Ο Γιάνης Κορδάτος (Ζαγορά Πηλίου,1 Φεβρουαρίου 1891 – Αθήνα, 29 Απριλίου 1961) ήταν Έλληνας κοινωνιολόγος, ιστορικός, πολιτικός και νομικός, οπαδός του μαρξισμού. Παρότι αυτοδίδακτος ιστορικός, υπήρξε πολυγραφότατος μελετητής της ελληνικής ιστορίας από την αρχαιότητα έως τη σύγχρονη εποχή.
Μαθητικά και φοιτητικά χρόνια
Γεννήθηκε στη Ζαγορά το 1891, όπου και τελείωσε το Ελληνικό Σχολείο (ημιγυμνάσιο) το 1907. Στη συνέχεια ο πατέρας του, που ήταν κτηματίας και έμπορος, τον έστειλε μαθητή στο Ελληνογερμανικό Λύκειο του Γιαννίκη, στη Σμύρνη. Εκεί ευτύχησε να έχει καθηγητή τον Δημήτρη Γληνό, ο οποίος τον τράβηξε προς τον Δημοτικισμό. Την επόμενη σχολική χρονιά βρέθηκε στην Κωνσταντινούπολη, στο Ελληνογαλλικό Λύκειο Χατζηχρήστου, από όπου όμως διέκοψε, λόγω αρρώστιας. Επέστρεψε στο Βόλο, όπου παρέμεινε και τη σχολική χρονιά 1909-10, για να τον ξαναστείλει κατόπιν ο πατέρας του στην Κωνσταντινούπολη. Το 1911 μετέβη στην Αθήνα και γράφτηκε φοιτητής στο Πανεπιστήμιο, στη Νομική Σχολή. Προσχώρησε "από τους πρώτους", καθώς έλεγε ο ίδιος, στη Φοιτητική Συντροφιά και λίγο αργότερα έγινε μέλος του Εκπαιδευτικού Ομίλου.
Πολιτική δράση
Ο Κορδάτος στα φοιτητικά του χρόνια ήρθε σε επαφή με τον σοσιαλισμό και το εργατικό κίνημα του Βόλου. Στην Αθήνα φαίνεται ότι συμπορεύθηκε με τον κύκλο του Νίκου Γιαννιού, ηγέτη του Σοσιαλιστικού Κέντρου και δημοτικιστή. Το Νοέμβριο του 1918 δεν έλαβε μέρος στο ιδρυτικό συνέδριο του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος Ελλάδος (ΣΕΚΕ) –προκατόχου του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας (ΚΚΕ)– γιατί απουσίαζε από την Αθήνα, στο οποίο όμως προσχώρησε το Μάιο του 1919.
Στην ηγεσία του ΣΕΚΕ
Τον Απρίλιο του 1920 εκλέχτηκε μέλος της Κεντρικής Επιτροπής (ΚΕ) και τον επόμενο μήνα ορίστηκε "αντιπρόσωπος του Κόμματος" στην εφημερίδα Ριζοσπάστης, της οποίας ιδιοκτήτης και διευθυντής ήταν ο Γιάννης Πετσόπουλος. Εκλέχτηκε γραμματέας της ΚΕ του κόμματος το Μάιο του 1921 και παρέμεινε στη θέση μέχρι το Νοέμβριο του 1922, οπότε τον διαδέχτηκε ο Νίκος Σαργολόγος.
Τον Φεβρουάριο του 1924 ορίστηκε με τους Θωμά Αποστολίδη και Σεραφείμ Μάξιμο στη λεγόμενη "τριμελή ΚΕ", η οποία εκτελούσε χρέη επικεφαλής στο κόμμα μέχρι τη διεξαγωγή του 3ου Έκτακτου Συνεδρίου το Νοέμβριο-Δεκέμβριο της ίδιας χρονιάς. Το Νοέμβριο του 1922 ανέλαβε τη διεύθυνση του Ριζοσπάστη, ο οποίος στο μεταξύ είχε γίνει κομματικό όργανο.
To 1922 συνελήφθη δυο φορές, μαζί με άλλα ηγετικά στελέχη του κόμματος (Γ. Γεωργιάδης, Γρ. Παπανικολάου, Αρ.Σίδερης) και της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών Ελλάδας (ΓΣΕΕ). Αρχικά στις 5 Ιουλίου, εξαιτίας της αντιπολεμικής αρθρογραφίας του Ριζοσπάστη, και εκ νέου το Σεπτέμβριο κατόπιν της κατάρρευσης του Μικρασιατικού μετώπου και την εκδήλωση του αντιμοναρχικού κινήματος της 11ης Σεπτεμβρίου από τους Πλαστήρα-Γονατά-Φωκά. Η φιλοβασιλική κυβέρνηση Τριανταφυλλάκου και συγκεκριμένα ο Ιωάννης Μεταξάς, ο οποίος μετέβη στη φυλακή για να συνομιλήσει με τον Κορδάτο, επιχείρησε μάταια να διαπραγματευτεί μαζί τους τη στήριξή της από το ΣΕΚΕ και την εκ μέρους τους καταδίκη των βενιζελικών κινηματιών, απειλώντας τους ακόμη και με εκτέλεση. Τελικά, η απόφαση εκτέλεσης ματαιώθηκε και οι τελευταίοι απελευθέρωσαν τους φυλακισμένους στις 5 Οκτωβρίου.
Απομάκρυνση από το ΣΕΚΕ-ΚΚΕ
Περί τα τέλη του 1924 ή αρχές 1925 αποχώρησε από το μόλις μετονομασμένο ΚΚΕ καθώς διαφώνησε με τις επίσημες –έπειτα την πλήρη ευθυγράμμιση αυτού με τις αποφάσεις της Κομμουνιστικής Διεθνούς– θέσεις στο Μακεδονικό ζήτημα, για να διαγραφεί οριστικά το 1927.Για ένα διάστημα παρέμεινε στο πλάι του κόμματος, μετά όμως την ανάληψη της θέσης του γενικού γραμματέα από το Νίκο Ζαχαριάδη δέχτηκε σφοδρά πυρά. Το στέλεχος της νέας ηγεσίας Γιάννης Ζεύγος (Ζέβγος) εξαπέλυσε το 1933 σειρά επιθέσεων με εναντίον του χαρακτηρισμούς, όπως μεταξύ άλλων, "ιστορικός της μπουρζουαζίας" και "οικονομολόγος στις πρώτες γραμμές της αντεπανάστασης". O Κορδάτος αντέδρασε έντονα με σειρά άλλων άρθρων τα οποία, όπως ο ίδιος έγραψε λίγο πριν το θάνατό του, επέκριναν "τη νέα ηγεσία του Κόμματος που ερμήνευε χοντροκομμένα και σχηματικά το λενινισμό" ενώ υποστήριζε "πως οι ηγέτες του ΚΚΕ πήραν το στραβό δρόμο".
Στα τέλη Δεκεμβρίου 1940 συνελήφθη από τη μεταξική κυβέρνηση, επειδή σε δημοσιεύματα είχε χαρακτηρίσει τον ελληνοϊταλικό πόλεμο ως αντιφασιστικό. Κατά τη διάρκεια της Κατοχής έλαβε μέρος στην Αντίσταση από τις τάξεις του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου (ΕΑΜ). Μεταπολεμικά διετέλεσε μέλος του Γενικού Συμβουλίου της Ενιαίας Δημοκρατικής Αριστεράς (ΕΔΑ). Παρότι οι διαφορές του με το ΚΚΕ είχαν αμβλυνθεί με αφετηρία την κατοχική περίοδο, οι μεταξύ τους σχέσεις ποτέ δεν αποκαταστάθηκαν πλήρως.
Συγγραφική δραστηριότητα
Από τα νεανικά του χρόνια αρθρογραφούσε σε διάφορα έντυπα. Αρχικά σε φύλλα του Βόλου και αργότερα σε δημοτικιστικά περιοδικά, όπως Ο Νουμάς και τα Γράμματα της Αλεξάνδρειας. Την περίοδο έως το 1925 δημοσίευσε πάρα πολλά άρθρα στα κομματικά έντυπα του ΣΕΚΕ/ΚΚΕ. Πολλά από τα κείμενα της περιόδου που ήταν ενταγμένος στο κόμμα ήταν μελέτες γύρω από το αγροτικό ζήτημα, καθόσον είχε αναδειχτεί στον "υπ' αριθμ[όν] 1 αγροτιστή μέσα στο Σοσιαλεργατικό Κόμμα". Επηρεασμένος από καιρό από το βιβλίο του Γεωργίου Σκληρού Το κοινωνικόν μας ζήτημα (1907) και έχοντας ήδη στραφεί στη μελέτη της νεοελληνικής ιστορίας, ο Κορδάτος κυκλοφόρησε το 1924 το βιβλίο Η κοινωνική σημασία της Ελληνικής Επαναστάσεως του 1821. Ήταν ένα από τα πρώτα δείγματα του ιστορικού υλισμού και της μαρξιστικής ιστοριογραφίας στην Ελλάδα, προκαλώντας ποικίλες και έντονες αντιδράσεις.
Μετά την αποχώρησή του από την ενεργό πολιτική επιδόθηκε σχεδόν αποκλειστικά στην ιστορική και κοινωνιολογική έρευνα, εκδίδοντας πλήθος από αυτοτελείς μελέτες και δημοσιεύοντας πολλά άρθρα, σχόλια και βιβλιοκρισίες. Ως αρθρογράφος, την περίοδο του Μεσοπολέμου, συνεργάστηκε κυρίως με αριστερά λογοτεχνικά και πολιτιστικά περιοδικά, όπως η Αναγέννηση του Γληνού, ο αλεξανδρινός Ερμής, η Νέα Επιθεώρηση του Αιμιλίου Χουρμούζιου και οι Πρωτοπόροι (αργότερα Νέοι Πρωτοπόροι) του Πέτρου Πικρού, ενώ κείμενά του εμφανίζονταν τακτικά στη Νέα Εστία και στο Αρχείον Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών του καθηγητή Δημητρίου Καλιτσουνάκη. Μετά τον πόλεμο αρθρογράφησε σε εφημερίδες της αριστεράς και του κέντρου. Παράλληλα, υπήρξε συνεργάτης πολλών εγκυκλοπαιδειών, όπως λ.χ του "Πυρσού".
Στη διάρκεια της δικτατορίας του Μεταξά η συγγραφική παρουσία του είχε μειωθεί. Την περίοδο εκείνη τα πνευματικά ενδιαφέροντά του στράφηκαν αφενός στις νομικές έρευνες και, αφετέρου, στη μελέτη της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, επιλογές που έγιναν λαμβάνοντας υπόψιν το αυστηρό κλίμα λογοκρισίας της εποχής. Σε αυτό το πλαίσιο, το 1937-38 ο Κορδάτος δημοσίευσε νομικά δοκίμια σε καθιερωμένα περιοδικά του χώρου, κατόπιν εξέδωσε το μοναδικό νομικό, επιστημονικό βιβλίο του και το 1939 ανέλαβε διευθυντής της σειράς "Βιβλιοθήκη Αρχαίων Ελληνών Πεζογράφων και Ποιητών", που κυκλοφόρησε από τον εκδοτικό οίκο Ιω. & Π. Ζαχαρόπουλου.
Αφιέρωσε τα τελευταία χρόνια της ζωής του στην υλοποίηση του "μεγαλόπνευστου", όπως χαρακτηρίστηκε, σχεδίου του να ολοκληρώσει μια σύνθεση της ιστορίας του ελλαδικού χώρου από τα προϊστορικά χρόνια έως το 1924.
Θάνατος
Απεβίωσε ξαφνικά, από καρδιακή προσβολή, στις 30 Απριλίου του 1961 και ενώ βρισκόταν στο γραφείο του. Ετοίμαζε ένα άρθρο γύρω από τον εορτασμό της εργατικής πρωτομαγιάς, προκειμένου να δημοσιευτεί στην εφημερίδα Αυγή. Η κηδεία του έγινε στο νεκροταφείο της Καλλιθέας και την παρακολούθησε πλήθος κόσμου, ενώ παραβρέθηκε επίσης αντιπροσωπεία της ΕΔΑ. Τη στιγμή του θανάτου του είχε έτοιμα για δημοσίευση τρία βιβλία: την Ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας, μια ιστορία για το αγροτικό κίνημα και τη μελέτη Ιησούς Χριστός και Χριστιανισμός.
Επίδραση του Κορδάτου
Ομάδα διανοουμένων φίλων του συνέστησε μετά θάνατον το σύλλογο "Οι Φίλοι του Γιάνη Κορδάτου" και το συνδεδεμένο με αυτόν "Ιστορικό-Φιλολογικό Ινστιτούτο Γιάνης Κορδάτος". Το τελευταίο είχε πρόεδρο τον καθηγητή Γιάννη Ιμβριώτη και σκοπό την προβολή του έργου του εκλιπόντος. Με την επιβολή της δικτατορίας του 1967 οι φορείς αυτοί διέκοψαν οριστικά τη λειτουργία τους.
Σήμερα, στην γενέτειρά του Ζαγορά Πηλίου λειτουργεί πολιτιστικός σύλλογος που φέρει το όνομά του, ενώ το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας τον τίμησε δίνοντας το όνομά του σε κεντρικό αμφιθέατρο του κτηρίου Παπαστράτου στο Βόλο.Επιπλέον, στο Δήμο Καλλιθέας υπάρχει και δρα το Πολιτιστικό Κέντρο "Γιάννης Κορδάτος".
Εργογραφία
Αυτοτελείς εκδόσεις
Η κατήχησις των χωρικών (Αλεξάνδρεια 1921, ως Π. Χαλκός. β' έκδ. Αθήνα 1924)
Η κοινωνική σημασία της Ελληνικής Επαναστάσεως του 1821 (1924. δ΄ έκδ., αναθεωρ. και συμπληρωμένη 1946)
Νεοελληνική πολιτική ιστορία (1925)
Αρχαίες θρησκείες και Χριστιανισμός (1927)
Δημοτικισμός και λογιωτατισμός (1927· βελτιωμένη επανέκδοση ως Ιστορία του γλωσσικού μας ζητήματος, 1943)
Η Κομμούνα της Θεσσαλονίκης, 1342–1349 (1928)
Εισαγωγή εις την ιστορίαν της ελληνικής κεφαλαιοκρατίας (1930)
Η επανάσταση της Θεσσαλομαγνησίας το 1821 (1930)
Τα τελευταία χρόνια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας (1931)
Ο Ρήγας Φεραίος και η εποχή του (1931. αναθεωρ. επανέκδοση ως Ο Ρήγας Φεραίος και η Βαλκανική Ομοσπονδία, 1945)
Ιστορία του ελληνικού εργατικού κινήματος (2 τόμ., 1932. αναθεωρ. και συμπληρ. έκδοση 1956)
Εισαγωγή εις την νομικήν επιστήμην (1939)
Νέα προλεγόμενα εις τον Όμηρον (1940. αναθεωρ. και συμπληρ. έκδοση 1956)
Τα αρχαία ελληνικά γράμματα και η αξία τους (1940)
Η Σαπφώ και οι κοινωνικοί αγώνες στη Λέσβο (1945)
Τα σημερινά προβλήματα του ελληνικού λαού (1945)
Οι επεμβάσεις των Άγγλων στην Ελλάδα (1946)
Η αγροτική εξέγερση του Κιλελέρ (1946)
Ιστορία της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας (1946)
Η Παλαιά Διαθήκη στο φως της κριτικής (1947)
Ακμή και παρακμή του Βυζαντίου (1953)
Η αρχαία τραγωδία και κωμωδία (1954)
Τα Αμπελάκια και ο μύθος για το συνεταιρισμό τους (1955)
Ιστορία της Αρχαίας Ελλάδος (3 τόμ., 1955-1956)
Ιστορία της Νεώτερης Ελλάδος (5 τόμ., 1957-1959)
Ιστορία των Ελληνιστικών Χρόνων (1959)
Η Ρωμαιοκρατία στη Ελλάδα, 146 π.χ.-300 μ.Χ. (1959)
Μεγάλη ιστορία της Ελλάδας (13 Τόμοι). 1956–1959.
Ιστορία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας (2 τόμ., 1959-1960)
Ιστορία της επαρχίας Βόλου και Αγίας από τα αρχαία χρόνια ως τα σήμερα (1960)
Ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας από το 1453 ως το 1961 (2 τόμ., 1962)
Σελίδες από την ιστορία του αγροτικού κινήματος στην Ελλάδα (1964. επανέκδοση ως Ιστορία του αγροτικού ..., 1973).
Προοδευτικές μορφές στην Ελλάδα (1966)
Ιησούς Χριστός και Χριστιανισμός, (2 τόμ., 1975)
Προϊστορία και ιστορία του αρχαίου αθλητισμού (περ.1980).
