Η Κική Δημουλά (Αθήνα, 6 Ιουνίου 1931 - Αθήνα, 22 Φεβρουαρίου 2020) ήταν Ελληνίδα ποιήτρια και τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών στην έδρα της ποίησης.
Το πατρικό της όνομα ήταν Βασιλική Ράδου. Γεννήθηκε στην Αθήνα. Το 1952 παντρεύτηκε τον ποιητή και πολιτικό μηχανικό Άθω Δημουλά, με τον οποίο απέκτησε δύο παιδιά, τον Δημήτρη (1955) και την Έλση (1957). Εργάστηκε σαν υπάλληλος στην Τράπεζα της Ελλάδος από το 1949 έως και το 1973. Υπήρξε πρόεδρος του ιδρύματος Κώστα και Ελένης Ουράνη (κοινωφελές Ν.Π.Ι.Δ. υπό την αιγίδα της Ακαδημίας Αθηνών).
Έκανε την εμφάνιση της στα γράμματα το 1952, σε ηλικία 19 χρονών, με τη ποιητική συλλογή «Ποιήματα», όμως μετά από λίγο αποκήρυξε εκείνη την πρώτη συλλογή της. Η επίσημη είσοδός της στην ποίηση έγινε το 1956, με τη συλλογή «Έρεβος». Αργότερα ήρθαν οι «Ερήμην», «Επί τα ίχνη» και η συλλογή «Το λίγο του κόσμου» για την οποία τιμήθηκε με το Β΄ Κρατικό Βραβείο Ποιήσεως. Το Κρατικό Βραβείο Ποίησης απέσπασε η συλλογή της «Χαίρε ποτέ», ενώ το Βραβείο του Ιδρύματος Ουράνη της απονεμήθηκε για την «Εφηβεία της λήθης», στην οποία περιλαμβάνεται το ποίημα «Σαν να διάλεξες», όπου η ποιήτρια συνδέει μια βόλτα στη λαϊκή αγορά με το μοιραίο του θανάτου: «Σπάνια να ψωνίσω. Γιατί εκεί σου λένε διάλεξε./ Eίναι ευκολία αυτή ή πρόβλημα; Διαλέγεις και μετά/ πώς το σηκώνεις το βάρος το ασήκωτο/ που έχει η εκλογή σου. [...] Tο πολύ ν’ αγοράσω λίγο χώμα. Όχι για λουλούδια./ Για εξοικείωση./ Eκεί δεν έχει διάλεξε. Eκεί με κλειστά τα μάτια».
Ακολούθησαν οι συλλογές «Ενός λεπτού μαζί», «Ήχος απομακρύνσεων», «Εκτός σχεδίου», «Χλόη θερμοκηπίου», «Μεταφερθήκαμε παραπλεύρως», «Τα Εύρετρα », «Δημόσιος Καιρός» και «Ανω τελεία».
Σε μία ομιλία της για την ποίηση η Δημουλά όρισε ως εξής το ποίημα:
«Βαδίζεις σε μιαν έρημο. Ακούς ένα πουλί να κελαηδάει. Όσο κι αν είναι απίθανο να εκκρεμεί ένα πουλί μέσα στην έρημο, ωστόσο εσύ είσαι υποχρεωμένος να του φτιάξεις ένα δέντρο. Αυτό είναι το ποίημα».
Στις 16 Ιανουαρίου 2020, η υπουργός πολιτισμού πρότεινε την Κική Δημουλά, με επίσημη επιστολή της προς την Επιτροπή, για το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας.
Η Κική Δημουλά εισήλθε στις 2 Φεβρουαρίου 2020 σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας λόγω της χρόνιας αναπνευστικής ανεπάρκειας από την οποία έπασχε. Τελικά, απεβίωσε 20 ημέρες αργότερα, στις 22 Φεβρουαρίου, λόγω καρδιακής ανακοπής σε έδαφος σοβαρής χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας και καρδιακής ανεπάρκειας.
Τάφηκε στις 25 Φεβρουαρίου στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών, δημοσία δαπάνη, παρουσία συγγενών, εκπροσώπων των γραμμάτων και τεχνών και του πολιτικού κόσμου μεταξύ των οποίων ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας και ο Πρωθυπουργός.
Διακρίσεις
2001, Χρυσός Σταυρός του Tάγματος της Tιμής από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κωνσταντίνο Στεφανόπουλο.
2002, τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, στην οποία κατέλαβε την έδρα των γραμμάτων που είχε μείνει κενή μετά τον θάνατο του Νικηφόρου Βρεττάκου — η τρίτη γυναίκα στην ιστορία της Ακαδημίας (μετά τις Γαλάτεια Σαράντη και Αγγελική Λαΐου).
2014, Μεγαλόσταυρος του Τάγματος του Φοίνικος.
20 Μαΐου 2015, αναγορεύτηκε σε επίτιμη διδάκτωρ της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ.
6 Ιουνίου 2017, αναγορεύτηκε επίτιμη διδάκτωρ του Τμήματος Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Βραβεία
1964(;), Eύφημη μνεία από την Ομάδα των Δώδεκα, για την ποιητική συλλογή Επί τα ίχνη.
1972, Β΄ Κρατικό Βραβείο Ποίησης, για την ποιητική συλλογή Το λίγο του κόσμου.
1989, Α΄ Κρατικό Βραβείο Ποίησης, για την ποιητική συλλογή Χαίρε ποτέ.
1997, Βραβείο Ιδρύματος Κώστα και Ελένης Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών, για την ποιητική συλλογή Η εφηβεία της λήθης.
2001, Αριστείο των Γραμμάτων της Ακαδημίας Αθηνών, για το σύνολο του έργου της.
2003, Μακεδονικό Βραβείο, για το σύνολο του έργου της.
2009, Ευρωπαϊκό Βραβείο Λογοτεχνίας (Prix Européen de Littérature), για το σύνολο του έργου της.
2010, Μεγάλο Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας, για το σύνολο του έργου της.
Έργο
Ποιήματά της έχουν μεταφραστεί στα Αγγλικά, τα Γαλλικά, τα Ισπανικά, τα Ιταλικά, τα Πολωνικά, τα Βουλγαρικά, τα Γερμανικά και τα Σουηδικά. Αποσπάσματα του έργου της έχουν συμπεριληφθεί στα σχολικά διδακτικά βιβλία. Η ποίηση της δεν ήταν εύκολα μελοποιήσιμος, εντούτοις υπήρξαν ποιήματα όπως τα Στην Αγκαλιά της Άκρης, Ο Πληθυντικός Αριθμός, Βράδιασε, τα Ξαναλέμε κ.α που μελοποιήθηκαν μεταξύ άλλων από τον Θάνο Μικρούτσικο τον Μάνο Ξυδούς.
Εργογραφία
Ποιητικές συλλογές
Ποιήματα, 1952 (αποκηρυγμένα)
Έρεβος, 1956, εκδόσεις «Στιγμή», Αθήνα 1990
Ερήμην, εκδ. Δίφρος, Αθήνα 1958. Εκδ. «Στιγμή», 1990.
Επί τα ίχνη, εκδ. «Φέξης» Αθήνα 1963. Εκδ. «Στιγμή», 1989.
Το λίγο του κόσμου, εκδ. «Νεφέλη», Αθήνα 1971, 1983. Εκδ. «Στιγμή», 1990.
Το τελευταίο σώμα μου, εκδ, «Κείμενα», Αθήνα 1981. Εκδ. «Στιγμή», 1989.
Χαίρε ποτέ, «Στιγμή», 1988
Η εφηβεία της λήθης, «Στιγμή», 1994
Ποιήματα, εκδόσεις «Ίκαρος», Αθήνα 1998 (Συγκεντρωτκή έκδοση· περιλαμβάνονται όλες οι προηγούμενες συλλογές εκτός από τα Ποιήματα.)
Ενός λεπτού μαζί, «Ίκαρος», 1998
Ήχος απομακρύνσεων, «Ίκαρος», 2001
Χλόη θερμοκηπίου, «Ίκαρος», 2005
Συνάντηση, Γιάννης Ψυχοπαίδης, Κική Δημουλά, «Ίκαρος», 2007 (ανθολογία με εβδομήντα τρία ζωγραφικά έργα του Γιάννη Ψυχοπαίδη)
Μεταφερθήκαμε παραπλεύρως, «Ίκαρος», 2007
Τα εύρετρα, «Ίκαρος», 2010
Δημόσιος καιρός, «Ίκαρος», 2014
Άνω τελεία, «Ίκαρος», 2016
Πεζά
Ο φιλοπαίγμων μύθος, εκδ. «Ίκαρος», Αθήνα 2004 (Η ομιλία που εκφώνησε η Κική Δημουλά στην Ακαδημία Αθηνών κατά την τελετή υποδοχής της.)
Εκτός σχεδίου, «Ίκαρος», 2005 (επιλογή πεζών κειμένων)
Έρανος σκέψεων, «Ίκαρος», 2009 (η ομιλία της Κικής Δημουλά στην Αρχαιολογική Εταιρεία στις 26 Ιανουαρίου 2009)
Η Περιφραστική Πέτρα
Μίλα.
Πες κάτι, ὁτιδήποτε.
Μόνο μη στέκεις σαν ἀτσάλινη ἀπουσία.
Διάλεξε ἔστω κάποια λέξη,
που να σε δένει πιο σφιχτά
με την ἀοριστία.
Πές:
«ἄδικα»,
«δέντρο»,
«γυμνό».
Πές:
«θα δοῦμε»,
«ἀστάθμητο»,
«βάρος».
Ὑπάρχουν τόσες λέξεις που ὀνειρεύονται
μια σύντομη, ἄδετη, ζωή με τη φωνή σου.
Μίλα.
Ἔχουμε τόση θάλασσα μπροστά μας.
Ἐκεῖ που τελειώνουμε ἐμεῖς
ἀρχίζει ἡ θάλασσα.
Πες κάτι.
Πες «κῦμα», που δεν στέκεται.
Πες «βάρκα», που βουλιάζει
ἂν την παραφορτώσεις με προθέσεις.
Πες «στιγμή»,
που φωνάζει βοήθεια ὅτι πνίγεται,
μην τη σῴζεις,
πες
«δεν ἄκουσα».
Μίλα.
Οἱ λέξεις ἔχουν ἔχθρες μεταξύ τους,
ἔχουν τους ἀνταγωνισμούς:
ἂν κάποια ἀπ᾿ αὐτές σε αἰχμαλωτίσει,
σ᾿ ἐλευθερώνει ἄλλη.
Τράβα μία λέξη ἀπ᾿ τη νύχτα
στην τύχη.
Ὁλόκληρη νύχτα στην τύχη.
Μη λες «ὁλόκληρη»,
πες «ἐλάχιστη»,
που σ᾿ ἀφήνει να φύγεις.
Ἐλάχιστη
αἴσθηση,
λύπη
ὁλόκληρη
δική μου.
Ὁλόκληρη νύχτα.
Μίλα.
Πες «ἀστέρι», που σβήνει.
Δεν λιγοστεύει ἡ σιωπή με μια λέξη.
Πες «πέτρα»,
που εἶναι ἄσπαστη λέξη.
Ἔτσι, ἴσα ἴσα,
να βάλω ἕναν τίτλο
σ᾿ αὐτή τη βόλτα την παραθαλάσσια.
ΕΦΟΔΙΟ ΤΑ ΤΡΑΥΜΑΤΑ
Με κατακρίνεις
ότι συμπεριφέρομαι λιπόψυχα, αργά
όπως κοντοστέκεται η φοβία να εντοπίσει
ποιος κίνδυνος από μακριά
φωνάζει τ' όνομά της.
Είμαι τρωτή, γι' αυτό.
Όχι στη φτέρνα μόνο,
το ένιωσα
παρότι ήταν ακόμα στα σκαριά
στις δοκιμές η ιδιοσυγκρασία.
Κι όμως εγώ τα άκουσα τα λάδια
νοθευμένα
δε γράσωσαν καλά την άμυνά μου
- τι τα θές, τεχνίτες ανειδίκευτοι
οι αστερισμοί μας.
Μάνα, την παρακάλεσα, πήγαινε στη Θέτιδα
γνωρίζεστε εξ αίματος μάνες κι οι δυο
εβγάζατε από πάνω σας και ξεπετούσατε
στο χώμα τα βραχιόλια και τα δαχτυλίδια
και ζήτα της το αθάνατο περίσσευμα
απ' τη θνητή επάλειψη του γιου της
του Αχιλλέα.
Όχι με αθανασία
με βεβαιότητα να με επικαλύψεις.
Μου χίμηξε
τί αθανασία τί βεβαιότης είπε
εξίσου άτρωτες ουσίες και οι δυο.
Και μαθέ ακόμα
πως το περίσσευμα απ΄ το παλιό σου λάθος
κανείς δεν το χαρίζει σε κανέναν.
Βαθιά
μες στις αμετανόητες προθέσεις του το κρύβει
να επαλείψει αθάνατο
και το επόμενο προσφιλές του λάθος.
Το κυριότερο
- συνέχισε η μανά μου μιλώντας
με οίκτο χλευαστή –
παιδί μου πώς θα ζήσεις χωρίς τρωτά σημεία
χωρίς της αγωνιάς τα εφόδια
τι προκοπή θα κάνει η αντοχή σου
χωρίς εισόδημα πικρίας
πώς θ' αναθρέψεις την απώλεια
πώς θ' αντικρίσεις τους εχθρούς σου.
Οι ενοχές σου τι θ' απογίνουν
όταν τους κόψεις τη διατροφή
θ' αγιάσουνε ως φτωχές μετά από τόσα πλούτη;
Θ' απαρνηθείς την ήττα;
Η ήττα είναι παράδοση
μιλιέται από σώμα σε σώμα διαιωνίζεται.
Είδες ποτέ κανένα όνειρο
μεταμοντέρνας νίκης να διαρκεί;
Αν δε τρωθείς
πού θα σε βρει η αγάπη.
Το βέλος θα την οδηγήσει στην πληγή σου.
Για ποιον νομίζεις ξεκινάει από το μακρινό
το έρημο το αβέβαιο όνομά της;
Όχι για το αξέχαστο βλέμμα του τοξότη
στης έλξης το φαρμάκι βουτηγμένο.
Για να τραφεί απ' την πληγή σου ξεκινάει
η πεινασμένη ύπαρξη της.
Αβέβαια ζήσε.
Τιμά την προέλευσή σου.
Κατάλαβέ το, ερχόμαστε από μια
παροδική βεβαιότητα του θανάτου.
https://www.iefimerida.gr/
Διάλογος ανάμεσα σε μένα και σε μένα
Σοῦ εἶπα:
– Λύγισα.
Και εἶπες:
– Μη θλίβεσαι.
Ἀπογοητεύσου ἥσυχα.
Ἤρεμα δέξου να κοιτᾷς
σταματημένο το ρολόι.
Λογικά ἀπελπίσου
πῶς δεν εἶναι ξεκούρδιστο,
ὅτι ἔτσι δουλεύει ὁ δικός σου χρόνος.
Κι ἂν αἴφνης τύχει
να σαλέψει κάποιος λεπτοδείκτης,
μη ριψοκινδυνέψεις να χαρεῖς.
Ἡ κίνηση αὐτή δεν θα ῾ναι χρόνος.
Θά ῾ναι κάποιων ἐλπίδων ψευδορκίες.
Κατέβα σοβαρή,
νηφάλια αὐτοεκθρονίσου
ἀπό τα χίλια σου παράθυρα..
Για ἕνα μήπως τ᾿ ἄνοιξες.
Κι αὐτοξεχάσου εὔχαρις.
Ὅ,τι εἶχες να πεῖς,
για τα φθινόπωρα, τα κύκνεια,
τις μνῆμες, ὑδροροές τῶν ἐρώτων,
την ἀλληλοκτονία τῶν ὠρῶν,
τῶν ἀγαλμάτων την φερεγγυότητα,
ὅ,τι εἶχες να πεῖς
γι᾿ ἀνθώπους που σιγά-σιγά λυγίζουν,
το εἶπες.
καὶ την πείθει
να κουλουριάζεται πνιχτά
να τρίβεται σα γάτα ἀνεπαίσθητη
πάνω στον διαθέσιμο ἀέρα
ποῦ ἀφήνεις προσπερνώντας.
Ἀπόλαυση πολύ μοναχικότερη
ἀπό τη στέρησή της.
✦ ✦ ✦ ✦
Ο πληθυντικός αριθμός
Ὁ ἔρωτας,
ὄνομα οὐσιαστικόν,
πολύ οὐσιαστικόν,
ἑνικοῦ ἀριθμοῦ,
γένους οὔτε θηλυκοῦ, οὔτε ἀρσενικοῦ,
γένους ἀνυπεράσπιστου.
Πληθυντικός αριθμός
οἱ ἀνυπεράσπιστοι ἔρωτες.
Ὁ φόβος,
ὄνομα οὐσιαστικόν
στην ἀρχή ἑνικός αριθμός
και μετά πληθυντικός
οἱ φόβοι.
Οἱ φόβοι
για ὅλα ἀπό δῶ και πέρα.
Ἡ μνήμη,
κύριο ὄνομα τῶν θλίψεων,
ἑνικοῦ ἀριθμοῦ
μόνον ἑνικοῦ ἀριθμοῦ
και ἄκλιτη.
Ἡ μνήμη, ἡ μνήμη, ἡ μνήμη.
Ἡ νύχτα,
Ὄνομα οὐσιαστικόν,
Γένους θηλυκοῦ,
Ἑνικός ἀριθμός.
Πληθυντικός αριθμός
Οἱ νύχτες.
Οἱ νύχτες ἀπό δῶ και πέρα.
✦ ✦ ✦ ✦
Αναστηλώνεται Νοέμβρης των Δελφών.
Απόβροχο στις μετόπες της απορρόφησής του.
Σύννεφα που δεν θα φύγουν μοιράζονται θρόνους.
Ζωφόροι φύλλων κίτρινων κοσμούν
αντισεισμικά ανάκτορα ανέμων.
Πομπή σκαλοπατιών.
Προπορεύονται οι αρχές του τόπου∙ σαρκοφάγοι.
Ακολουθούν βασιλείς, προσκυνητές της προφητείας
αρχηγοί πολέμων με δώρα που στέλνει η φιλοδοξία
στους μάντεις της∙ αιώνες κοιλαράδες βραδυκίνητοι
με τις επαναλήψεις παλλακίδες τους.
Φρουρά της ροής σωματοφύλακες εκατέρωθεν∙
σαρκοφάγοι πάλι με τις περικνημίδες τους
-τσουκνίδες και ξερόχορτα.
Καθ΄ οδόν, στέψη σκέψης
που έκανα για σένα, επ΄ ανδραγαθία:
με την απουσία σου μεγάλωσες
εξάπλωσες των αφανών τις κτήσεις.
Ταξιθέτριες πέτρες στο θέατρο.
Στη σειρά των επισήμων κάθονται θυμάρια.
Τζαμπατζήδες θεατρόφιλοι βράχοι τριγύρω
κρέμονται σκαρφαλωμένοι στον απόηχο.
Στον κορυφαίο ρόλο της η τραγωδός αυλαία.
Ενθουσιώδους παρακμής χειροκροτήματα∙
μπιζάρουν μέλισσες κι άλλα βομβώδη
μελιστάλακτα κεντριά, αιώρησης κάνιστρα
με φρεσκοκομμένες πεταλούδες
ραίνουν την πρωταγωνίστρια ερμηνεία μας.
Ψηλά, από το στάδιο, εξακοντίζονται ιαχές
κύκλοι δρομείς επευφημούνται
νικητής ανακηρύσσεται
ένας- ένας που κλείνει.
Επακολουθώ. Στέρνες βωμοί άδυτα θυσιών
υδραγωγεία κινήτρων, η αρχαιότερη Πυθία:
η σαρκοφάγος πάλι. Αλλά η ζωή
τον αποφεύγει το χρησμό της.
Στάση σκέψης που κάνω για όλες
τις σπασμένες αρτιότητες: «το κάτω μέρος
μαρμάρινης τρεχούσης γυναικός»,
βήμα αβοήθητο ποδιού προς χαμένο σώμα,
μόνο η κουλουριασμένη κίνηση
ανώνυμου νεκρού πολεμιστή
δίπλα σε απόστρατη ασπίδα
και «δούλης νεαράς το σπασμένο κάτοπτρο»
-τώρα πως θα καλλωπίζεται η υποδούλωση.
Σφιγξ καθρεφτίζει το αναπάντητο.
Καντίνες. Κάτι για το δρόμο. Σάντουιτς,
αναψυκτικά, εμφιαλωμένο λάλον ύδωρ.
Μάρμαρα πάλι, αφιερώματα σε πέτρες
χαραγμένες. Δύσκολα διαβάζω.
Το σκληρό έμαθα πως χαράζει
αλλά όχι πως χαράζεται.
Αργά συλλαβίζοντας αναστηλώνω
μόνο τη λέξη ΕΠΤΟΗΘΗ. Μόνο; Όχι και μόνο.
Ακουστό ανά τον κόσμο το Επτοήθη.
Μαντείο.
Γας ομφαλός.
(Χαίρε Ποτέ, 1988)
μελιστάλακτα κεντριά, αιώρησης κάνιστρα
με φρεσκοκομμένες πεταλούδες
ραίνουν την πρωταγωνίστρια ερμηνεία μας.
Ψηλά, από το στάδιο, εξακοντίζονται ιαχές
κύκλοι δρομείς επευφημούνται
νικητής ανακηρύσσεται
ένας- ένας που κλείνει.
Επακολουθώ. Στέρνες βωμοί άδυτα θυσιών
υδραγωγεία κινήτρων, η αρχαιότερη Πυθία:
η σαρκοφάγος πάλι. Αλλά η ζωή
τον αποφεύγει το χρησμό της.
Στάση σκέψης που κάνω για όλες
τις σπασμένες αρτιότητες: «το κάτω μέρος
μαρμάρινης τρεχούσης γυναικός»,
βήμα αβοήθητο ποδιού προς χαμένο σώμα,
μόνο η κουλουριασμένη κίνηση
ανώνυμου νεκρού πολεμιστή
δίπλα σε απόστρατη ασπίδα
και «δούλης νεαράς το σπασμένο κάτοπτρο»
-τώρα πως θα καλλωπίζεται η υποδούλωση.
Σφιγξ καθρεφτίζει το αναπάντητο.
Καντίνες. Κάτι για το δρόμο. Σάντουιτς,
αναψυκτικά, εμφιαλωμένο λάλον ύδωρ.
Μάρμαρα πάλι, αφιερώματα σε πέτρες
χαραγμένες. Δύσκολα διαβάζω.
Το σκληρό έμαθα πως χαράζει
αλλά όχι πως χαράζεται.
Αργά συλλαβίζοντας αναστηλώνω
μόνο τη λέξη ΕΠΤΟΗΘΗ. Μόνο; Όχι και μόνο.
Ακουστό ανά τον κόσμο το Επτοήθη.
Μαντείο.
Γας ομφαλός.
(Χαίρε Ποτέ, 1988)
✦ ✦ ✦ ✦
Άρχισε ψύχρα.
Το γύρισε ο καιρός σε αναχώρηση.
Η πρώτη μέρα του Σεπτέμβρη
ξοδεύτηκε σε κάποια υδρορρόη.
Ως χθες ακόμα όλα έρχονταν.
Ζέστες, η διάθεση για φως,
λόγια, πουλιά,
πλαστογραφία της ζωής.
Γονιμοποιούνταν κάθε βράδυ τα φεγγάρια,
πολλοί διάττοντες έρωτες
ήρθαν στον κόσμο τον περασμένο μήνα.
Τώρα, η γνωστή ψύχρα
κι όλα να φεύγουν.
Ζέστες, πουλιά, η διάθεση για φως.
Φεύγουν τα πουλιά, ακολουθούν τα λόγια,
η μιά ερήμωση τραβάει πίσω της την άλλη
με λύπη αυτοδίδακτη.
Ήδη αποσυνδέθηκε το φως από την επανάπαυση
κι από τις καλημέρες σου.
Τα παράθυρα ενδίδουν.
Το χέρι τού μεταβλητού κλείνει τα τζάμια,
άλλοι λεν ως την άνοιξη,
άλλοι φοβούνται δια βίου.
Κι εσύ τι κάθεσαι;
Καιρός να μπεις κι εσύ στα αλλαγμένα.
Να γίνεις ό,τι αναρωτιόμουν πέρυσι:
«ποιος ξέρει τ’ άλλο μου φθινόπωρο;»
Καιρός να γίνεις «τ’ άλλο μου φθινόπωρο».
Άρχισε ψύχρα.
Ρίξε στην πλάτη σου ένα ρούχο αποδημίας.
(Από τη συλλογή «Το λίγο του κόσμου», 1971 –συγκεντρωτική έκδοση «Κική Δημουλά, Ποιήματα», εκδ. Ίκαρος, 1998)
✦ ✦ ✦ ✦
Πέρασα
Περπατώ και νυχτώνει.
Αποφασίζω και νυχτώνει.
Όχι δεν είμαι λυπημένη.
Υπήρξα περίεργη και μελετηρή.
Ξέρω απ’ όλα. Λίγο απ’ όλα.
Τα ονόματα των λουλουδιών όταν μαραίνονται,
πότε πρασινίζουν οι λέξεις και πότε κρυώνουμε.
Πόσο εύκολα γυρίζει η κλειδαριά των αισθημάτων
μ’ ένα οποιοδήποτε κλειδί της λησμονιάς.
Όχι δεν είμαι λυπημένη.
Πέρασα μέρες με βροχή,
εντάθηκα πίσω απ΄αυτό
το συρματόπλεγμα το υδάτινο
υπομονετικά κι απαρατήρητα,
όπως ο πόνος των δέντρων
όταν το ύστατο φύλλο τους φεύγει
κι όπως ο φόβος των γενναίων.
Όχι, δεν είμαι λυπημένη.
Πέρασα από κήπους, στάθηκα σε συντριβάνια
και είδα πολλά αγαλματίδια να γελούν
σε αθέατα αίτια χαράς.
Και μικρούς ερωτιδείς, καυχησιάρηδες.
Τα τεντωμένα τόξα τους
βγήκανε μισοφέγγαρο σε νύχτες μου και ρέμβασα.
Είδα πολλά και ωραία όνειρα
και είδα να ξεχνιέμαι.
Όχι, δεν είμαι λυπημένη.
Περπάτησα πολύ στα αισθήματα,
τα δικά μου και των άλλων,
κι έμενε πάντα χώρος ανάμεσά τους
να περάσει ο πλατύς χρόνος.
Πέρασα από ταχυδρομεία και ξαναπέρασα.
Έγραψα γράμματα και ξαναέγραψα
και στο θεό της απαντήσεως προσευχήθηκα άκοπα.
Έλαβα κάρτες σύντομες:
εγκάρδιο αποχαιρετηστήριο από την Πάτρα
και κα΄τι χαιρετίσματα
από τον Πύργο της Πίζας που γέρνει.
Όχι, δεν είμαι λυπημένη που γέρνει η μέρα.
Μίλησα πολύ. Στους ανθρώπους,
στους φανοστάτες, στις φωτογραφίες.
Και πολύ στις αλυσίδες.
Έμαθα να διαβάζω χέρια
και να χάνω χέρια.
Όχι, δεν είμαι λυπημένη.
Ταξίδεψα μάλιστα.
Πήγα κι από ‘δω, πήγα κι από ‘κει…
Παντού έτοιμος να γεράσει ο κόσμος.
Έχασα κι από ‘δω, έχασα κι από ‘κει.
Κι από την προσοχή μου μέσα έχασα
κι απ’ την απροσεξία μου.
Πήγα και στη θάλασσα.
Μου οφειλόταν ένα πλάτος. Πες πως το πήρα.
Φοβήθηκα τη μοναξιά
και φαντάστηκα ανθρώπους.
Τους είδα να πέφτουν
απ’ το χέρι μιας ήσυχης σκόνης,
που διέτρεχε μιαν ηλιαχτίδα
κι άλλους από τον ήχο μιας καμπάνας ελάχιστης.
Και ηχήθηκα σε κωδωνοκρουσίες
ορθόδοξης ερημίας.
Όχι, δεν είμαι λυπημένη.
Έπιασα και φωτιά και σιγοκάηκα.
Και δεν μου ‘λειψε ούτε των φεγγαριών η πείρα.
Η χάση τους πάνω από θάλασσες κι από μάτια,
σκοτεινή, με ακόνισε.
Όχι, δεν είμαι λυπημένη.
Όσο μπόρεσα έφερ’ αντίσταση σ’ αυτό το ποτάμι
όταν είχε νερό πολύ, να μη με πάρει,
κι όσο ήταν δυνατόν φαντάστηκα νερό
στα ξεροπόταμα
και παρασύρθηκα.
Όχι, δεν είμαι λυπημένη
Σε σωστή ώρα νυχτώνει.
Περπατώ και νυχτώνει.
Αποφασίζω και νυχτώνει.
Όχι δεν είμαι λυπημένη.
Υπήρξα περίεργη και μελετηρή.
Ξέρω απ’ όλα. Λίγο απ’ όλα.
Τα ονόματα των λουλουδιών όταν μαραίνονται,
πότε πρασινίζουν οι λέξεις και πότε κρυώνουμε.
Πόσο εύκολα γυρίζει η κλειδαριά των αισθημάτων
μ’ ένα οποιοδήποτε κλειδί της λησμονιάς.
Όχι δεν είμαι λυπημένη.
Πέρασα μέρες με βροχή,
εντάθηκα πίσω απ΄αυτό
το συρματόπλεγμα το υδάτινο
υπομονετικά κι απαρατήρητα,
όπως ο πόνος των δέντρων
όταν το ύστατο φύλλο τους φεύγει
κι όπως ο φόβος των γενναίων.
Όχι, δεν είμαι λυπημένη.
Πέρασα από κήπους, στάθηκα σε συντριβάνια
και είδα πολλά αγαλματίδια να γελούν
σε αθέατα αίτια χαράς.
Και μικρούς ερωτιδείς, καυχησιάρηδες.
Τα τεντωμένα τόξα τους
βγήκανε μισοφέγγαρο σε νύχτες μου και ρέμβασα.
Είδα πολλά και ωραία όνειρα
και είδα να ξεχνιέμαι.
Όχι, δεν είμαι λυπημένη.
Περπάτησα πολύ στα αισθήματα,
τα δικά μου και των άλλων,
κι έμενε πάντα χώρος ανάμεσά τους
να περάσει ο πλατύς χρόνος.
Πέρασα από ταχυδρομεία και ξαναπέρασα.
Έγραψα γράμματα και ξαναέγραψα
και στο θεό της απαντήσεως προσευχήθηκα άκοπα.
Έλαβα κάρτες σύντομες:
εγκάρδιο αποχαιρετηστήριο από την Πάτρα
και κα΄τι χαιρετίσματα
από τον Πύργο της Πίζας που γέρνει.
Όχι, δεν είμαι λυπημένη που γέρνει η μέρα.
Μίλησα πολύ. Στους ανθρώπους,
στους φανοστάτες, στις φωτογραφίες.
Και πολύ στις αλυσίδες.
Έμαθα να διαβάζω χέρια
και να χάνω χέρια.
Όχι, δεν είμαι λυπημένη.
Ταξίδεψα μάλιστα.
Πήγα κι από ‘δω, πήγα κι από ‘κει…
Παντού έτοιμος να γεράσει ο κόσμος.
Έχασα κι από ‘δω, έχασα κι από ‘κει.
Κι από την προσοχή μου μέσα έχασα
κι απ’ την απροσεξία μου.
Πήγα και στη θάλασσα.
Μου οφειλόταν ένα πλάτος. Πες πως το πήρα.
Φοβήθηκα τη μοναξιά
και φαντάστηκα ανθρώπους.
Τους είδα να πέφτουν
απ’ το χέρι μιας ήσυχης σκόνης,
που διέτρεχε μιαν ηλιαχτίδα
κι άλλους από τον ήχο μιας καμπάνας ελάχιστης.
Και ηχήθηκα σε κωδωνοκρουσίες
ορθόδοξης ερημίας.
Όχι, δεν είμαι λυπημένη.
Έπιασα και φωτιά και σιγοκάηκα.
Και δεν μου ‘λειψε ούτε των φεγγαριών η πείρα.
Η χάση τους πάνω από θάλασσες κι από μάτια,
σκοτεινή, με ακόνισε.
Όχι, δεν είμαι λυπημένη.
Όσο μπόρεσα έφερ’ αντίσταση σ’ αυτό το ποτάμι
όταν είχε νερό πολύ, να μη με πάρει,
κι όσο ήταν δυνατόν φαντάστηκα νερό
στα ξεροπόταμα
και παρασύρθηκα.
Όχι, δεν είμαι λυπημένη
Σε σωστή ώρα νυχτώνει.
✦ ✦ ✦ ✦
ΓΗ ΤΩΝ ΑΠΟΥΣΙΩΝ
Τώρα θα κοιτάζεις μία θάλασσα.
Ἡ διάθεση να σε ἐντοπίσω
στη συστρεφόμενη ἐντός μου γῆ τῶν ἀπουσιῶν
ἔτσι σε βρίσκει:
πικρή παραθαλάσσια ἀοριστία.
Ἐκεῖ δεν ἔχει ἀκόμα νυχτώσει
κι ἂς νύχτωσε τόσο ἐδῶ
τῶν τόπων οἱ κρίσιμες ὧρες
σπάνια συμπίπτουν.
Κάτι σαν φῶς και οὔτε φῶς,
ἡ ὥρα τοῦ ἑαυτοῦ σου ἔχει πέσει.
Χορεύουν φύκια
κάτω ἀπ᾿ το τζάμι τοῦ νεροῦ.
Τα ρηχά, ἔχουν κι αὐτὰ
τα βάσανά τους και τα γλέντια τους.
Τώρα θα ἔχουν λύσει τα μαλλιά τους
οἱ ἁγνές ἡσυχίες τριγύρω
με τη σιωπή σου θα τις κάνεις
γυναῖκες σου ἐκπληρωμένες.
Ξαπλώνουν δίπλα σου.
Ἡ σκέψη σου στερεώνει σκαλοπάτια στον ἀέρα
κι ἀνεβαίνει. Σε κρατάει στο ράμφος της.
Ποῦ ξέρω ἐγώ τα εὐαίσθητα σημεῖα τοῦ πελάγους
για να σε καταλάβω;
Θα κοιτάζεις μία ἔρημη θάλασσα.
Το βλέμμα σου δεν παραλλάζει
ἀπό πλαγιά που γλυκά
και μ᾿ ἀνακούφιση σκουραίνει
κατρακυλώντας μες στην ἀπομάκρυνση.
Ἀναπνέεις με το στέρνο τῶν μακρινῶν ἠρεμιῶν,
που ἔχω γι᾿ αὐτές διαβάσει
στους πολύτομους κόπους που ἔδεσα.
Σ᾿ ἕνα ἀβαθῆ σου στεναγμό βούλιαξε ἕνα βαπόρι.
Δεν θα ἤτανε βαπόρι. Θα ἤτανε σκιάχτρο
στα ὑγρά περβόλια τῆς φυγῆς
να μην πηγαίνουν οἱ διαθέσεις
να την τσιμπολογᾶνε.
Ἡ τερατώδης τοῦ πελάγους δυνατότητα,
ἡ κίνηση τοῦ πλάτους,
φθάνει στα πόδια σου ἀφρός,
ψευτοεραστής στα πρῶτα βότσαλα.
Τούς σκάει ἕνα φιλὶ και ξεμεθάει.
Τώρα, θα σοῦ ἔχουν πεῖ ὅ,τι εἶχαν να σοῦ ποῦν
Οἱ ἀναδιπλώσεις τῶν κυμάτων
και θα ἐπιστρέφεις κάπου.
Θα παίρνεις κάποιο χωματόδρομο,
μια ἄλλη ἅπλα,
ἀλλοῦ γυμνή κι ἀλλοῦ ντυμένη με βλάστηση.
Ἡ σκέψη σου, μετά ἀπό τόση θάλασσα,
κατέβηκε ἀπό γλάρος,
βάζει το δέρμα τῆς προσαρμογῆς και χάνεται.
Ὅπου εἶναι θάμνος, πράσινη
ὅπου σκοτεινό, σκοτεινή.
Ἐκεῖ που οἱ καλαμιές σπέρνουν ψιθύρους,
ψιθυριστή,
ὅπου περνάει ρίζα, ριζωμένη
ὅπου κυλάει ρυάκι, ρέουσα
κι ὅπου δαγκώνει ἡ πέτρα, πέτρινη.
Στην ψυχή σου δεν φθάνει κανείς
οὔτε δια ξηρᾶς οὔτε δια θαλάσσης.
Αὐτό το δισκίο,
το ἀκουμπισμένο στο μαῦρο ἀτμοσφαιρικό τραπέζι,
που το περνᾷς κι ἐσύ, ὅπως κι οἱ ἄλλοι, για φεγγάρι,
ἄσ᾿ το, δεν εἶναι φεγγάρι.
Εἶναι το βραδινό μου χάπι
το ψυχοτρόπο.
✦ ✦ ✦ ✦
ΔΕΝ ΕΧΕΙΣ ΤΙ ΝΑ ΧΑΣΕΙΣ
Καλά τα βγάζει πέρα ἡ μοναξιά
φτωχικά ἀλλά τίμια.
Ἀλλοῦ κοιμᾶται αὐτή
κι ἀλλοῦ το ἐγκρατές σκεπτικό ἐάν.
Μόνο καμιά φορά
σε πειραματισμούς την παρασύρει
ἡ περιέργεια
- ὄφις προγενέστερος
και πιο φανατικός
ἀπ᾿ τον νερόβραστον ἐκεῖνον τῆς μηλέας.
Δοκίμασε τῆς λέει, μη φοβᾶσαι
δεν ἔχεις τί να χάσεις
και την πείθει
να κουλουριάζεται πνιχτά
να τρίβεται σα γάτα ἀνεπαίσθητη
πάνω στον διαθέσιμο ἀέρα
ποῦ ἀφήνεις προσπερνώντας.
Ἀπόλαυση πολύ μοναχικότερη
ἀπό τη στέρησή της.
✦ ✦ ✦ ✦
Κονιάκ μηδέν αστέρων
Χαμένα πάνε εντελώς τα λόγια των δακρύων.
Όταν μιλάει η αταξία η τάξη να σωπαίνει
―έχει μεγάλη πείρα ο χαμός.
Τώρα πρέπει να σταθούμε στο πλευρό
του ανώφελου.
Σιγά σιγά να ξαναβρεί το λέγειν της η μνήμη
να δίνει ωραίες συμβουλές μακροζωίας
σε ό,τι έχει πεθάνει.
Ας σταθούμε στο πλευρό ετούτης της μικρής
φωτογραφίας
που είναι ακόμα στον ανθό του μέλλοντός της:
νέοι ανώφελα λιγάκι αγκαλιασμένοι
ενώπιον ανωνύμως ευθυμούσης παραλίας.
Ναύπλιο Εύβοια Σκόπελος;
Θα πεις
και πού δεν ήταν τότε θάλασσα.»
http://users.uoa.gr/
Το 1998 κυκλοφορεί το άλμπουμ «Στην Αγκαλιά της Άκρης», με την Κική Δημουλά να απαγγέλλει ποιήματά της υπό την σεμνή συνοδεία του Θάνου Μικρούτσικου στο πιάνο. Πηγή: Εντευκτήριο #83
H ποίηση της Κικής Δημουλά στη δισκογραφία
Αναδημοσίευση από https://www.lifo.gr/
Ο ποιητικός λόγος της Κικής Δημουλά δεν είναι εύκολα μελοποιήσιμος, αλλά από την στιγμή που έχει μελοποιηθεί κατά κόρον ο Καβάφης δεν υπάρχει «εύκολη» και «δύσκολη» ποίηση, όσον αφορά στην μελοποίησή της.
Παρά ταύτα, και για πολλά χρόνια, η ποίηση της Δημουλά δεν θα ντυθεί με νότες, παρότι η ίδια ήταν μια γενικώς γνωστή και βραβευμένη ποιήτρια (Β' Βραβείο Ποιήσεως το 1972, για τη συλλογή της «Το Λίγο του Κόσμου»).
Πιθανώς αυτό να οφείλεται στο γεγονός πως η Δημουλά για πολλά χρόνια, για σχεδόν μισόν αιώνα, δεν έγραφε τακτικά, αν σκεφτούμε πως μέχρι το 1998 είχε εκδώσει μόλις εννέα συλλογές – τρεις τη δεκαετία του '50, μία τη δεκαετία του '60, μία τη δεκαετία του '70, δύο τη δεκαετία του '80 και δύο τη δεκαετία του '90. Αντιθέτως, στις δεκαετίες του 2000 και του 2010 κυκλοφόρησε έξι συλλογές, που την έφεραν ακόμη περισσότερο κοντά και πιο μαζικά προς το αναγνωστικό κοινό.
Το κρίσιμο σημείο, όσον αφορά στις μελοποιήσεις ποιημάτων της Δημουλά, ήταν βασικά ο συγκεντρωτικός τόμος που είχε τυπώσει ο Ίκαρος το 1998 με τον τίτλο «Ποιήματα», μαζί με την νέα τότε συλλογή της «Ενός Λεπτού Μαζί». Απ' αυτά τα βιβλία κατ' αρχάς την γνώρισε περισσότερο ο κόσμος. Και από το 1998 και μετά ξεκινά ουσιαστικά και η δισκογραφία της.
1. Κική Δημουλά / Θάνος Μικρούτσικος Στην Αγκαλιά της Άκρης / Ποίηση με Μουσική [ΜΙΝΟS-EMI, 1998]
Το 1998 κυκλοφορεί το άλμπουμ «Στην Αγκαλιά της Άκρης», με την Κική Δημουλά να απαγγέλλει ποιήματά της υπό την σεμνή συνοδεία του Θάνου Μικρούτσικου στο πιάνο. Υπάρχουν και μερικά σόλο πιανιστικά θέματα του συνθέτη εδώ, αλλά ο δίσκος βασικά είναι οι απαγγελίες. Ακούγονται ποιήματα από τις συλλογές «Επί τα Ίχνη», «Το Λίγο του Κόσμου», «Το Τελευταίο Σώμα μου», «Χαίρε Ποτέ» και η «Εφηβεία της Λήθης», όπως και ένα ανέκδοτο, τότε, ποίημα το «Επεισόδιο» (θα το διαβάζαμε στη συλλογή «Ενός Λεπτού Μαζί», που θα τυπωνόταν την ίδια χρονιά). Η Κική Δημουλά απαγγέλλει πότε αργά και με συγκίνηση, πότε πιο γρήγορα και ασθματικά, πότε με μια θλίψη στην προσωδία της, άλλοτε όμως με μια αποφασιστικότητα ή ακόμη και με έναν φιλοπαίγμονα ή και ειρωνικό τρόπο (ανάλογα με το ποίημα). Η ηχογράφηση είναι πολύ καλή, με τεχνητό βάθος, και με τη φωνή, γερή και με ωραία άρθρωση, να σε κρατά σε εγρήγορση.
2. Τάνια Τσανακλίδου Το Μαγικό Κουτί [Mercury, 1998]
Το 1996 η Τάνια Τσανακλίδου παρουσιάζει για πρώτη φορά την παράσταση Το Μαγικό Κουτί στην Θεσσαλονίκη, με τη συνοδεία του Τάκη Φαραζή στο πιάνο. Δύο χρόνια αργότερα, το 1998, θα κυκλοφορούσε και το σχετικό CD με τα 23 tracks. Ανάμεσα στα τραγούδια και τέσσερις απαγγελίες της Τσανακλίδου στις τέσσερις στροφές («Ο έρωτας», «Ο φόβος», «Η μνήμη», «Η νύχτα») ενός από τα πιο γνωστά και πιο αγαπημένα ποιήματα της Κικής Δημουλά, τού «Ο πληθυντικός αριθμός» (από τη συλλογή «Το Λίγο του Κόσμου» από το 1971).
3. Κική Δημουλά / Nίκος Ξανθούλης / Σοφία Μιχαηλίδου Ο Πληθυντικός Αριθμός [Artion Records, 2003]
Το άλμπουμ περιλαμβάνει και απαγγελίες από την ίδια την Κική Δημουλά, και μελοποιήσεις ποιημάτων της από τον συνθέτη Νίκο Ξανθούλη, με ερμηνείες από την Σοφία Μιχαηλίδου. Η ίδια η Δημουλά στην παρουσίαση του δίσκου στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, τον Νοέμβριο του 2003, είχε πει πως... «απαιτήθηκε μεγάλος κόπος από τους καλλιτέχνες» και πως «εγώ είμαι η κερδισμένη, διότι έδωσα κάτι βουβά ποιήματα και πήραν φωνή» (tanea.gr). Και είναι αλήθεια πως «Ο Πληθυντικός Αριθμός» είναι ο πρώτος δίσκος που περιέχει μελοποιημένα ποιήματα της Δημουλά. Τα ποιήματα προέρχονται από επτά συλλογές («Έρεβος», «Ερήμην», «Το Λίγο του Κόσμου», «Το Τελευταίο Σώμα μου», «Χαίρε Ποτέ», «Η Εφηβεία της Λήθης», «Ήχος Απομακρύνσεων») και είναι ενορχηστρωμένα για πιάνο, βιολί, ακορντεόν, κιθάρα, τσέλο και τρομπέτα (παίζει ο συνθέτης).
4. Τρένο στο Ρουφ Μια Μουσική-Ποιητική Παράσταση / «Θέλετε Δέντρ' Ανθίσετε, Θέλετε Μαραθείτε» Τραγουδούν: Βασίλης Γισδάκης, Καίτη Κουλλιά [Eros Music, 2003]
Εδώ υπάρχουν τραγούδια βασικά, όπως και μερικές απαγγελίες (σε ποιήματα διαφόρων ποιητών). Πάντως και τα δύο ποιήματα της Κικής Δημουλά που ακούγονται στο «Τρένο στο Ρουφ» («Η περιφραστική πέτρα», «Η ταχεία ανάρρωση της απληστίας»), απαγγέλλονται από την Καίτη Κουλλιά, δεν μελοποιούνται.
5. Κυριάκος Σφέτσας / Κική Δημουλά Γη των Απουσιών [Ακτή, 2004]
Σίγουρα ο πιο ενδιαφέρων δίσκος (CD) με μουσικές και με ποιήματα της Κικής Δημουλά είναι η «Γη των Απουσιών», με τις συνθέσεις να ανήκουν στον Κυριάκο Σφέτσα (υπάρχουν απαγγελίες κυρίως, μα και μικρές-σύντομες μελοποιήσεις). Η συνεισφορά της Ορχήστρας Νυκτών Εγχόρδων του Δήμου Πατρέων, υπό την διεύθυνση του Θανάση Τσιπινάκη (ακούγονται επίσης τρομπέτα, βιολοντσέλο, πιάνο, τύμπανα και μπάσο), οι απαγγελίες της Αλεξάνδρας Σακελλαροπούλου, όπως και το φωνητικό σύνολο Ηχώ που συμμετέχει στην εγγραφή, συμβάλλουν τα μέγιστα στο κλίμα του άλμπουμ, που είναι εν ολίγοις συναρπαστικό! Όπως είχε πει ο ίδιος ο Κυριάκος Σφέτσας: «Περιμάζεψα ένα ηχητικό υλικό από ανεξίτηλες μνήμες, μουσικές και άλλες, που με είχαν διαμορφώσει και με είχαν συντροφέψει στις δύσκολες στιγμές μου. Αισθάνθηκα ότι ο ήχος των μαντολίνων εκφράζει το χθες, ο μοναχικός ήχος τη τρομπέτας ανακαλεί τα μπλουζ και την τζαζ, τα κρουστά φέρνουν εντός τους μύριες δραματικές διαστάσεις, αλλά είναι και η γλώσσα του σήμερα, το βιολοντσέλο με τον άκρατο λυρισμό του διογκώνει μια υπόγεια υπέρταση ψυχής, οι κιθάρες, το μπάσο και το πιάνο στηρίζουν μια αέναη κίνηση, πότε σύνθετη και πότε επίμονα στατική, ενώ η χορωδία κοριτσιών εκφράζει το μυστικό τραγούδι μιας γυναικείας καρδιάς». (tanea.gr)
6. Μαρία Βουμβάκη Το Τερραίν του Παραδείσου [Σείριος, 2006]
Η Μαρία Βουμβάκη –μία σοβαρή τραγουδοποιός, που την γνωρίσαμε από τους Πρώτους Αγώνες Ελληνικού Τραγουδιού Καλαμάτας, που είχε οργανώσει ο Μάνος Χατζιδάκις το 1991– στο τρίτο άλμπουμ της, «Το Τερραίν του Παραδείσου», μελοποιεί ή εν πάση περιπτώσει μεταχειρίζεται ένα ποίημα της Κικής Δημουλά, το «Συνέντευξις», από τη συλλογή «Η Εφηβεία της Λήθης» [Στιγμή, 1994]. Η προσέγγιση της Βουμβάκη είναι ποπ-ηλεκτρονική, είναι οπωσδήποτε διαφορετική, ή και μη αναμενόμενη, και γι' αυτό έχει το ενδιαφέρον της.
7. Μάνος Ξυδούς Βράδιασε, τα Ξαναλέμε [Impact Music, 2007]
Στον προσωπικό δίσκο τού Μάνου Ξυδούς «Βράδιασε, τα Ξαναλέμε» ακούγεται και το ποίημα της Κικής Δημουλά «Για σένα στις επιθυμίες μου» (είναι ο τίτλος στο άλμπουμ), μελοποιημένο από τον Κώστα Παρίση, και τραγουδισμένο από τους Μάνο Ξυδούς και Μαριάννα Γερασιμίδου. Συμπαθητική μελοποίηση, επίσης ποπ και κάπως electro, με το ποίημα να τραγουδιέται δύο φορές, την μία από την Γερασιμίδου και την άλλη από τον Ξυδούς, σαν σε διάλογο.
8. Η Κική Δημουλά διαβάζει ποιήματά της στο Underground Εντευκτήριο [DVD, μοιράστηκε με το περιοδικό Εντευκτήριο #83, Οκτώβριος-Δεκέμβριος, 2008]
DVD διάρκειας 38 λεπτών, στο οποίο η Κική Δημουλά διαβάζει τα ποιήματά της «Πέρασα», «Σκόνη», «Γας ομφαλός», «Κονιάκ μηδέν αστέρων», «Η λιποταξία της Χιονάτης», «Επώδυνη αποκάλυψη», «Επισκευαστικά δάνεια», «Το σπάνιο δώρο», «Διδακτική ύλη», «Σαν να διάλεξες», «Ο πληθυντικός αριθμός», «Μαύρη γραβάτα» και «Άφησα να μην ξέρω». 9. Εβδομήντα χρόνια ελληνική ραδιοφωνία [ΕΡΤ, 2008] Συλλογή με ηχογραφήσεις, που έγιναν για λογαριασμό της Ελληνικής Ραδιοφωνίας. Η Κική Δημουλά διαβάζει για την εκπομπή του Κώστα Παπαγεωργίου «Ο Ποιητής Της Εβδομάδας» (4/11/2002).
10. Σοφία Καμαγιάννη Στων Άστρων την Άλω [Ένθετο, 2008]
Η καλή συνθέτρια Σοφία Καμαγιάννη δίνει ένα άλμπουμ, το 2008, με μελοποιημένη ποίηση (Γιώργος Σαραντάρης, Νίκος Εγγονόπουλος, Μαρία Πολυδούρη, Κώστας Καρυωτάκης κ.ά.). Το τελευταίο κομμάτι του δίσκου είναι το ποίημα «Το διαζευκτικόν ή», το οποίο διαβάζει η ίδια η Κική Δημουλά, με συνοδεία μουσικής (με στοιχεία «έντεχνα», folk, κάπως abstract και με φωνητική επεξεργασία). Αρκετά ενδιαφέρον.
11. Θάνος Μικρούτσικος Ταξιδεύοντας με την Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία [Ελευθεροτυπία / Lyra, 2009]
Γιγαντιαία έκδοση (7CD+DVD), που έγινε για λογαριασμό της εφημερίδας Ελευθεροτυπία. Ένα από τα επτά CD περιλάμβανε ανέκδοτα τραγούδια του Θάνου Μικρούτσικου. Ανάμεσά τους και το «Περιπλάνησις» (σε ποίηση Κικής Δημουλά) με τον Κώστα Θωμαΐδη. Εδώ έχουμε αληθινή μελοποίηση και μάλιστα εξαιρετική. Ο συνθέτης γνωρίζει πώς να αναδείξει κάθε λέξη του ποιήματος και βοηθούμενος από έναν σπουδαίο ερμηνευτή κατορθώνει κάτι όχι εύκολο. Ο ακροατής να μην χάνει ποτέ την επαφή του με τον (τραγουδιστικό) ποιητικό λόγο.
12. Anemos Φ Χρυσός Λόγος [R-Time/EMI, 2009]
Το συγκρότημα Anemos το αποτελούν η Κατερίνα Νιτσοπούλου και ο Κώστας Χατζόπουλος. Το άλμπουμ τους «Φ Χρυσός Λόγος» ήταν μια παραγωγή της Λίνας Νικολακοπούλου και σ' αυτό ακούγονταν και μελοποιήσεις ποιημάτων της Κικής Δημουλά («Αποσιωπητικές εικόνες», «Περιφραστική πέτρα»), μαζί με μελοποιήσεις ποιημάτων των Dylan Thomas, Τζαλαλαντίν Ρουμί, Ανδρέα Εμπειρίκου, Βασιλικής Νικοπούλου, Γιώργου Σκούρτη και Λίνας Νικολακοπούλου. Συμπαθητική προσπάθεια προσέγγισης, με απαγγελίες και μικρές-σύντομες μελοποιήσεις, με «αιθέρια» φωνητικά κ.λπ., στη γνωστή ποπ-άμπιεντ κατεύθυνση του συγκροτήματος.
13. Ελληνική Ποίηση Η Κική Δημουλά Διαβάζει Δημουλά [Lyra, 2009]
Στη γνωστή σειρά της Lyra η Κική Δημουλά διαβάζει ποιήματα από διάφορες συλλογές της (χωρίς συνοδεία μουσικής).
14. Zerus: Fight [Private, 2013, μόνο digital]
Ψηφιακό άλμπουμ, από έναν πατρινό καλλιτέχνη, τον Zerus, ο οποίος δημιουργεί ηλεκτρονικό-άμπιεντ περιβάλλον, το οποίον υποδέχεται το ακόλουθο ποίημα: «Βρέχει με απόλυτη ειλικρίνεια. / Άρα δεν είναι φήμη, ο ουρανός / υπάρχει / και δεν είναι το χώμα λοιπόν / η μόνη λύση / όπως ισχυρίζεται ο κάθε τεμπέλης νεκρός.» (απαγγέλλει η ίδια η Κική Δημουλά, από sample προφανώς).
15. Σταμάτης Κραουνάκης Stamdoc14 / H Λειτουργία των Πόλεων [Λυχνία, 2014]
Πολυσυλλεκτικό άλμπουμ του Σταμάτη Κραουνάκη, με τραγούδια που αποδίδουν ο ίδιος και οι Αναστασία Έδεν, Γιώτα Νέγκα, Καίτη Ντάλη, Γιώργος Μαργαρίτης, Βίκυ Μοσχολιού (από παλαιότερη, εννοείται, ηχογράφηση) κ.ά. Ανάμεσα και «Το φιλί», που αποτελεί μέρος του ποιήματος της Κικής Δημουλά «Αθώο το αναπόδεικτο» από τη συλλογή της «Χαίρε Ποτέ» [Στιγμή, 1988]. Το ύφος του Σταμάτη Κραουνάκη είναι γνωστό και το τραγούδι είναι καλό.
16. Κική Δημουλά/ Γιώργος Καζαντζής Μικρή Σουίτα / Η Κική Δημουλά διαβάζει... ο Γιώργος Καζαντζής συνθέτει [Polytropon, 2014]
Ο τίτλος του άλμπουμ (2CD) λέει σαφώς περί τίνος πρόκειται. Ή όπως σημειώνει ο συνθέτης: «Η ιδέα προέκυψε πριν περίπου πέντε χρόνια. Όλο αυτό το διάστημα ωρίμαζε, μέσα από την προσωπική μου ενασχόληση, την ανίχνευση της μουσικής ατμόσφαιρας στην ποίηση της Κικής Δημουλά και στον τρόπο που η ίδια διάβαζε τα ποιήματά της. Έτσι, ανακάλυψα την κρυμμένη μουσικότητα και θέλησα να την αποδώσω με τον πιο λιτό τρόπο. Στόχος μου είναι να αναδείξω την σχέση μουσικής και ποίησης, να υπογραμμίσω την δυνατότητά τους να λειτουργήσουν ως ενιαίο σύνολο». (tovima.gr) Ενδιαφέρουσες ορχηστρικές προσεγγίσεις της ποίησης της Κικής Δημουλά (στο πρώτο CD), με την ίδια να απαγγέλλει τα ποιήματά της και με τις μουσικές του Γιώργου Καζαντζή να συνθέτουν τα περιβάλλοντα (νεορομαντισμός, κλασικά & cinematic ηχοχρώματα κ.λπ.). Ωραίο ως σύνολο!
17. Vector Space Δώδεκα Ποιήματα [Private, 2014, μόνο digital]
Ηλεκτρονικός καλλιτέχνης, κάπως experimental, που σαμπλάρει «Το Ρεμάλι» (ποίημα της Κικής Δημουλά, που το απαγγέλλει η ίδια και που δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στο περιοδικό Η Λέξη, τεύχος #194, το 2007).
18. Σαρανταπέντε Επί Ποδός [Private, 2016]
Χιπ-χοπ σχήμα από το Αγρίνιο. Στο «Κάτι πιο σημαντικό» ακούγεται sample συνέντευξης της Κικής Δημουλά. Ψάχνοντας στο YouTube ή στο δίκτυο γενικότερα βρίσκεις κι άλλες μελοποιήσεις ποιημάτων της Κικής Δημουλά, ή περιπτώσεις απαγγελιών με συνοδεία μουσικής, που δεν έχουν περάσει στη δισκογραφία. Για παράδειγμα, το τραγούδι «Ο πληθυντικός αριθμός» σε μουσική Νίκου Πλάτανου με τον Θάνο Ανεστόπουλο ή ακόμη το έργο «Το Τελευταίο Σώμα μου», λαϊκό ορατόριο για φωνή, ορχηστρικό σύνολο και αναγνώστρια, συντεθειμένο από τον Σάκη Παπαδημητρίου (όχι τον γνωστό τζάζμαν-αυτοσχεδιαστή), βασισμένο στην φερώνυμη ποιητική συλλογή της Κικής Δημουλά, με την ερμηνεία της Μαρίας Φαραντούρη (πολύ ενδιαφέρον). Σίγουρα υπάρχουν κι άλλες προσεγγίσεις από το παρελθόν, όπως θα υπάρξουν και πολύ περισσότερες στο μέλλον. Η ποίηση της Κικής Δημουλά είναι, πλέον, πολύ αγαπητή όχι μόνο στο αναγνωστικό κοινό, μα και στους συνθέτες μας, στους τραγουδοποιούς και στα συγκροτήματα. Εν τω μεταξύ πάντα θα υπάρχουν αντιρρήσεις και διαφορετικές απόψεις, όσον αφορά στην επικοινωνία της ποίησης με την μουσική (κάτι που συμβαίνει από παλιά), αλλά πάντα θα προκύπτουν και ενδιαφέρουσες εκτελέσεις, εκδόσεις κ.λπ., που θα αναβιβάζουν στο ύψος που αρμόζει και τις δύο Τέχνες. Και την μουσική και την ποίηση.
Πηγή: www.lifo.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου