«Της Ελιάς και της Γυναίκας», Μανώλης Λυκάκης , εκδ. Βεργίνα, σελ. 90
Δυο είναι τα μυστήρια στα οποία ευλαβικά, σχεδόν μυσταγωγικά εμβαθύνει ο ποιητής Μανώλης Λυκάκης στην ποιητική του συλλογή «της Ελιάς και της Γυναίκας» των εκδόσεων Βεργίνα . Τόσο η ελιά όσο και η γυναίκα αποτελούν τους βασικούς πυρήνες της ποίησης του, οι οποίες λαμβάνουν την θέση που τους αξίζει στο κοσμικό γίγνεσθαι.
Στο πρώτο σκέλος του βιβλίου ενασχολείται επισταμένως με το ευλογημένο και ιερό δέντρο της ελιάς προσδίδοντας της πλήθος αναφορές. Ως γόνος αγροτικής οικογένειας βίωσε από νωρίς την εμπειρία της καλλιέργειας της, από τα πρώτα ως τα τελικά της στάδια. Η ελιά υπήρξε η βασική πηγή επιβίωσης της οικογένειας του και κεντρικός της πυρήνας, αφού γύρω από αυτήν η οικογένεια μετέχει στην καλλιέργεια της και απολαμβάνει τα πλείστα οφέλη της. Οι παιδικές μνήμες έρχονται στο προσκήνιο και αποτελούν εφαλτήριο των εμπνεύσεων του γύρω από αυτήν.
Πληθώρα συμβολισμών κατακλύζουν το δέντρο της ελιάς. Εμείς ωστόσο θα επικεντρωθούμε σε μια μερίδα από αυτούς που θεωρούμε σημαντικούς γιατί αποτυπώνεται η ιερότητα της. Στο ποίημα «Η Ελιά κι εγώ» το δέντρο της ελιάς συνδέεται άρρηκτα με χριστιανικά στοιχεία. Όπως στον στίχο:
..«Και ‘γώ μαζί σου ένα μυστικό θα μοιραστώ:
Στον ίσκιο σου αντικρίζω τον Χριστό,
σ’ ευχαριστώ ω, αγιασμένη Ελαία,
εδώ Τον νοιώθω δίπλα μου παρέα.»..
Άλλες φορές η ελιά συνδέεται με την απεραντοσύνη της θάλασσας, όπως στο ποίημα «Απέραντο πράσινο»:
«…Δειλές μουσικές
θροΐζουν τα φύλλα σου,
σαν στο γαλάζιο του πέλαγους πέρα,
ο αργός παφλασμός των κυμάτων…»
Άλλοτε πάλι η ελιά εξυμνείται και θεοποιείται όπως συμβαίνει στο ποίημα: «Θαύμα θεού». Επίσης, στο ποίημα «Αιώνια Ελπίδα» απεικονίζεται ως το αρχέγονο σύμβολο της παγκόσμιας ειρήνης. Ο Μανώλης Λυκάκης μέσα σε 29 ποιήματα έμμετρα και πεζά κατορθώνει να εξυμνήσει το ιερό δέντρο της θεάς Αθηνάς μεταλαμπαδεύοντας σε όλους εμάς την αξία του.
Το δεύτερο σκέλος της ποιητικής του συλλογής είναι αφιερωμένο στη γυναίκα, στο πλάσμα που τον γοήτευσε περισσότερο, γι’ αυτό και δεν την προλογίζει ιδιαίτερα στην εισαγωγή, καθώς μέσα από την ποίηση του της αποδίδονται τα μέγιστα. Τα δυο στοιχεία, η γυναίκα και η ελιά δένονται άρρηκτα μεταξύ τους καθώς όπως και ο ίδιος τονίζει είναι «εξίσου ζωογόνα για την διαιώνιση του ανθρώπινου είδους» . Η γυναίκα συμβολίζει την Άνοιξη, τον Παράδεισο, το Ουράνιο Τόξο, τον Ήλιο. Με ποικίλους επιθετικούς προσδιορισμούς περιγράφεται συμβολικά η σημασία του όρου «γυναίκα», όπως είναι: λευκό κρίνο, Ρόδον Αμάραντον, Ανατέλλων Ήλιος, μέσα από τους οποίους αυτή λαμβάνει μια μεταφυσική, θεία ιδιότητα.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το ποίημα του «Γυναίκα», όπου η γυναίκα έχει ίση με τους αγγέλους διάσταση αφού είναι «αγγελικά πλασμένη»:
«Είσαι, στην οποία σου μορφή, αγγελικά πλασμένη,
μάνα θα πει ο άνθρωπος γεννιέται ή πεθαίνει.»
Στο ποίημα «Ποια λύπη;» η γυναίκα μετουσιώνεται σε κρίνο του Παραδείσου:
«Γέννημα είσαι θεϊκό, της Παναγίας κρίνο,
Κι όταν στ’ αγέρι αφήνονται τα ξέπλεκα μαλλιά σου,
Απ’ το δικό σου άρωμα παίρνει κι εκείνο μύρο!»
Στο ποίημα του με τίτλο: «Aπάντηση» ενσαρκώνεται η γυναίκα ως η ίδια η αγάπη, ως ένα κράμα ιερότητας, καρτερικότητας και δημιουργίας αφού σε αυτήν οφείλεται η διαιώνιση του ανθρώπινου είδους. Η θρησκευτικότητα είναι διάχυτη καθώς στην γυναίκα προσδίδεται μια μεταβατική πνοή αφού προσιδιάζει με το δάκρυ της Παναγίας.
Στο ποίημα του «Ιωλκός» η μυθολογία εμπλέκεται αρμονικά με την προσδοκία ολοκλήρωσης ενός αέναου ταξιδιού το οποίο ελπίζει να τον οδηγήσει τελικά στην στεριά και στη γυναίκα των ονείρων του.
«Ιωλκός»
«Στην Ιωλκό των ονείρων μου,
εκεί στο λιμάνι σου,
της Αργούς μου οι άγκυρες
μια μέρα ας σαπίσουν.
Αδιάφορο μου είναι,
όποιας Κολχίδας
το ταξίδι.»
Η ποιητική συλλογή του Μανώλη Λυκάκη «της Ελιάς και της Γυναίκας» αποτελεί έναν ύμνο στην αγάπη για το ιερό δέντρο της Αθηνάς και το ιερό πρόσωπο της γυναίκας καθώς εξυμνεί, καθαγιάζει και εντυπώνει συμβολικά άλλες φορές και άλλες πάλι ρεαλιστικά την μέγιστη αξία τους. Όπως ο ίδιος πολύ όμορφα αποτυπώνει στην εισαγωγή του βιβλίου του:
«Εμείς στον τόπο μας,
Δυο Έρωτες, αρμονικά κυοφορούμε:
Της Ελιάς και της Γυναίκας.»
Χρυσούλα Νικολάκη
Θεολόγος (M.A Θεολογίας-Λογοτεχνίας)
Καθηγήτρια Αγγλικής Γλώσσας/ Μεταφράστρια (British Council)
Υπάλληλος Ομίλου ΟΤΕ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου