«Η ΛΑΧΑΝΟΚΑΡΔΗ» ΤΗΣ ΜΙΝΑΣ ΜΠΟΥΛΕΚΟΥ
ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ - ΕΛΕΝΗΣ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΑΤΟΥ
(Φιλόλογος-Συγγραφέας)
Στο παραμύθι της Μίνας Μπουλέκου, που φέρει τον τίτλο «Η Λαχανόκαρδη», είναι πραγματικά εντυπωσιακή η γλαφυρότητα της αφήγησης, ο άριστα δομημένος λόγος, η πρωτότυπη εναλλαγή των σκηνών και η εικονιστική αναπαράσταση. Το καλαίσθητο εξώφυλλο και η όλη εξωτερική εμφάνιση του βιβλίου σε καλλιτεχνική επιμέλεια του Γιάννη Μαλλή, ασκούν δύναμη ελκτική στον μικρό αναγνώστη.
Στο παραμύθι ακολουθούνται οι γενικές αρχές των παραμυθιών αναφορικά με τον τόπο, τον χρόνο και τα πρόσωπα. Ο χρόνος του παραμυθιού είναι ο Αόριστος με το οικείο σε όλους μας «µια φορά κι έναν καιρό» και την κατάληξη «Και έζησαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα». Αρκούν, λοιπόν, οι λέξεις «μια φορά κι έναν καιρό», και το ταξίδι της μαγείας αρχίζει.
Ο γεωγραφικός προσδιορισμός του παραμυθιού δίδεται με τη φράση «σε ένα πανέμορφο ήσυχο χωριουδάκι». Αξιοσημείωτη είναι η συνύπαρξη και η αλληλεπίδραση του φυσικού και του υπερφυσικού στοιχείου (Η Μάγισσα Καλυψώ αλληλεπιδρά με την ηρωίδα και στην πορεία της ιστορίας μεταμορφώνεται σε αιθέρια οπτασία. Η γιαγιά Ερμιόνη προειδοποιεί την ηρωίδα ότι «μέσα στο δάσος όταν πέφτει το σκοτάδι, χορεύουν τα ξωτικά και οι μάγισσες». Με τη χρήση του υπερφυσικού στοιχείου, το παραμύθι καταγράφει μια ιστορία που θα αντέξει στον χρόνο με τα αναλλοίωτα νοήματα και τις θεματοποιημένες αξίες που περνά στον σύγχρονο κόσμο.
Η έγνοια για τον πλησίον, η απόρριψη του εγωισμού, η προσφορά, η γενναιοδωρία, η ανωτερότητα και η φιλευσπλαχνία είναι μερικές από τις μεγαλειώδεις πανανθρώπινες αξίες που ξεδιπλώνονται στις σελίδες του βιβλίου, συνθέτοντας μια πανέμορφη ιστορία αγάπης.
Το κείμενο δίδεται με έναν παιδικότροπο λόγο για ένα θέμα με ιδιαίτερο συναισθηματικό βάρος, και στέκεται με σεβασμό απέναντι στο παιδί-αναγνώστη.
Οι μορφές του παραμυθιού παρουσιάζονται ιδιαίτερα συμπαθείς με μια ρεαλιστικότητα τόσο έντονη, που νομίζουμε πως θα πηδήξουν έξω απ’ τις σελίδες και θα μιλήσουν μαζί μας σαν υπαρκτά όντα.
Η Αμέλια έχει αποκτήσει την προσωνυμία Λαχανόκαρδη προσδίδοντας στο βιβλίο έναν πρωτότυπο και ευρηματικό τίτλο. Η καρδιά της ανοίγει όπως τα φύλλα ενός λάχανου κάθε φορά που πλημμυρίζει χαρά, και κλείνει όταν συναντά κακότροπους ανθρώπους που δεν δέχονται εκείνο που προσφέρει απλόχερα: ένα ζεστό και ευγενικό χέρι βοηθείας. Η Αμέλια ενσαρκώνει την αντίληψη του μεγάλου παραμυθά Χανς Κρίστιαν Άντερσεν, ο οποίος είχε πει: «Να είσαι χρήσιμος στον κόσμο, είναι ο μόνος τρόπος να είσαι ευτυχισμένος».
Στο πλευρό της Αμέλιας, ακοίμητος φρουρός και προστάτης, στέκει η γιαγιά Ερμιόνη, η κλασική και αξιαγάπητη γιαγιά των παραμυθιών που σκεπάζει την εγγονή της με τις προστατευτικές φτερούγες της.
Στην απέναντι όχθη κινείται η Μάγισσα Καλυψώ, σκοτεινή και τρομακτική υπηρέτρια του Κακού, που τελικά λυγίζει κάτω απ’ την ανυπέρβλητη δύναμη της αγάπης. Η σκηνή με την Καλυψώ περνά ένα ουσιαστικό και βαρυσήμαντο μήνυμα: Μόνο μέσα από την καλοσύνη επιτυγχάνεται η ευτυχία. «Δεν σε φοβάμαι, μάγισσα Καλυψώ», λέει θαρρετά η Λαχανόκαρδη «μόνο σε λυπάμαι, γιατί δεν έχεις τίποτα να δώσεις στους ανθρώπους. Πρέπει να είσαι πολύ δυστυχισμένη και μόνη».
Μέσα από τη ζωντάνια της αφήγησης και τα μηνύματα που μεταδίδονται, αναδεικνύεται ο παιδαγωγικός και κοινωνικός ρόλος ενός βιβλίου που χωρίς να επιδίδεται σε έναν στείρο διδακτισμό, γκρεμίζει τα σαθρά πρότυπα, προβάλλει αυθεντικές αξίες και τελικά διαπαιδαγωγεί.
Άλλωστε, στη λειτουργία του παραμυθιού εν γένει, στην πορεία της μακράς του εξέλιξης, προστέθηκε μια σημαντική παράμετρος, εκείνη της διαπαιδαγώγησης. Εκτός από ψυχαγωγία, το παραμύθι έγινε φορέας αξιών. Τη λειτουργία αυτή υπηρετεί άρτια η «Λαχανόκαρδη».
Η Μίνα Μπουλέκου υιοθετώντας λόγο λιτό και απέριττο, σεβόμενη τον βαθμό στον οποίο βρίσκεται η γλωσσική εξέλιξη των παιδιών, κατορθώνει να επικοινωνήσει πνευματικά και συναισθηματικά με το παιδί, βοηθώντας το να διαμορφώσει την άγουρη ακόμα προσωπικότητά του.
Η αιώνια πάλη του Καλού και του Κακού προβάλλεται με ιδιαίτερη ένταση. Η αγάπη παρουσιάζεται ως η ενοποιητική δύναμη του σύμπαντος, ένας πανίσχυρος καταλύτης που κάνει ακόμα και μια κακιά μάγισσα να μεταμορφώνεται σε καλοσυνάτη νεράιδα. Το καλό ως υπέρτατη αξία κυριαρχεί στα λόγια της γιαγιάς Ερμιόνης: «To καλό, κόρη μου, πάντα θα νικάει το κακό, όσο θα υπάρχουν άνθρωποι με μεγάλη καρδιά όπως η δική σου, μονάκριβή μου».
Στη σύγχρονη εποχή που η παιδική λογοτεχνία έχει βιομηχανοποιηθεί και το ενδιαφέρον των παιδιών μονοπωλείται από διασκεδαστικές κερδοσκοπικές παραγωγές και από έναν καταιγισμό διαφημιστικών μηνυμάτων, δεσπόζει -στον αντίποδα- το ποιοτικό παιδικό βιβλίο, που διαμορφώνει την κριτική αντίληψη του παιδιού. Ένα τέτοιο βιβλίο είναι η «Λαχανόκαρδη», ένα βιβλίο που μιλά κατευθείαν στις καρδιές των παιδιών, ασκώντας ηθικοπλαστική επίδραση.
Η ιστορία της «Λαχανόκαρδης» έχει τη δύναμη να πάρει τον αναγνώστη απ’ το χέρι και να τον οδηγήσει στα μαγικά μονοπάτια της. Και ο αναγνώστης με τη σειρά του, μπαίνει μέσα στο ονειρικό σύμπαν του παραμυθιού και αφήνεται εκεί, ένας τρόπος να γαληνεύει η ψυχή απ’ την πεζή καθημερινότητα.
Οι πλούσιες εικόνες, ο ζωντανός λόγος, τα ηθικά διδάγματα, οι εναλλαγές και οι κορυφώσεις συνθέτουν μια ιστορία που μπορεί κάλλιστα να παιχτεί σε μια παιδική θεατρική παράσταση, ακόμα και σε μια κουκλοθεατρική παράσταση.
Ελένη Χριστοφοράτου -Φιλόλογος-Συγγραφέας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου