, η εκφραστική οικονομία, η πρωτοτυπία, η ενάργεια, η καθαρότητα του βλέμματος, η εκφραστική διαύγεια, η πνευματικότητα, ο ρυθμός, ο τρόπος με τον οποίο ο ποιητής χειρίζεται τη γλώσσα,ο τρόπος με τον οποίο προσεγγίζει τα θέματά του και οικοδομεί τον ετερόκοσμό του. 

Τα κριτήρια αυτά δεν είναι οριστικά , διαμορφώνονται ανάλογα με την εποχή. Το μόνο που είναι οριστικό είναι η ποίηση».

Εν προκειμένω το ‘Ανθος του Κάκτου είτε ως φωτογραφικό λεύκωμα, που είναι πράγματι μια ευχάριστη έκπληξη, είτε ως ποίηση, κατορθώνει να μεταδώσει μιαν αίσθηση ελπίδας και ομορφιάς. Την υπόσχεση μιας Άνοιξης, σε έναν κόσμο που από καιρό έχει εγκαταλείψει κάθε προσδοκία για ουσιαστική καλυτέρευση. 

Η ποίηση του Γιάννη Σιγάλα έχει χαρακτήρα διεισδυτικό και ένα βλέμμα που πληγώνει. Μαζί με τα ποιήματά του που μας μιλούν για το φως , τη γη, την πέτρα, το ξημέρωμα, τα πουλιά, τον ουρανό, το φεγγάρι , δεν μπορούμε παρά να παρασυρθούμε και εμείς ακολουθώντας την ανθρώπινη φύση, να τη μιμηθούμε κοιτάζοντας ψηλά, όπως αρμόζει σε κάθε άνθρωπο που θέλει να είναι άξιος του προορισμού του. 

Δίχως ίχνος ναρκισσισμού ή υπερβολής που να οδηγεί σε επιτηδευμένες ανούσιες λυρικές εξάρσεις, χωρίς γλυκασμό, αλλά τουναντίον με μια ιδιωματική λιτότητα, κατορθώνει να εξωτερικεύει την αισθαντικότητά του χρησιμοποιώντας τις λέξεις, ενώ οι φράσεις παίρνουν αξία και συνειρμικά άλματα αξιοποιούν τα ποιήματα. Μια ποίηση με ρεαλισμό, που δεν δημιουργεί επιδερμικό εντυπωσιασμό. 

Η καθημερινή ζωή, σαν νερό που πηδάει ορμητικό από το βράχο , με μικρές φράσεις, μισά λόγια, που βγαίνουν με έναν ρυθμό, σαν λαχάνιασμα . Αυτές οι άμεσες εικόνες ζωής, διαδέχονται ορμητικά η μια την άλλη σαν λαχτάρα, σαν αγωνία μπροστά σ΄αυτό, το απροσδόκητοθαύμα, την έκρηξη ζωής. Πρωτότυπη έκφραση, ιδιότυπη , μια ποίηση των κοινών μικρών πραγμάτων που παίρνουν αναπάντεχη διάσταση. 

Με αφηγηματικό λόγο, στο «Έτσι άρχισε η ιστορία», ο Γιάννης Σιγάλας περιδιαβαίνει το τοπίο της ποίησης με γενναιότητα. Αφηγείται την αρχή μιας σχέσης.Είναι το έναυσμα , η εκκίνηση , η αρχή. Το τοπίο, ένα φόντο γκρίζο, σκοτεινό. «Ο τόπος ήταν ξερικός , φρυγμένος στο αλάτι» 

Όλα τα υλικά μπλέκονται, γίνονται ένα με το χώμα. Η γη είναι το έρμα, η πηγή, η γέννηση , το θρέμμα.

Είναι ταυτόχρονα η γενεσιουργός δύναμη που δίνει ώθηση στη ζωή να ανθίσει, ακόμα και αν είναι ο τόπος ξερικός, έρημος και οι άνθρωποι έσκαβαν με τα χέρια για να βγουν στο φως.

Η εικόνα αφαιρετική, σκληρή, μάταιη.

Και μετά η αντίθεση «ό Κήπος ενός Καλού Ανθρώπου που τώρα κατοικεί στις μνήμες και το γέμισμα του φεγγαριού».

«Ο κήπος ήταν ξερικός», η αρμύρα , η ρημαγμένη γη , είναι το τοπίο που ανασυντίθεται η ζωή.

Στη λογοτεχνία γενικά και στην ποίηση ιδιαίτερα, οι εικόνες είναι απαραίτητες. «Ποίημα χωρίς εικόνες είναι σώμα χωρίς ψυχή», έχει ειπωθεί από κριτικό της τέχνης. Γιατί μ΄αυτόν τον τρόπο οι ιδέες , οι σκέψεις, τα βιώματα αισθητοποιούνται, καθώς αποτυπώνονται με χρώμα , δύναμη και παλμό και προκαλούν εντονότερη εντύπωση , κάτι που επιτυγχάνει απόλυτα ο δημιουργός του λευκώματος. Χωρίς τις εικόνες οι αναγνώστες θα δυσκολεύονταν να προσεγγίσουν τα ποιητικά κυρίως κείμενα και έτσι θα έχαναν το ενδιαφέρον τους.

Κάθε δημιουργός όμως στοχεύει μέσα από την τέχνη του σε αποδέκτες πρόθυμους να ακούσουν όσα κάθε φορά θέλει να εκφράσει και να μοιραστεί μαζί τους. 

Ο Γιάννης Σιγάλας είναι πνεύμα ανήσυχο, ευαίσθητο και αντιδρά, αναπολεί και τροφοδοτεί την έμπνευσή του.

Στο ποίημα «Ο κάκτος» η εικόνα είναι υποβλητική. Οι λέξεις έχουν μουσικότητα.

«Γεννήθηκες στο Φως που πληγώνει το βλέμμα και στη φρυγμένη Γη».

Η χρήση των Κεφαλαίων γραμμάτων στις λέξεις υποδηλώνει εσωτερική δύναμη και παλμό. Ο λόγος σκληρός, με την κλιμακωτή χρήση των ρημάτων σε ενεστωτικό χρόνο: «πληγώνει», «τραυματίζει», ενώ παρακάτω η χρήση του παρελθοντικού χρόνου «καλύφθηκες», «κρύφθηκες», «ασκήθηκες», «έκτισες» και «καθρέπτισες», προσδίνουν κίνηση , ορμή προς τα πάνω , στον Ήλιο , στο φως.

Ενώ στο ποίημα « Το Αγκάθι Χριστού» αποτυπώνεται η βαθιά ευλάβεια, η προσήλωση , η ευγενική προσέγγιση στο μέγα Πάθος.

Το αγκάθι γίνεται πληγή στο πρόσωπο. Γιατί έτσι το θέλησαν. «Να συντροφέψουν με αυτό τη μέγιστη του οδύνη»

Εδώ ο ποιητής δεν συνθέτει τα ποιήματά του αναζητώντας σπάνιες λέξεις , άφθαρτες στην καθημερινή χρήση. Αναζητά λεκτικό οικείο. Πολύτιμο χάρισμα που έχει φορτισθεί, στην πάροδο των χρόνων με ιδιαίτερα συναισθηματική ένταση.

Ακόμη και αν οι άνθρωποι έχουν παρασυρθεί από το γενικότερο κλίμα παρακμής, ακόμη και αν η κοινωνία μοιάζει να μην έχει άλλες ελπίδες να βγει από το τέλμα της, υπάρχει πάντα η δύναμη της Ποιητικής Τέχνης να ξεπεράσει την ασχήμια του παρόντος και να παραστήσει την ομορφιά που εν δυνάμει μπορούμε να προσεγγίσουμε.

Τελειώνοντας θέλω να σας πως πόσο χαίρομαι που απόψε αποτελώ ένα μέλος αυτής της παρέας και επίσης θέλω να υπογραμμίσω ότι πέρα από ένας εξαιρετικός επιστήμονας, ο Γιάννης Σιγάλας είναι σπουδαίος καλλιτέχνης και ποιητής και ένας σπουδαίος φίλος. 

Ελπίζω και εύχομαι στην επόμενη παρουσίαση να μιλήσουμε για την ολοκληρωμένη συλλογή ποιημάτων του Γιάννη Σιγάλα.

Ιωάννα Ξηρουχάκη

Echinocereus pectinatus

ii. ΟΜΙΛΙΑ Κ. ΣΑΧΙΝΙΔΗ

Κυρίες και κύριοι, Αγαπητοί φίλοι και φίλες.

Με ιδιαίτερη χαρά παρουσιάζουμε σήμερα το φωτογραφικό άλμπουμ του φίλου μας Γιάννη Σιγάλα, ο οποίος δεν είναι μόνο ένας εξαίρετος παιδοψυχίατρος και επιστήμων αλλά είναι και ένας δεινός συλλέκτης και καλλιεργητής κάκτων και συνάμα ένας εξαίρετος καλλιτέχνης φωτογράφος.

Γι’αυτό και το Δίκτυο Καλλιτεχνών και Επιστημόνων Επαρχίας Ελασσόνας έκρινε σκόπιμο να πραγματοποιήσει αυτήν την παρουσίαση του βιβλίου που εκδόθηκε πρόσφατα από τις εκδόσεις Πικραμένος.

Το βιβλίο αυτό δεν είναι ένα απλό φωτογραφικό άλμπουμ με ωραίες φωτογραφίες, αλλά είναι ένα εξειδικευμένο βιβλίο, βασισμένο, στέρεα, στις πηγές του, επειδή ο δημιουργός του κατέβαλε πολύ μόχθο για να το ολοκληρώσει, δεδομένου οτι είναι αποτέλεσμα της μακροχρόνιας ενασχόλησης του ίδιου με την καλλιέργεια του κάκτου. Μάλιστα, o ίδιος διαθέτει μια πλούσια συλλογή κάκτων και γι’ αυτό γνωρίζει το θέμα καλύτερα από όλους μας, και είναι σε θέση να αποδίδει και φωτογραφικά την ομορφιά αυτού του τόσο ιδιαίτερου φυτού, όπως είναι ο κάκτος.

Το βιβλίο που παρουσιάζουμε σήμερα είναι ένα εξαιρετικά σπουδαίο βιβλίο επειδή αποτελεί μια σημαντική καταγραφή-συλλογή με φωτογραφίες από άνθη διαφόρων κάκτων που το καθιστούν ένα πολύ ενδιαφέρον ανάγνωσμα. Ειδικότερα, περιέχει 100 φωτογραφίες, στις οποίες είναι αποτυπωμένη η στιγμή της ανθοφορίας του κάκτου με όλα τα έντονα και λαμπερά χρώματα του άνθους του κάκτου και με όλες τις χρωματικές διαβαθμίσεις. Ιδιαίτερα, εκπέμπουν μια χαρακτηριστική φωτεινότητα και περιέχουν διάφορες συνθέσεις λουλουδιών, οι οποίες είναι αποτέλεσμα της βιολογικής εξέλιξης και της δομής των κάκτων.

Πρόκειται για ένα έργο όπου μαζί με την εκπληκτική ποικιλομορφία και την ξεχωριστή μορφολογία των κάκτων, φανερώνονται και οι αισθητικές ιδιότητες που εμπεριέχουν τα άνθη τους, όπως είναι η μεγάλη ποικιλία των χρωμάτων της φύσης. Σε όλα τα εικονιζόμενα άνθη του βιβλίου, είναι διάχυτη η συμμετρία των κάκτων, έστω και αν οι φυλλωσιές τους περιπλέκονται η μία με την άλλη. Η συμμετρία αυτή αποτελεί ένα από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους, όπως είναι η ξεχωριστή μορφολογία και η δομή τους, με τις ποικίλες γεωμετρικές μορφές, έχει ένα ιδιαίτερο αισθητικό ενδιαφέρον.

Οι περισσότεροι κάκτοι έχουν μιαν ιδιαίτερη εμφάνιση και χαρακτηριστικά, με ένα σφαιρικό ή κυλινδρικό σχήμα, και μιαν ιδιαίτερη αρχιτεκτονική δομή και μορφολογία, η οποία είναι ακτινική και διαθέτει μια τέλεια αναλογία με ισόρροπη κατανομή των ακτίνων του σε έναν ομόκεντρο άξονα.

Όλα αυτά τα χαρακτηριστικά των κάκτων αποδίδονται ζωντανά και λεπτομερέστατα στις φωτογραφίες του Γιάννη Σιγάλα, με όλες τις εναλλαγές των χρωμάτων αλλά και τις διάφορες αντιθέσεις που ενυπάρχουν στο ίδιο το φυτό. Η κατασκευή του κορμού τους είναι ακανθώδης και επικίνδυνη, για να προσφέρουν προστασία από τους φυσικούς εχθρούς και να απωθούν οτιδήποτε μπορεί να τους βλάψει. Παρόλα αυτά, όμως, τα άνθη τους προσελκύουν τα έντομα για την αναπαραγωγή τους.

Ταυτόχρονα, εμπεριέχουν μιαν άπλετη και άρτια αισθητική ομορφιά, με έναν συνδυασμό μορφών και χρωμάτων.

Αυτήν την ομορφιά της ανθοφορίας που αποτελεί την υπέρτατη ζωτική έκφραση του φυτού, αποτυπώνει ο φωτογράφος και προσφέρει μια άλλη αισθητική απόλαυση, με τις συναρπαστικές συνθέσεις και τις ζωντανές εικόνες του άνθους των κάκτων.

Εδώ ο Γιάννης Σιγάλας αποδίδει το μεγαλείο της φύσης και την ποικιλομορφία του φυσικού κόσμου των λουλουδιών σπάνιων και ασυνήθιστων κάκτων και άλλων παχυφύτων, με πολλές διαφοροποιήσεις και παραλλαγές, ως προς τα είδη και τα χρώματα. Αυτός, άλλωστε, είναι και ένας από τους βασικούς λόγους που καθιστούν το βιβλίο πολύ σημαντικό. 

Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε ότι το βιβλίο είναι πολύτιμο και χρήσιμο, γιατί εξοικειώνει τον αναγνώστη με την μεγάλη οικογένεια των κάκτων και τον φέρνει σε άμεση επαφή μαζί τους. Ταυτόχρονα, το βιβλίο είναι πολύ κατατοπιστικό και εμπλουτίζει τις γνώσεις του αναγνώστη, επειδή παρουσιάζει τις πολύπλευρες διαστάσεις του άνθους του κάκτου και του προσφέρει ειδικές πληροφορίες σχετικά με το θέμα αυτό. Μάλιστα, όπως μας πληροφορεί ο μοριακός βιολόγος και συλλέκτης κάκτων Ανδρέας Λαράς, ο οποίος προλογίζει το βιβλίο, υπάρχουν 2.000 διαφορετικά είδη κάκτων με πολυποίκιλη μορφολογία και συνήθως βρίσκονται στις ερήμους, στις ζούγκλες αλλά και στα σπίτια, δεδομένου οτι τα άνθη τους είναι καλωπιστικά και πολύτιμα για την ομορφιά τους.

Επιπλέον, οι κάκτοι συμβολίζουν την αντοχή, επειδή είναι φυτά με περιορισμένες απαιτήσεις σε νερό και αντέχουν στις αντίξοες συνθήκες της λειψυδρίας.

Με το βιβλίο του και τις θαυμάσιες καλλιτεχνικές φωτογραφίες του, ο καλλιτέχνης δείχνει την ευαισθησία του και την δημιουργικότητά του. Ταυτόχρονα, αναδεικνύει τη σχέση του ανθρώπου με την Φύση αλλά και την δική του προσωπική βιωματική σχέση με την Φύση και με τους κάκτους, στην οποία αποδίδει και ψυχιατρικές ιδιότητες.

Ιδιαίτερα, όπως τονίζει και ο καθηγητής Βασίλης Φίλιας στο εισαγωγικό σημείωμά του που υπάρχει στο βιβλίο: «Ο Γιάννης Σιγάλας, ως ψυχίατρος, υπογραμμίζει με τον φωτογραφικό του φακό την σημαντικότητα της σχέσης του ανθρώπου με τη Φύση ως προαπαιτούμενο για τη διαφύλαξη των ψυχικών ισορροπιών».

Όλα αυτά τα στοιχεία αποτελούν τους βασικότερους λόγους ώστε το βιβλίο του Γιάννη Σιγάλα να χρήζει ιδιαίτερης προσοχής και να γίνει απόκτημα όλων.

 Κ. ΣΑΧΙΝΙΔΗΣ

Echinopsis oxygona

iii. Ευαγγελία Ράπτου – Στεργιούλα  «Το άνθος του κάκτου»

Κύριε Σιγάλα

Μας χαρίσατε ένα υπέροχο φωτογραφικό λεύκωμα.

Το διανθίσατε με εκλεκτά στοχαστικά ποιητικά δημιουργήματα.

Εκπέμψατε τα μηνύματά σας.

Τώρα βρίσκεται πλέον στα χέρια μας. Ό,τι είχατε να πείτε το είπατε. Ό,τι είχατε να μας δείξετε το δείξατε. Η ερμηνεία και η αποκωδικοποίηση των μηνυμάτων μας είναι έργο δικό μας. Αναπτύσσεται ανάμεσα σε μας τους αποδέκτες και το έργο σας μια διαλεκτική σχέση και οφείλετε να αποδεχτείτε τις διαφορετικές μας «αναγνώσεις».

Εξάλλου, από τη στιγμή που ο καλλιτέχνης παραδίδει το έργο στο κοινό, το έργο  τέχνης λειτουργεί αυτόνομα και συχνά ανεξάρτητα από τις προθέσεις του δημιουργού του. Σύμφωνα με την αναγνωστική θεωρία (θεωρία της πρόσληψης ή της αισθητικής ανταπόκρισης) το βασικό ερώτημα δεν είναι το κλασσικό «Τι ήθελε να πει ο δημιουργός» αλλά «Πώς οι αναγνώστες καταλαβαίνουν ή αντιλαμβάνονται το έργο και το περιεχόμενό του». Συχνά ο «επαρκής αναγνώστης» συνάγει συμπεράσματα, ερμηνεύει σύμβολα, κάνει συσχετισμούς, ανακαλύπτει πτυχές που δεν είχε ανακαλύψει ο συγγραφέας. Είναι χαρακτηριστικά τα λόγια του μεγάλου Γάλλου ποιητή PaulValery: «Οι στίχοι μου έχουν το νόημα που τους αποδίδουν».

Η μικρή αυτή εισαγωγή αποτελεί ασφαλιστική δικλείδα για την κατάθεση μιας ποικιλίας διαφορετικών οπτικών του έργου του Γιάννη Σιγάλα «Το άνθος του κάκτου».

Το φωτογραφικό άλμπουμ που έχουμε στη διάθεσή μας είναι μια συλλογή φωτογραφιών, εικαστικών φωτογραφιών, με τρόπο που καθιστά την όλη του προσπάθεια ένα εξαιρετικό καλλιτεχνικό δημιούργημα.

Η πρώτη οπτική του «Άνθους του κάκτου» αναδύει το ερώτημα: Φωτογραφία:πιστή αντιγραφή της πραγματικότητας ή μορφή τέχνης; Οι πρώτες φωτογραφικές απεικονίσεις της ζωής μας, του πραγματικού κόσμου θεωρήθηκαν συναρπαστική ανακάλυψη, η οποία ώθησε ακόμα και τις κλασσικές τέχνες να αναρωτηθούν, να αναστοχαστούν και να αναθεωρήσουν τον ρόλο τους.«Δεν έχω τίποτα να μεταφέρω, τίποτα να αποδείξω. Εσείς βλέπετε και αισθάνεσθε και είναι το έκπληκτο βλέμμα που αποφασίζει» είχε πει οHenriCartier-Bresson (Ανρί ΚαρτιέΜπρεσόν), Γάλλος φωτογράφος, ένας από τους σημαντικότερους του 20ού αιώνα, ένας από τους «πατέρες» της φωτοδημοσιογραφίας.

Η φράση αυτή δίνει και την απάντηση στο προαναφερθέν ερώτημα, καθώς αυτό ακριβώς διαπιστώνει ο θεατής-αναγνώστης (με την ετυμολογική σημασία της λέξης, αυτός που εξάγει και συντελεί στην ανάδυση της λανθάνουσας γνώσης) του ανά χείρας μας λευκώματος και αυτή ακριβώς τη διαπίστωση θέλω να γνωρίσω και σε σας.

«Η φωτογραφία ελευθερώνει την φαντασία», λέει ο Σαλβαδόρ Νταλί (SalvadorFelipeJacintoDalí i Domènech), ένας από τους σημαντικότερους Ισπανούς ζωγράφους, και το αιτιολογεί ο Γάλλος συγγραφέας Αντρέ Μπρετόν (AndréBreton) όταν λέει «Στη φωτογραφία η πίστη σε ένα απόλυτο χρόνο και χώρο μοιάζει να εξαφανίζεται, με τη φαντασία να γίνεται πηγή κατανόησης της εμπειρίας». Η φωτογραφική εικόνα -ακίνητη, κινηματογραφική και τηλεοπτική- προσφέρει μια αληθοφανή, όχι αληθινή αναπαράσταση της πραγματικότητας, ιδιότητα μόνο της φωτογραφικής εικόνας που έκανε τον ManRay(Αμερικανός καλλιτέχνης, γνωστός κυρίως για το φωτογραφικό του έργο) να λεει: «Ζωγραφίζω ό, τι δε θέλω να φωτογραφίσω και φωτογραφίζω ό, τι δεν  μπορώ να ζωγραφίσω». Και αυτό είναι ο λόγος που οι φωτογραφίες του «Άνθους του κάκτου» χαρακτηρίζονται εικαστικές, γιατί διαλέγονται με τις εικαστικές τέχνες της ζωγραφικής, της γλυπτικής και αρχιτεκτονικής.

 Ο ίδιος ο καλλιτέχνης καταθέτει: «Μέσα από την φωτογραφία άλλοτε αναζητώ μια πιο ανάλαφρη όψη της καθημερινής ζωής και άλλοτε προσπαθώ να εξασκούμαι σε ουσιαστικότερη παρατήρηση των ανθρώπων και των γεγονότων».«Η κηπουρική», λέει, «μου δίνει μεγάλη ευχαρίστηση, ενώ παράλληλα μου επιτρέπει να ασκώ το σώμα και την υπομονή μου». Φωτογραφίζει ό,τι καλλιεργεί και καλλιεργεί ό,τι φωτογραφίζει, δημιουργώντας ανεπανάληπτα «ποιήματα», και αληθινά άνθη κάκτων και λογοτεχνικά δημιουργήματα. Γι’ αυτό έχουμε μπροστά μας αυτό το υπέροχο λεύκωμα κάκτων συνοδευόμενο με ελεύθερους στίχους, οι οποίοι αποκαλύπτονται και αυτή στη φαντασία του δημιουργού-καλλιτέχνη όπως τα άνθη του κάκτου, λίγα μα τόσο όμορφα. Πετά από την κόψη του (κάκτου) «μοναδικό Το βαθυκόκκινο άνθος που, Έξω από το σύστημα σχεδόν, Θαρρείς ανήκε σε δικό του σύστημα» (ποίημα του Νίκου Φωκά). 

Και αυτό είναι ένα θαύμα, ότι δηλαδή μέσα από έναν γηραλέο κακτικό κορμό μπορεί και ανθίζει ένα πανέμορφο, μοναδικό και εξαιρετικό άνθος, αντίθετα με το αναμενόμενο, κόντρα στις προσδοκίες, εκπληκτικά αναπάντεχα, υπέροχα ανέλπιστα. Λες και ανταμείβει τη δοκιμασμένη πλέον υπομονή εκείνου που καρτερικά φροντίζει και διατηρεί την παρουσία του κάκτου στον χώρο του, τον εσωτερικό του σπιτιού του ή τον εξωτερικό της αυλής του.

Μεταφερόμαστε πλέον στη δεύτερη οπτική, την οποία συνδέουμε πάραυτα με τη φωτογραφία, γιατί «Η φωτογραφία πρέπει να γίνει κατανοητή ως σύμβολο αυτού που απεικονίζεται, προσφέρει μια ιδιαίτερη μορφή αντίληψης και για πολλούς η γοητεία του μέσου είναι η δημιουργική του δύναμη, μαζί με την ακρίβεια της καταγραφής». «Η φωτογραφία, αντί να παρουσιάζεται ως απεικόνιση της πραγματικότητας, αποτελεί κάτι που δημιουργήθηκε για να μας δείξει πράγματα που αισθανόμαστε και όχι αναγκαστικά όσα βλέπουμε» (Robins).

Το άνθος του κάκτου, τόσο τρυφερό και τόσο όμορφο, δημιουργεί μιαν απίστευτη αντίθεση με το υπόλοιπο φυτόως προς το χρώμα του καιτην ποιότητά του. Το χρώμα του άνθους -βαθύ και ποικίλο από κάκτο σε κάκτο- φαντάζει εντελώς αταίριαστο με το σκληρό και ακανθώδες σώμα του. Η τρυφερή και θελκτική του υφή δημιουργεί την αίσθηση της παραφωνίας, της αταίριαστης συμφωνίας, σε σχέση με τις τρομερές βελόνες και την απειλητική όψη του φυτού.

«Σ’ ένα σύστημα φύλλων και βελόνων, προκύπτει αίφνης ένα πανέμορφο λουλούδι, που προκαλεί με τη διαφορετικότητά του, μιαν εύλογη απορία. Πώς μπορεί κάτι τόσο εξαίσιο να γεννηθεί από ένα τόσο σκληρό και για χρόνια αδρανές φυτό;»

Ο κάκτος λειτουργεί ως σύμβολο, και η αποκωδικοποίησή του εκπέμπει το μήνυμα πως στο άνυδρο έδαφος του απελπισμένου κόσμου, των πολέμων και των βιαιοπραγιών μπορεί να ανθίσει το εύοσμο άνθος της ελπίδας, της γόνιμης εγκαρτέρησης, της δημιουργικής υπομονής. Το άνθος τους δίνει την ελπίδα του ερχομού της άνοιξης και της αποσόβησης κάθε κινδύνουπροερχόμενου από την αδυσώπητη πλευρά του κόσμου, τη μοχθηρή και βίαιη, θυμίζοντας τη λαϊκή ρήση «Απ’ αγκάθι βγαίνει ρόδο κι από ρόδο βγαίνει αγκάθι».

Ο κάκτος κατά βάση συμβολίζει την αντοχή, καθώς είναι ένα φυτό που αντέχει στο χρόνο και στις συνθήκες με αξιοθαύμαστο τρόπο.

Συμβολίζει την ανθεκτικότητα, όποτε είναι ιδανικό δώρο για κάποιον που βιώνει μια δύσκολη στιγμή. Κάκτος: Ανδρεία και αντοχή. Για άλλους συμβολίζει το μίσος και την περιφρόνηση και για άλλους την Προστασία και Αγνότητα.

Βλέπετε πόσα μπορεί να μας πει ένας κάκτος!

Η καλλιέργεια των κάκτων όχι μόνο εξασκεί την υπομονή μας, αλλά μας διδάσκει την υπομονή και εγκαρτέρηση. «Είναι πολύ ολιγαρκή φυτά . Ακόμα και σε πολύ μικρά γλαστράκια μπορούν να ζήσουν ολόκληρα χρόνια», αφού αποτελώντας αποθήκες νερού, έχουν ελάχιστες απαιτήσεις για πότισμα. Ο κορμός τους λειτουργεί όπως η καμπούρα μιας καμήλας που αποθηκεύει λίπος για τις δύσκολες μέρες. Έτσι, δεν είναι περίεργο που οι κάκτοι αντεπεξέρχονται σε πολλές καιρικές δυσκολίες, αντέχουν και μας προσφέρουν τα δώρα τους, τα σπάνια λουλούδια τους. Άλλοι ανθίζουν μια φορά τον χρόνο, άλλοι κάθε 2 άλλοι κάθε 5 χρόνια και κάποιοι μόνο μια φορά στην ζωή τους. Παράξενη, ποικιλόμορφη και γεμάτη εκπλήξεις η φύση τους!

 Για τους λόγους αυτούς οι κάκτοι συνδέονται με τις προσπάθειες διαμόρφωσης του φένγκσούιτου χώρου μας ή ακριβέστερα φανγκσουέι, ένα σύστημα παραδοσιακής κινεζικής γεωμαντείας, δηλαδή της τοποθέτησης στον χώρο διαφόρων αντικειμένων ώστε να υπάρχει καλή ενέργεια. (Στα κινεζικά σημαίνει αέρας και νερό και το όνομα αυτό δόθηκε από τα δύο σημαντικότερα χαρακτηριστικά ενός οικοπέδου, δηλαδή τον αέρα (επηρεάζεται από τα δάση ή τα βουνά κτλ) και το νερό (ποτάμια, λίμνες κτλ).Τρίτη οπτική αυτή.

Είναι κοινά παραδεκτό ότι το πράσινο χρώμα, κυρίαρχο στα παχύφυταόπως οι κάκτοι, συμβολίζει τη γαλήνη. Τα πράσινα φυτά στο εσωτερικό του σπιτιού συμβάλουν στην ηρεμία των ανθρώπων που ζουν στο σπίτι, βασικά γιατί ελευθερώνουν οξυγόνο. «Στο χειρότερο σημείο του σπιτιού σας βάλτε έναν κάκτο». «Φυτέψτε έναν κάκτο ανάμεσα από το σπίτι και σε αυτό που σας ενοχλεί αισθητικά.Είναι φυτά απόλυτα προσαρμοσμένα στο σύγχρονο τρόπο ζωής».

Το πιο εκπληκτικό πράγμα με τους κάκτους όμως είναι πως ενώ εκ πρώτης όψεως δείχνουν σχετικά μονότονοι, όταν ανθίζουν παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλία. Τα χρώματα τους κυμαίνονται από το λευκό με κίτρινο, μέχρι το κόκκινο και τη ματζέντα (Toματζέντα (magenta) είναι χρώμα κοκκινο-μωβ απόχρωσης).

Βέβαια, ο κάκτος έχει και μια κάπως δυσάρεστη πλευρά, αφού αν τον αγγίξουμε, το γαλακτικό οξύ στα αγκάθια του θα μπει στο δέρμα μας, προκαλώντας μας φαγούρα για πολλές ώρες.

Ακόμα κι έτσι όμως, είναι πάντα ένα συμπαθητικό και ευπρόσδεκτο δώρο, που μας θυμίζει πως πάντα μια κατάσταση έχει δυο όψεις, μια ευχάριστη αλλά και μια σκληρή.

Η ονομασία τους είναι ελληνική και χρησιμοποιούνταν στην αρχαιότητα για να περιγράψει ένα φυτό που φέρει ακανθώδεις προεξοχές πάνω του. Ωστόσο, ο κάκτος είναι γνωστός και με άλλα…ονόματα, όπως το χιουμοριστικό «Μαξιλάρι για την πεθερά μου».Η… άλλη… οπτική, η… κωμική!

Τελειώνουμε με μια μικρή αφήγηση:

ΤΟ ΛΟΥΛΟΥΔΙ ΚΑΙ Ο ΚΑΚΤΟΣ...

Μια φορά κάποιος ζήτησε απ' το Θεόένα λουλούδι ...;  ... και μια πεταλούδα.

Ο Θεός όμως αντί γι' αυτά του έδωσε...     ένα κάκτο ...;...;και μια κάμπια.

Αυτό στεναχώρησε τον άνθρωπο, δεν μπόρεσε να καταλάβει γιατί δεν πήρε αυτό που ζήτησε.

Είπε μέσα του, λοιπόν ο Θεός έχει να νοιαστεί για τόσους ανθρώπους ...;

Και αποφάσισε να μην ζητήσει εξηγήσεις.

Μετά από λίγο καιρό πήγε να κοιτάξει αυτά που του είχαν δοθεί και τα 'χε ξεχάσει.

Προς έκπληξή του, απ' τον αγκαθωτό και άσχημο κάκτο είχε φυτρώσει ένα όμορφο λουλούδι.

Και η άσχημη κάμπια είχε μεταμορφωθεί σε μια υπέροχη πεταλούδα.

Ο ΘΕΟΣ τα κάνει πάντα όλα σωστά!

Ο τρόπος που ενεργεί είναιΠΑΝΤΑ ο καλύτερος, ακόμα κι αν σε μας φαίνεται λανθασμένος.

Αν ζήτησες από το Θεό κάτι και πήρες κάτι διαφορετικό, δείξε Του ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗ.

 Μπορείς να είσαι σίγουρος πως Αυτός θα σου δίνει πάντα αυτό που χρειάζεσαι τη κατάλληλη στιγμή.

 Αυτό που θέλεις ...;...; δεν είναι πάντα κι αυτό που χρειάζεσαι!

ΤοΑΓΚΑΘΙ του σήμερα...Είναι τοΛΟΥΛΟΥΔΙ του αύριο!

Ο Θεός να μας έχει καλά!

Για «Το άνθος του κάκτου» του Γιάννη Σιγάλα

Ευαγγελία Ράπτου – Στεργιούλα

Δρ Κοινωνικής Λαογραφίας

 Ferrocactus clauescens

iv.Αγγελική Ξηροκώστα -ΤΟ ΑΝΘΟΣ ΤΟΥ ΚΑΚΤΟΥ

«Για να θεωρήσω κάτι ως καλό, πρέπει ανά πάσα στιγμή να γνωρίζω τι είδος πράγμα οφείλει να είναι το αντικείμενο, δηλαδή να έχω μίαν έννοιά του. Για να ανακαλύψω την ωραιότητα, δεν χρειάζομαι τούτο. Άνθη, ελεύθερα σχέδια, σχήματα που περιπλέκονται το ένα μέσα στο άλλο και τα λένε φυλλωσιές, δεν εξαρτώνται από καμία προσδιορισμένη έννοια, και όμως αρέσουν.»

«Η ευαρέσκεια για το ωραίο πρέπει να εξαρτάται από τον αναστοχασμό επί ενός αντικειμένου που άγει σε κάποια έννοια (χωρίς να προσδιορίζεται σε ποια) και έτσι διακρίνεται επίσης από το ευχάριστο που βασίζεται τελείως στο αίσθημα.»

[ImmanuelKant, «Η Κριτική της Κριτικής Δύναμης #16»]

Ο Kantαναφέρει συγκεκριμένα ότι «τα άνθη είναι ελεύθερες ομορφιές» με την έννοια ότι η φύση είναι αυτή που δημιουργεί την καθαρή ευχαρίστηση. Υποστήριζε ότι αυτό που κρίνουμε είναι το αισθητικό αποτέλεσμα ενός αντικειμένου χωρίς να έχουμε το παραμικρό ενδιαφέρον για την χρησιμότητα του αντικειμένου αυτού. Μιλάει ακριβώς για την καθαρή ευχαρίστηση ή αλλιώς την αισθητική ανιδιοτέλεια.Η θεωρεία ότι«Η τέχνη μιμείται την φύση» ή ότι «Η φύση μιμείται την τέχνη» έχει απασχολήσει σε μεγάλο βαθμό την φιλοσοφία. Ο Kant υποστήριζε ότι η τέχνη μας οδηγεί σε μια αισθητική ευχαρίστηση η οποία παράγεται μέσα από την θέαση των έργων τέχνης, σε αντίθεση με την φύση, η οποία είναι εκείνη που γεννά την καθαρή ευχαρίστηση ή αλλιώς την απόλαυση, δηλαδή η τέχνη δεν μιμείται την φύση, αλλά την δυναμική της φύσης. Με λίγα λόγια ακολουθεί αυτό ακριβώς στο οποίο αναφερόταν ο Πλάτων, «την μίμηση της ουσίας των πραγμάτων», τους κανόνες που του θέτει η ίδια η φύση.

Το φωτογραφικό έργο του Γιάννη Σιγάλα «Το Άνθος του Κάκτου», συνθέτει την αισθητική ευχαρίστηση με την δυναμική της φύσης. Μια δυναμική η οποία εντοπίζεται όχι μόνο στα έντονα και λαμπερά χρώματα αλλά και στις τονικές διαβαθμίσεις των χρωμάτων, οι οποίες προσδίδουν χρωματική αρμονία στο σύνολό τους.Όταν αναφερόμαστε σε τονικές διαβαθμίσεις, αυτό που εννοούμε ουσιαστικά είναι η φωτεινότητα του κάθε χρώματος. Μιλάμε για μία κλίμακα η οποία απεικονίζει το πέρασμα του χρώματος από το πιο φωτεινό στο πιο σκούρο ή και αντίστροφα. Βλέπουμε στις συγκεκριμένες φωτογραφίες τις εναλλαγές των χρωμάτων στο άνθος του κάκτου. Για παράδειγμα, από το σκούρο κόκκινο στο πολύ ανοιχτό κόκκινο, το ροζ περνώντας αρμονικά δίπλα στα κίτρινα και στα πορτοκαλί χρώματα.Μέσα από την ματιά του φωτογράφου ανακαλύπτουμε τις αισθητικές ιδιότητες των χρωμάτων που ορίζει ηφύση καθώς επίσης και άλλα χαρακτηριστικά των κάκτων όπως η συμμετρία και η ποικιλία των μοτίβων. Η πιο απλή μορφή συμμετρίας εκφράζεται ως επαναλαμβανόμενη μορφή του ίδιου του αντικειμένου κατά μήκος ενός άξονα εφόσον το διάστημα που μεσολαβεί παραμένει αμετάβλητο. Το άνθος του κάκτου διαθέτει ακτινική συμμετρία, η οποία διέρχεται από έναν κατακόρυφο άξονα. Παρατηρούμε μία ισόρροπη κατανομή των διπλών μερών του σώματος ή του σχήματος ενός ζωντανού οργανισμού. Από την αρχαιότητα η συμμετρία συνδέεται άμεσα με την αναλογία, την κανονικότητα και την ομορφιά.

Ο φωτογράφος επιλέγει να συνδυάσει αποτελεσματικά τις αξίες αυτές, τις αντιθέσεις των χρωμάτων και την συμμετρία με το μαύρο φόντο, αφαιρώντας το φυσικό πλαίσιο του θέματος με σκοπό να το απομονώσει. Ως αποτέλεσμα το κάνει λιγότερο οικείο και επειδή είναι λιγότερο οικείο, μας αναγκάζει να το προσέξουμε από την αρχή και να το ξανά ορίσουμε. Ξαφνικά αυτό που θεωρούμε δεδομένο, παύει να είναι δεδομένο και ως εκ τούτου το επανεξετάζουμε. Το μαύρο φόντο απομονώνει τον κάκτο και από τον τεχνητό του περιβάλλον και εδώ αναφερόμαστε σε τεχνητό περιβάλλον γιατί ουσιαστικά ο κάκτος είναι ήδη αποκομμένος από τον φυσικό του περιβάλλον. Ο καλλιτέχνης εστιάζει στα χαρακτηριστικά του και μας παροτρύνει να δούμε λεπτομέρειες, οι οποίες κάτω από άλλες συνθήκες θα περνούσαν απαρατήρητες.Σε αυτό το σημείο μπορούμε να αναφερθούμε σε μια «μεταμόρφωση» του ίδιου του θέματος, η οποία επιτυγχάνεται μέσα από την απομόνωση και την αφαίρεση του φυσικού πλαισίου. Η φωτογραφία δεν λειτουργεί όπως ένας πίνακας ζωγραφικής, στον οποίο αν το ζωγραφικό αποτέλεσμα δεν είναι ικανοποιητικό, απλά το βελτιώνεις. Στην φωτογραφία ο καλλιτέχνης επιλέγει τι θα κρατήσει με σκοπό να τονίσει και να δώσει έμφαση στο θέμα του.Ο κόσμος αιχμαλωτίζεται μέσα από τον φωτογραφικό φακό και μέσα από αυτή την διαδικασία δίνεται η ευκαιρεία στον θεατή να τον επεξεργαστεί και να τον ερμηνεύσει. Εδώ θα μπορούσαμε να ταυτίσουμε αυτή την πράξη με έναν κινηματογραφικό όρο, τον όρο «Μιζανσεν» (Miseenscene). Η «Μιζανσεν» είναι Γαλλική λέξη που σημαίνει «στήνω μια πράξη επί σκηνής». Στο φωτογραφικό έργο «Το Άνθος του Κάκτου», ο καλλιτέχνης στήνει το θέμα του με τέτοιο τρόπο έτσι ώστε να καθοδηγήσει τον θεατή στην επανεξέτασή του. Ο φωτογράφος «στήνει το γεγονός για την κάμερα», ελέγχει θα λέγαμε τις συνθήκες μιας φωτογραφίας, όπως για παράδειγμα ο τρόπος με τον οποίο καδράρεται το θέμα, η γωνία της λήψης, ο φωτισμός και το background που επιλέγει ο ίδιος. Ο θεατής έρχεται αντιμέτωπος με αυτό το στιλιζάρισμα και ακολουθεί κατά κάποιο τρόπο τις «στημένες» συνθήκες. Με τον όρο «στημένες συνθήκες» δεν αναφερόμαστε σε κάτι αρνητικό, αλλά αντιθέτως σε μια θετική έκφανση του όρου που προαναγγέλει την δημιουργία ενός έργου τέχνης, είτε αυτό είναι φωτογραφικό, είτε είναι κινηματογραφικό είτε ζωγραφικό. Με λίγα λόγια ο φωτογράφος μεταμορφώνει, απορρίπτει, προσχεδιάζει, επινοεί και τέλος αποφασίζει το τελικό αποτέλεσμα της εικόνας του με σκοπό την πνευματική κατάκτηση του αντικειμένου. Από την άλλη ο θεατής καθοδηγείται, δέχεται, επεξεργάζεται τις πληροφορίες που του δίνονται μέσα από την στατική εικόνα, με σκοπό την ερμηνεία της ιδέας του έργου. Ο Schopenhauer υποστήριζε ότι «η ιδέα φτάνει πιο εύκολα ως εμάς μέσα από το έργο τέχνης, παρά άμεσα, δηλαδή από την φύση και τον πραγματικό κόσμο». Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ο καλλιτέχνης αναπαράγει στο έργο του την καθαρή ιδέα, την αφαιρεί και την απομονώνει παραλείποντας όλα τα ενοχλητικά στοιχεία.Σύμφωνα λοιπόν με τον Γερμανό Φιλόσοφο, η τέχνη είναι ουσιαστικά ένα γνωστικό εγχείρημα το οποίο εξυπηρετεί μία ίδεα, την συλλαμβάνει και την αποκαλύπτει. Κατά συνέπεια, η θέαση ενός έργου τέχνης δεν οδηγεί στην αναγνώριση του αντικειμένου ως ένα πράγμα, αλλά ως μία ιδέα, την οποία ο καλλιτέχνης εκθέτει δημιουργώντας συγκεκριμένες συνθήκες.Χαρακτηριστικά έλεγε ότι «τα έργα τέχνης υπάρχουν για να παρουσιάζουν ιδέες» και ότι «ο καλλιτέχνης μας επιτρέπει να δούμε τον κόσμο μέσα από τα μάτια του».

Πολλοί καλλιτέχνες προχωράνε πέρα από τα όρια αυτού που ονομάζουμε συμβατικό, ψάχνοντας νέους τρόπους έκφρασης και ενσωματώνοντας νέα εργαλεία με σκοπό να εκφράσουν τις ιδέες τους με έναν απόλυτα δημιουργικό τρόπο. Η φωτογραφία γίνεται μέσο καλλιτεχνικής αναζήτησης ενσωματώνοντας τις αισθητικές αξίες με την τεχνική. Η φωτογραφία δεν επιδιώκει την αισθητική της επανάληψης, αλλά την αισθητική της ερμηνείας των πληροφοριών.Στο «Άνθος του Κάκτου», ο φωτογραφικός φακός λειτουργεί ως καλλιτεχνικό εργαλείο,μας βοηθάει να παρατηρήσουμε, να κατανοήσουμε καλύτερα την πληροφορία και να ερμηνεύσουμε με έναν εννοιολογικό τρόπο αυτό που βλέπουμε. Αναφέροντας λοιπόν την λέξη «εννοιολογία» αναφερόμαστε την οποιαδήποτε ερμηνεία που θα μπορούσαμε να δώσουμε μπροστά στην θέαση του φωτογραφικού αυτού έργου.Ο θεατής παρατηρώντας λοιπόν τους κάκτους κωδικοποιεί την πληροφορία της εικόνας, την οποία ο ίδιος ο καλλιτέχνης έχει επιλέξει να μας παρουσιάσει, και μεταπλάθει το αποτέλεσμα μιας απόλυτα ελεγχόμενης διαδικασίας. Δηλαδή, ανακαλύπτεικαι προσομοιάζει τον κάκτο με εικόνες και αντικείμενα που του είναι απόλυτα οικεία.

Κλείνοντας την εισήγησή μου σε αυτό το σημείο, θα μου επιτρέψετε να δώσω την δική μου εννοιολογική ερμηνεία στο φωτογραφικό έργο του Γιάννη Σιγάλα. Παρατηρώντας λοιπόν τις φωτογραφίες ανακαλύπτω ως θεατής μία σημαντική αντίθεση μεταξύ του κορμού και του άνθους. Ο κορμός ή αν θέλετε το «σώμα» του κάκτου μεπαραπέμπει σε κάτι επικίνδυνο και απωθητικό. Είναι φτιαγμένο από την φύση για να κρατάει σε απόσταση την οποιαδήποτε απειλή. Θα μπορούσα να πω ότι μου δημιουργεί το συναίσθημα του φόβου, να μην έρθω σε επαφή μαζί του, το αγγίξω και πονέσω. Αντιθέτως, το άνθος του σχετίζεται με την έννοια του ωραίου και του ελκυστικού. Είναι φτιαγμένο από την φύση για να προσελκύει τα έντομα με σκοπό την αναπαραγωγή. Εδώ τα συναισθήματα αναμειγνύονται και ο φόβος μου συνδέεται άμεσα με την ομορφιά αυτού του φυτού.Είναι αξιόλογο να αναφέρουμε ότι ο Schopenhauer κάνει μια εκτεταμένη ανάλυση του αντικειμένου, το οποίο μπορεί να έχει, χαρακτηριστικά όπως αναφέρει, «μια εχθρική σχέση προς την ανθρώπινη θέληση γενικά» αλλά αν ο θεατής ελευθερωθεί από τα συναισθήματά του, ξεπερνάει την θέαση του τρομέρου και συλλαμβάνει μόνο την ίδεα. Σε αυτή την περίπτωση δημιουργείται το αίσθημα του «υπέροχου».

Αγγελική Ξηροκώστα. Εικαστικός

Mammilaria luthyi

iii. ΟΜΙΛΙΑ του Γιάννη Σιγάλα στη Λάρισα 

Αρχικά θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους εσάς για την τιμή που μου κάνετε να παρευρίσκεστε στην παρουσίαση του βιβλίου μου. Και μάλιστα γνωρίζω ότι κάποιοι είστε εδώ για δεύτερη φορά, αφού έχει προηγηθεί και παρουσίαση στην Ελασσόνα πριν ένα χρόνο περίπου. Στην συνέχεια θέλω να εκφράσω την ευγνωμοσύνη μου στον Κώστα Σαχινίδη, ο οποίος έχει στηρίξει με κάθε τρόπο το βιβλίο αυτό, αλλά κυρίως έχει δείξει επανειλημμένα εκτίμηση και αγάπη σε εμένα και στην Ράνια. Και όχι μόνο αυτός, όλη η οικογένειά του. Είμαι λοιπόν ευγνώμων σε όλους. Πώς έγινε όμως η γνωριμία μας με τον Κώστα Σαχινίδη; Ένας μεγάλος – μέγιστος – διδάσκαλος και φίλος μας έφερε σε επαφή, ο Βασίλης Φίλιας, που μου έκανε την τιμή να γράψει τον πρόλογο στο βιβλίο αυτό. Και έτσι το βιβλίο απέκτησε αξία ανέλπιστη, ανώτερη από το περιεχόμενό του. Ο Βασίλης Φίλιας δεν είναι πια κοντά μας. Αύριο πρόκειται να παρευρεθούμε στην τελετή που θα σημάνει τις 40 ημέρες από την ολοκλήρωση της πολύτιμης παρουσίας του στην γη αυτή. Τιμούμε ολόψυχα την μνήμη του!

Ας επιστρέψουμε όμως στα δικά μας. Ευχαριστώ όλους τους παρουσιαστές και καλλιτέχνες αυτής της εκδήλωσης. Κάποιοι είναι ήδη φίλοι μου, ενώ ελπίζω να γνωριστούμε σήμερα και με τους υπόλοιπους. Οι παρουσιάσεις που ακούσαμε είναι ιδιαίτερα εμπεριστατωμένες και αποτελούν πολύτιμη προσθήκη στο περιεχόμενο της εργασίας μου. Όπως θα διαβάσετε, για την επιμέλεια του βιβλίου είναι υπεύθυνος ο γιος μου, Μιχάλης Σιγάλας, με την επίβλεψη βέβαια του εκδότη και φίλου Γιάννη Πικραμένου. Πιστεύω ότι η ποιότητα της έκδοσης ξεπερνάει το περιεχόμενο. Ευχαριστώ επίσης ιδιαίτερα τον Δημήτρη και την Τασούλα που συνέβαλαν με κάθε τρόπο στην διοργάνωση της εκδήλωσης αυτής, καθώς και τους κουμπάρους μας και όλους τους φίλους της Λάρισας που με κάθε τρόπο μας υποστηρίζουν ηθικά εδώ και πολλά πλέον χρόνια. Τέλος θα ήθελα να εκφράσω την ευγνωμοσύνη μου στην Ουρανία που, όπως πάντα, δεν κάθεται μπροστά, συνήθως δεν κάθεται καθόλου, γυρίζει μέσα στην αίθουσα και βοηθάει σιωπηλά όπου χρειάζεται. Η Ουρανία βλέπει πρώτη ότι γράφω και ότι φωτογραφίζω και είναι πάντα επιεικής.

Θα πω τώρα κι εγώ δυο λόγια μόνο για το βιβλίο. Το βιβλίο αποτελεί ένα πάντρεμα: Της αγάπης μου για την κηπουρική, που μου κληροδότησε ο μακαρίτης ο παππούς μου από την παιδική μου ηλικία. Της αγάπης για τους κάκτους με την αντοχή και την ιδιότυπη συμμετρική ομορφιά τους. Τους κάκτους τους πρωτογνώρισα στην Σαλαμίνα, στο σπίτι ενός καλού ανθρώπου, που επίσης δεν υπάρχει πια. Του μεγάλου σεβασμού που τρέφω για την Ποίηση. Στο βιβλίο υπάρχουν λίγα στιχάκια, αλλά βέβαια δεν είμαι ποιητής… Της αγάπης μου για την Ιατρική, που με δίδαξε να σέβομαι τις διεργασίες της Ζωής, όπου και αν τις συναντώ. Της αγάπης μου για την Ψυχιατρική, μέσα από την οποίαν έμαθα την αξία της δημιουργικότητας, η οποία δίνει στην ζωή μας ουσιαστικό περιεχόμενο. Και τέλος της αγάπης μου για την Φωτογραφία, που ξεκίνησε από την επιθυμία να φωτογραφίσω το Άνθος του Κάκτου, το τόσο αδικημένο. Και γιατί διάλεξα την ανθοφορία; Γιατί την περίοδο εκείνη βρισκόμουν σε υπαρξιακή κρίση. Βίωνα πόνο και αγωνία. Και κατανόησα ότι η Ανθοφορία αποτελεί ισχυρό τονωτικό. Όπου και αν την συναντήσουμε μπορεί να γίνει ισχυρό αντίδοτο στην λύπη και μας προσφέρει λίγες τουλάχιστον στιγμές αισιοδοξίας και ένα φευγαλέο έστω χαμόγελο, που νομίζω ότι πάντοτε τα έχουμε ανάγκη.

Οι φωτογραφίες των κάκτων είναι από το βιβλίο .
Περισσότερες φωτογραφίες του Γ. Σιγάλα δείτε εδώ :
https://www.flickr.com/photos/iannisms/

Επίσης εδώ θα βρείτε και επιστημονικά άρθρα  του Γ. Σιγάλα 
http://www.imsigalas.gr/index.php