Αρθρογραφίες στην Κομμουνιστική Επιθεώρηση, 1921-1924 (2009).
Αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς (2010).
Αναλυτική εργογραφία του Κορδάτου περιέχεται στη διδακτορική διατριβή της Ζωής Σπανάκου Η έννοια της ιστορικής νομοτέλειας στο μεσοπολεμικό έργο του Γιάνη Κορδάτου (Αθήνα 1991, σ. 459-494). Σύμφωνα με το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου, τις τελευταίες δεκαετίες έχουν εκδοθεί τουλάχιστον 28 έργα του από μία ή περισσότερες φορές.
Μεταφράσεις
Κομμουνιστικό Μανιφέστο (Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος) των Μαρξ-Ένγκελς
Εκδόθηκε το 1927 σε "μετάφραση, εισαγωγή, ιστορικά σχόλια κ.λ.π Γιάννη Κ. Κορδάτου".
Αργότερα, μετέφρασε τα έργα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας:
Ευθύφρων του Πλάτωνα
Κορινθιακά του Παυσανία
Κριτίας του Πλάτωνα
Λόγοι (τμήμα) του Αισχίνη
Μεσσηνιακά του Παυσανία
Περί του στεφάνου του Δημοσθένη.
Προτομή του Γιάννη Κορδάτου στη γενέτειρά του Ζαγορά Πηλίου
ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΑ ΒΙΒΛΙΑ
ΡΗΓΑΣ ΦΕΡΑΙΟΣ ΚΑΙ ΒΑΛΚΑΝΙΚΗ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ
Τούτη μου η μελέτη δεν είναι βέβαια μια βιογραφία του Ρήγα Βελεστινλή. Με βιογραφίες ποτέ μου δεν καταπιάστηκα. Οι τέτοιες μελέτες είναι δουλειά εκεινώνε που βλέπουν την ιστορία σα δημιούργημα των "μεγάλων ανδρών". Γι' αυτό και γράφουν τόμους ολόκληρους, για ν' αποδείξουν ποια μέρα και ποια ώρα γεννήθηκε ο τάδε μεγάλος άνθρωπος. Δε λέω πως δε χρειάζεται καθόλου η μελέτη του ατομικού βίου εκεινώνε που έπαιξαν κάποιο ρόλο μέσα στην ιστορία. Κάθε άλλο. Παραδέχομαι και τονίζω μόνο, πως οι ιστορικές προσωπικότητες πρέπει να εξετάζουνται σ' όλες τους τις πράξεις παράλληλα με το κοινωνικοοικονομικό περίγυρό τους κι όχι "έξω τόπου και χρόνου".
Γι' αυτό και μια βιογραφία, όσο πλούσια κι αν είναι σε λεπτομέρειες για τον ιδιωτικό βίο της προσωπικότητας που εξετάζει, αν της λείπει η μελέτη του περιβάλλοντος μέσα στο οποίο έζησε και έδρασε η προσωπικότητα αυτή, δεν είναι τίποτ' άλλο, παρά ο ίσκιος της ιστορίας.
Από την παραπάνω αρχή ξεκινώντας, προσπάθησα να δώσω, όσο μου είταν δυνατό, μια προεισαγωγική ανάλυση και έρευνα της εποχής του Ρήγα. Και, με βάση την ιστορική πραγματικότητα, που τόσο πολύ τη φοβούνται και την παραμερίζουν οι επίσημοι ιστορικοί μας, να παρουσιάσω το Ρήγα τέτοιον που πραγματικά είτανε και μαζί να δώσω μια εικόνα πιστή του ρωμέϊκου και του βαλκανικού εθνικισμού στην πρώτη περίοδο της γένεσης και ανάπτυξής του. [...] (Από τον πρόλογο της έκδοσης)
Η ΣΑΠΦΩ ΚΑΙ ΟΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΣΤΗ ΛΕΣΒΟ
«Τούτη η μελέτη δημοσιεύθηκε σε περίληψη στο περιοδικό «Νεοελληνικά Γράμματα» (φυλ.86,87,89 του 1938). Είταν τότε οι μαύροι χρόνοι της δικτατορίας του Μεταξά και η λογοκρισία δε μ΄ άφισε να ολοκληρώσω τις σκέψεις και τα συμπεράσματά μου. Ωστόσο διαβάστηκε πολύ, αν και σε πολλά σημεία αναγκάστηκα να μιλήσω πολύ σκεπασμένα και σε άλλα να μη μνημονέψω πρόσφατα ιστορικά γεγονότα, πολλοί αναγνώστες του περιοδικού τη βρήκαν να έχει ενδιαφέρον. Αν κρίνω μάλιστα από τα γράμματα που πήρα από τη ζήτηση των φύλλων στα οποία είταν δημοσιευμένη, μπορώ να πω πως έκανεν εντύπωση. Κι αυτό όχι γιατί κρύβει καμμιά σοφία, κάθε άλλο. Έκανε εντύπωση, γιατί υποστηρίζεται μια καινούργια άποψη πάνω στο ζήτημα της σεξουαλικής διαστροφής της μεγάλης ποιήτριας της Λέσβου. Όπως ξέρουμε, για τη Σαπφώ και τους έρωτές της, από τα παλιά χρόνια έχουν γραφτεί ένα σωρό βιβλία κι έχουν διατυπωθεί πολλές γνώμες και κρίσεις. Η συζήτηση όμως, από τότε εξακολουθεί και οι αντιγνωμίες υπάρχουν και θα υπάρχουν όσο οι ιστορικοί και ερευνητές πέρνουν στραβό δρόμο στη μελέτη των αρχαίων πηγών... » (Από την παρουσίαση της έκδοσης)
ΑΡΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ
Περιεχόμενα
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΑΙΣΧΙΝΗΣ ΛΟΓΟΙ - ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Ο ΑΙΣΧΙΝΗΣ ΩΣ ΡΗΤΩΡ ΚΑΙ ΩΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ
ΑΙΣΧΙΝΗΣ - ΕΙΣΑΓΩΓΗ: EIΣ ΤΟΝ ΚΑΤΑ ΚΤΗΣΙΦΩΝΤΟΣ ΛΟΓΟΝ ΤΟΥ ΑΙΣΧΙΝΟΥ
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ - ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ ΣΤΗΝ "ΑΘΗΝΑΙΩΝ ΠΟΛΙΤΕΙΑ" ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ
ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ - ΒΑΤΡΑΧΟΙ-ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ - ΕΙΣΑΓΩΓΗ: ΕΙΣ ΤΟΝ ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΣΤΕΦΑΝΟΥ ΛΟΓΟΝ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΘΕΝΟΥΣ
ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ- ΩΣ ΡΗΤΩΡ ΚΑΙ ΩΣ ΔΙΑΝΟΟΥΜΕΝΟΣ
ΛΥΣΙΑΣ ΛΟΓΟΙ - ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Ο ΛΥΣΙΑΣ ΩΣ ΡΗΤΩΡ
ΛΥΣΙΑΣ ΛΟΓΟΙ - ΕΙΣΑΓΩΓΗ: ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΣΥΝΟΥΣΙΑΣΤΑΣ ΚΑΚΟΛΟΓΙΩΝ
ΞΕΝΟΦΩΝ - ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΞΕΝΟΦΩΝ - ΠΟΡΟΙ - ΙΣΑΓΩΓΗ: ΑΝΑΛΥΣΙΣ ΚΑΙ ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΩΝ ΠΟΡΩΝ
ΟΜΗΡΟΣ - ΟΔΥΣΣΕΙΑ - ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ ΣΤΟ ΟΜΗΡΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ
ΠΛΑΤΩΝ - ΕΥΘΥΦΡΩΝ - ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ ΕΙΣ ΤΟΥΣ ΔΙΑΛΟΓΟΥΣ ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΟΣ
ΠΛΑΤΩΝ - ΚΡΙΤΙΑΣ
ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ - ΚΟΡΙΝΘΙΑΚΑ - ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ - ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΕΙΣ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑΝ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ
ΣΟΦΟΚΛΗΣ - ΦΙΛΟΚΤΗΤΗΣ
Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ ΤΟΥ 1821
Παρουσίαση
Στα εκατό χρόνια που πέρασαν απ' την Εθνική Επανάσταση του 1821 καλλιεργήθηκε επίμονα η ιδέα από τους ιστορικούς και πνευματικούς ηγέτες της ελληνικής αστικής τάξης, πως η σημερινή νεοελληνική εθνότητα βαστά τα ίσα από την αρχαία Ελλάδα κι ακόμα πως και το Βυζαντινό Κράτος ήταν απόλυτα ελληνικό. Οι ιδέες και αντιλήψεις αυτές δεν είναι καθόλου σωστές. Ο ιστορικός βίος της αρχαίας Ελλάδας τερματίστηκε στα 147 με την καταστροφή της Κόρινθος από τους Ρωμαίους και την τελειωτική υποδούλωση του αρχαίου ελληνικού λαού. Έπειτα, στην αρχαία εποχή δεν υπήρχε ένα Ελληνικό Κράτος, υπήρχαν μικρά κράτη, ανεξάρτητα το ένα από το άλλο, που πολλές φορές άνοιξαν αιματηρούς πολέμους ανάμεσά τους. Αυτό που λέμε σήμερα έθνος δεν υπήρχε. [...] (Από την εισαγωγή της έκδοσης)
Περιεχόμενα
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ Δ΄ ΕΚΔΟΣΗΣ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ Α΄ ΕΚΔΟΣΗΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ: ΟΙ ΡΙΖΕΣ ΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΘΝΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ Ο ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ
Α΄. ΤΑ ΠΡΟΝΟΜΙΑ
Β΄. ΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑΙ ΣΥΝΘΗΚΑΙ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΟΥΜΕΝΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΡΟΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟΝ
Γ΄. ΚΟΙΝΩΝΙΚΑΙ ΤΑΞΕΙΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΘΕΣΕΙΣ (ΠΡΟΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ)
Δ΄. ΡΗΓΑΣ ΦΕΡΑΙΟΣ ΚΑΙ ΦΙΛΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ
Ε΄. Ο ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΙΧΑΣΜΟΣ
ΣΤ΄. Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΩΝ ΑΓΡΟΤΟΛΑΙΚΩΝ ΜΑΖΩΝ ΣΤΟΝ ΕΘΝΙΚΟ ΑΓΩΝΑ ΚΑΙ ΑΙ ΤΑΞΙΚΑΙ ΑΝΤΙΘΕΣΕΙΣ
Ζ΄. ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΟ ΝΕΟ ΑΣΤΙΚΟΝ ΔΙΚΑΙΟΝ
Η΄. Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΙΣ ΚΑΙ Η ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ
Θ΄. ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΗ ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ
Ι΄. ΤΑ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΔΟΛΟΦΟΝΙΑΝ ΤΟΥ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ ΚΑΙ Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΦΑΣΙΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΑΓΩΝΟΣ
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ
ΑΠΟ 1453 ΩΣ ΤΟ 1961
Παρουσίαση(...) Ή δίτομη "Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας" του Κορδάτου ανήκει στα ωριμότερα και πιο ολοκληρωμένα έργα του. Έχει το χάρισμα όλων του των κειμένων: φωτεινή σκέψη, άνετο γράψιμο, θάρρος της γνώμης. Το καινούριο πού προ-σφέρει στη φιλολογία μας αυτό το έργο είναι ή μέθοδος του να σχετίζει τα πνευματικά επιφαινόμενα με τα κοινωνικοιστορικά τους αίτια, πού προσδιορίζουνε, σε τελευταία ανάλυση, την πορεία, την ποιότητα και τη δυναμικότητα του κόσμου των ιδεών. Είναι πολύ φυσικό να προκαλέσει τούτ' ή "Ιστορία", όπως κι όλα τ' άλλα έργα του Δασκάλου, πολλές συζητήσεις. Και πρέπει. Τούτο θα ήταν ή καλύτερη δικαίωση του έργου. Αθήνα, Δεκέμβρης 1961,ΚΩΣΤΑΣ ΒΑΡΝΑΛΗΣ. (ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΡΟΛΟΓΟ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ)
Περιεχόμενα
ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΟΡΔΑΤΟΣ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Πολιτικά Στιχουργήματα στους Δυο Πρώτους Αιώνες της Τουρκοκρατίας .
Ή Κυπριακή και Ροδιακή Λογοτεχνία
Ή Παλιά Κρητική Λογοτεχνία
Τα Ελληνικά Γράμματα στους Ύστερα από την Άλωση Χρόνους
Μεταβατική Περίοδος - Πνευματικές Αναζητήσεις και
Εξωτερικοί Προσανατολισμοί
Τα Δημοτικά Τραγούδια
Ή Εθνική Αφύπνιση και ό Ρήγας Βελεστινλής
Ή Πάλη των 'Ιδεών
Η Νεοελληνική Λογοτεχνία στα Προεπαναστατικά Χρόνια
Το Γλωσσικό Ζήτημα στην Πριν του Εικοσιένα Περίοδο
Το Νεοελληνικό Θέατρο στα Τελευταία Προεπαναστατικά Χρόνια
Ό Αγώνας
Ανδρέας Κάλβος (1792-1867
Ό Διονύσιος Σολωμός - Το Έργο του και ή Κριτική
Οι Φαναριώτες Λογοτέχνες και ό Ρομαντισμός
Ή Αθηναϊκή Σχολή
Ή Έφτανησιακή Σχολή
ΟΙ Πρώτοι Πεζογράφοι
Οι Ποιητικοί Διαγωνισμοί και η Κριτική
"Η Νέα Αθηναϊκή Σχολή
Το Γλωσσικό Ζήτημα και η Νέα Εξόρμηση του Δημοτικισμού
Τα Πρωτοπαλίκαρα του Ψυχάρη
Το Νεοελληνικό Θέατρο στα Μετεπαναστατικά Χρόνια
Ή Επίδραση του Εργατικού Κινήματος στην Ποίηση
Στροφή της Πεζογραφίας στην Ηθογραφία
Ή Δημοτικιστική Κίνηση και οι Πνευματικές Ζυμώσεις
στις Αρχές του Αιώνα μας
Ό Κωστής Παλαμάς και ή Κριτική του Έργου του
Οι Σύγχρονοι του Παλαμά Ρουμελιώτες Λογοτέχνες
Οι Τελευταίοι Έφτανήσιοι Λογοτέχνες
Νέες Ζυμώσεις και Τάσεις στην Αθηναϊκή Σχολή
Ή Πεζογραφία γύρω στα Πρώτα Είκοσι Χρόνια του Αιώνα μας
Οι Νουμαδικοί
Σικελιανός - Καζαντζάκης - Βάρναλης
Τα Ελληνικά Γράμματα στις Παροικίες του Απόδημου Ελληνισμού
Το Νέο Θέατρο
Ή Ποίηση γύρω στα Χρόνια 1920-1940
Ή "Μοντέρνα Ποίηση" και ή Κριτική
Οι Νέοι Πεζογράφοι (1920-1940)
Οι Ελληνίδες στη Λογοτεχνία
Τα Θούρια της Εθνικής Αντίστασης
Ή Πεζογραφία της Κατοχής
Ιδεολογικοί Προσανατολισμοί της Μεταπολεμικής
Ελληνικής Λογοτεχνίας
Ή Αντιστασιακή και Αντιπολεμική Πεζογραφία
Ή Αντιστασιακή και Αντιπολεμική Ποίηση
Ή Μεταπολεμική Πεζογραφία
Ή Μεταπολεμική Ποίηση
Σατιρικοί και Ευθυμογράφοι
Το Χρονογράφημα
Οι Σύγχρονοι Νεοελληνιστές
Οι Σύγχρονοι Κριτικοί και Αισθητικοί
Βασική Βιβλιογραφία
Ξένη Βιβλιογραφία
Ευρετήριο Κυρίων Ονομάτων
Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ ΤΟΥ 1821
Παρουσίαση«Η κοινωνική σημασία της Ελληνικής Επαναστάσεως του 1821», αν και έχουν περάσει ογδόντα τόσα χρόνια από την έκδοσή της, δεν έπαυσε να παραμένει ένα πολύ ενδιαφέρον και επίκαιρο βιβλίο· ενδιαφέρον, γιατί στοιχειοθετεί μία από τις πρώτες προσπάθειες μαρξιστικής θεώρησης του θεμελιωδέστερου γεγονότος της Νεοελληνικής ιστορίας και επίκαιρο, γιατί συνδέεται ασφαλώς με κοινωνικούς αγώνες που ποτέ δεν έπαυσαν, με τη μία ή την άλλη μορφή, να διεξάγονται μέχρι τις μέρες μας. (. . .) (ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ)
